Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε ότι με την παραχώρηση κάθε έτος όλων των παραλιών στους δήμους με μια υπουργική απόφαση δεν διασφαλίζεται η προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση, ούτε διαφυλάσσεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας τους.
Ως εκ τούτου η παραχώρησή τους για ήπιες και συμβατές με τον προορισμό τους χρήσεις θα πρέπει να γίνεται μεμονωμένα, σύμφωνα με το ΣτΕ, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε ακτής.
Η επταμελής σύνθεση του Ε’ Τμήματος με την απόφαση 3944/15 (εισηγήτρια η σύμβουλος Κατερίνα Σακελλαροπούλου) έκανε δεκτή την αίτηση ακύρωσης που είχε ασκήσει προ ετών ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών ενάντια σε απόφαση του 2009 (των υπουργείων Οικονομίας, Οικονομικών και Εσωτερικών) περί απευθείας παραχώρησης του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης. Προηγήθηκε τον Μάρτιο ανάλογη απόφαση της πενταμελούς σύνθεσης του Ε’ Τμήματος (αρ. 646/15) που λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος παρέπεμψε την οριστική κρίση του θέματος στην επταμελή του σύνθεση.
Μετά την έκδοση της πρώτης απόφασης τον Μάρτιο, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε φέτος για πρώτη φορά στην έκδοση ειδικών αποφάσεων (κατά περίπτωση ή περιοχή) για την παραχώρηση των αιγιαλών και παραλιών που βρίσκονται σε περιοχές Natura. Ομως η διαδικασία καθυστέρησε απελπιστικά (εκδίδονταν αποφάσεις έως και… τα τέλη Αυγούστου), με αποτέλεσμα πολλές παραλίες να μισθωθούν χωρίς να ληφθεί καμιά ειδική μέριμνα. Επιπλέον δεν υπήρξε ούτε μία απόφαση που να απαγορεύει την παραχώρηση της χρήσης μιας εξαιρετικά ευαίσθητης παράκτιας περιοχής, καθώς θεωρείται αυτονόητο από τη Διοίκηση ότι όλες προσφέρονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο για εκμετάλλευση.
Η απόφαση αναλυτικά
Με την απόφαση του ΣτΕ κρίθηκε παράνομη και ακυρωτέα η Κοινή Υπουργική Απόφαση σχετικά με την απευθείας παραχώρηση, με αντάλλαγμα, δικαιωμάτων απλής χρήσης στο σύνολο του αιγιαλού και της παραλίας στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. και την έγκριση της περαιτέρω μεταβιβάσεως των δικαιωμάτων αυτών από τους Ο.Τ.Α. σε τρίτους.
Εκ μέρους του Δικαστηρίου υπενθυμίστηκε η πάγια νομολογία του περί συνταγματικής προστασίας των ακτών, ως οικοσυστημάτων που αποτελούν ουσιώδες μέρος του φυσικού περιβάλλοντος, και δη ευπαθές, τα οποία πρέπει να τελούν υπό ιδιαίτερο καθεστώς, ήπιας διαχειρίσεως και αναπτύξεως, εναρμονιζόμενο προς τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της βιώσιμης αναπτύξεως.
Σύμφωνα με την κρίση του ΣτΕ «οι ΟΤΑ όχι μόνο πρέπει να παραχωρούν ‘‘μεμονωμένα, κατά περίπτωση’’ τις παραλίες προκειμένου να τοποθετούνται καθίσματα, ομπρέλες, ξαπλώστρες, κανό, θαλάσσια ποδήλατα, τροχήλατα αναψυκτήρια (αυτοκινούμενα αναψυκτήρια) κ.λπ., αλλά πρέπει να υπάρχει η απαιτούμενη εποπτεία έτσι ώστε να αποφεύγεται το φαινόμενο των εικονικών δημοπρασιών από την πλευρά των δήμων».
Όπως αναλύεται στο σκεπτικό της απόφασης «η παραχώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης επί του αιγιαλού και της παραλίας, στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. για την άσκηση δραστηριοτήτων που είναι, καταρχήν, ήπιες και συμβατές με τον προορισμό των στοιχείων αυτών του φυσικού περιβάλλοντος ως κοινοχρήστων, πρέπει να γίνεται μεμονωμένα και κατά περίπτωση, ύστερα από εξατομικευμένη κρίση της διοικήσεως, συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγαθού».
Οπότε σημειώνεται ότι «δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων υπουργών μεταβιβάσεων, διότι έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των ΟΤΑ, ενώ ταυτόχρονα θέτουν σε διακινδύνευση τα παράκτια συστήματα».
Επισημαίνεται πως με την παραχώρηση κάθε έτος όλων των παραλιών στους δήμους με μια υπουργική απόφαση δεν διασφαλίζεται η προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση, ούτε διαφυλάσσεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας τους, ενώ η παραχώρησή τους για ήπιες και συμβατές με τον προορισμό τους χρήσεις θα πρέπει να γίνεται μεμονωμένα, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε ακτής.
Συγκεκριμένα αναφέρεται πως για «την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των Ο.Τ.Α. ως παραχωρησιούχων, χορηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νομοθέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους».
Παράλληλα αποκλείεται η παραχώρηση αιγιαλού, όχθης κ.λπ. όταν αυτή έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος ή έχει χαρακτηρισθεί περιοχή φυσικού κάλους ή υπάρχουν ευπαθή οικοσυστήματα, ενώ δεν μπορεί να επιτρέπονται μόνιμες κατασκευές, καθώς επιφέρουν αλλοίωση στην μορφολογία του αιγιαλού και είναι αντίθετες στον προορισμό του αιγιαλού.
(Πηγές: Καθημερινή – Κοινή Γνώμη)