Ντοκιμαντέρ του Στρατή Βογιατζή
Η δημιουργία των αιολικών πάρκων θα γίνει σε μια περιοχή που σύμφωνα με την εταιρεία θεωρείται υποβαθμισμένης φυσικής και πολιτισμικής αξίας.Τα βουνά στα οποία προκείται να εγκατασταθούν οι βιομηχανικές αυτές προπέλες, η εταιρεία τα θεωρεί ανάξια λόγου, άνευ σημασίας. Δε γνωρίζουν οι κύριοι αυτοί ότι αυτό το ορεινό, απόμακρο και τραχύ τοπίο είναι ακριβώς η λεπτοφυής μοναδικότητα αυτού του τόπου. ΄Ενας τόπος εσωστρεφής, με πνεύμα αψύ και χωρίς φλυαρία, στέκει απόμερα, εσωκλείωντας στα σωθικά του το πείσμα και το χρέος, καρτερικά εκπνέοντας τη δύσκολη και τραχειά αλήθεια του. Αυτά που για κάποιους είναι σκόρπιες πέτρες για άλλους είναι ο χαρακτήρας αυτού του τόπου, είναι το κομμάτι που έχει συνδεθεί με τις αναμνήσεις και τα όνειρά τους, είναι ο χώρος του μύθου, της μόνης ιερής παραμέτρου που διευρύνει το πνεύμα μας, εμποτίζει την ευαισθησία μας, αλλά και στεριώνει την ταυτότητά μας.
Το τοπίο αυτό είναι η άμεση αναφορά του ψυχικών μας διαβαθμίσεων, οδηγός και υπόμνηση που καθορίζει τα αδέξια βήματα των αποπροσανατολισμένων ανθρώπων. Είναι ο διαμορφωτής μιας ρευστής, παραπλανημένης συνείδησης, η στερέη βάση των ακανόνιστων ροών που μας χρωματίζουν. Κυρίως όμως είναι το πέρασμα από την υποκειμενική και περιορισμένη πραγματικότητά μας στην άχρονη και λυτρωτική του αγκαλιά, το βύθισμα στο ασύλλητο «είναι» του και ο επαναπατρισμός στη πραγματικότητα κουβαλώντας την αφύπνιση μιας αποκαλυπτικής εμπερίας. Οι κορυφογραμμές και τα απόμακρα βουνά νοηματοδοτούν το εσωτερικό μας τοπίο, είναι το υπαρκτό τοπίο που καθορίζει την εσωτερική μας διάσταση, που τροφοδοτεί το όνειρο. Συμβολίζει τη βαθειά ανάγκη του ανθρώπου να χαμηλώνει το βλέμμα ομπρός τους..αγαπώ έλεγε ο Πεσόα τα ανύπαρκτα τοπία και τις πλατιές εκτάσεις των υψιπέδων όπου ποτέ δεν θα βρεθώ.
Πρέπει κανείς να περπατήσει αυτόν τον τόπο πριν αδιαφορήσει για αυτόν… ο τόπος αυτός σμιλευμένος σαν γλυπτό κουβαλώντας την υπομονή και την εγκαρτέρηση του Δημιουργού απαιτεί να αφεθείς σε αυτόν… ο λόγος του τόπου αυτού αψύς, πνιγηρά έντονος και ζωσμένος με τις δονήσεις του ακατάβλητου μόχθου σε καθιστά κοινωνό του. Κατεβαίνοντας από τα βράχια αυτά θέλεις να εξιστορήσεις την αγόγγυστη ιστορία τους..πρέπει όμως να σταθείς ακίνητος, προσκυνητής στο έπος αυτό του βουνού, γυμνός μέσα στην αγριάδα του να αντικρύσεις τις μπηγμένες στο στήθος πέτρες του και να αισθανθείς τη βαριά υποχρέωση της συνέχειας, το γεννοβόλημα της αιώνιας ζύμωσης με το χρόνο. Πόσο πλήττεται ο πολιτισμός μας όταν κάποιοι περαστικοί, βιαστικοί άνθρωποι ακυρώνουν αψήφιστα έναν τόπο που δεν γνωρίζουν και ετοιμάζονται με πρόσχημα μονάχα το κέρδος, να τον συλλήσουν, να του ρίξουν μπετόν και σίδερο και να τον μετατρέψουν σε βιομηχανική ζώνη; Η απόδοχη της υποβάθμισης ένος τόπου που έχει μπολιάσει τις λεπτές αποχρώσεις των ψυχών μας, σημαίνει την αποδοχή της υποβάθμισης της αξίας της ζωής και της αξιοπρέπειας μας.
Οι άγονοι τόποι είναι εχθρικοί τόποι, αφιλόξενοι για τους πολλούς… όπου δεν μπορούν να πατήσουν δεν έχει αξία για αυτούς, ίχνος αγάπης δεν μπορεί να φωλιάσει στις παρυφές των απόμακρων βουνών. Τα βουνά του Αίπους έιναι άγνωστα και έχθρικα για τους Χιώτες, δεν τα έχουν περπατήσει, δεν έχουν απαγκιάσει στη σιωπή τους. Δεν έχουν κοιτάξει με ορθάνοιχτα μάτια τις καρφωμένες πλάκες σα μνήματα στη πλαγιά του, τα κουρασμένα του βράχια που εσωκλείουν στη ψυχή τους, τη περήφανη ηχώ του, τις λαξευμένες πλαγιές τους που θαρρείς κυκλώπιοι γλύπτες σμίλευαν το κορμί του βουνού αιώνες, ώστε να δώσουν μορφή στις πέτρες, να δώσουν ψυχή στην ύλη. Δεν έχουν την εμπειρία ένος τοπίου της λήθης, εκεί που τα χνώτα γίνονται πιο κοφτερά και τα όνειρα τρέχουν να συλληφθούν στις κορφές του, όπου ο άνθρωπος ξεχνάει τους γνώριμους στεναγμούς του και αφήνεται στο κάλεσμα του βουνού. Μα πάνω απ’ όλα δεν έχουν αισθανθεί τη σιώπη του τόπου αυτού, μια σιώπη άχρονη, ηλεκτρισμένη, μια σιωπή εξιστόρηση του άχθους αυτού του τόπου, που γιομίζει το φλύαρο κεφάλι του δυτικού με την καθαρή κραυγή της, που συντονίζεται με την εσωτερική σιωπή του προσκυνητή, του ανθρώπου που αγωνιά να νιώσει πιότερο απ’το να μιλήσει.
Ο άνθρωπος δεν αγαπάει τόπους σαν τα βουνά του Αίπους και της Αμανής. Αδυνατεί να παραδοθεί στη σιωπή τους, δυσκολεύεται να ταιριάξει στο τοπίο τους και να μείνει αδρανής στην αγκαλιά τους τελματωμένος μέσα στη σιωπή τους, μακριά από συναισθήματα και σκέψεις. Φοβάται να αγαπήσει τέτοιους τόπους γιατί είναι επώδυνοι για τον ίδιο. Τα βουνά του Αίπους μέσα από αιώνες επίπονης λάξευσης του κορμιού τους δεν αστειεύονται, δεν χαριτολογούν αλλά απαιτούν την παράδοση του ταξιδευτή στο επώδυνο μυστικό τους, το βύθισμα μέσα στον ίδιο, τη δέσμευση του για μια εμπειρία μύησης σε μια μετέωρη, ακατέργαστη υπαρξιακή πραγματικότητα. Η καθαρή ενέργεια του βουνού όπως η καθαρή ενέργεια ενός φωτισμένου ανθρώπου μπορεί να συγκλονίσει κάποιον, να τον φέρει σε επαφή με τους πιο αναμολόγητους φόβους του, να τον οδηγήσει στο απαστράπτον φως της ζωής με ορθάνοιχτα μάτια, να τον σπρώξει σε ένα κομμάτι μέσα στον ίδιο που όλα είναι ένα. Ο άνθρωπος φοβάται να εισχωρήσει σε αυτό το μύχιο κομμάτι της υπαρξής του, αδυνατεί να παραδώσει το έγω του στη σοφία των βουνών γιατί αυτό προϋποθέτει την αφύπνισή του, την επαφή με τις βαθειές εσωτερικές του ανάγκες, την κίνηση προς τα εμπρός, προς την ελευθερία. Ο άνθρωπος όμως αγαπάει τη σκλαβιά ,γι αυτό προτιμά να φέρει τα βούνα στα δικά του μέτρα, να τα μικρύνει, να τα ορίσει…προτιμά να τα βεβηλώσει..
Ο δυτικός άνθρωπος απώλεσε την ταπεινότητα για χάρη της μεφιστοφελικής υπόσχεσης για ατομική ολοκλήρωση, αποκόπηκε από τη φύση για χάρη των υλιστικών του επιδιώξεων. Αποκόπηκε όμως και από τους συμβολικούς του φάρους, από τους ασυνείδητους χάρτες που ορίζαν την αδιέξοδη πορεία του. Ο τόπος αυτός αντανακλά τη γήινη εμβληματική του διάσταση και ταυτόχρονα μέσω της σύνδεσής του με τις αναμνήσεις και τα όνειρα μας μετουσιώνει τις μορφή του σε συμβολική αναπαραστάση μέσα μας. Οι κορφές των βουνών συμβολίζουν τη ζωτική μας ανάγκη για ελευθερία, το απόμακρο τόπιο δεν είναι παρά η βύθιση μας στο άγνωστο εσωτερικό μας τοπίο, οι λαξευμένες από το χρόνο πέτρες δεν είναι παρά η απέλπιδα αγωνία του ζωντανού άνθρωπου να φτάσει στην υπέρβαση..
Οι σκόρπιες αυτές πέτρες έχουν ποτιστεί από τον κάματο του ανθρώπου να δαμάσει αυτό το βουνό, να αναμετρηθεί με αυτό, έτσι ώστε να κερδίσει το δικαίωμα να κατοικήσει σε αυτό, να κάμει την ύλη πνεύμα και να φτιάξει πολιτισμό. Η αναμέτρηση τότε σήμαινει υποταγή στους αιώνιους φυσικούς νόμους και εναρμόνιση με τους αρχέγονους ρυθμούς. Λάξευε τις πέτρες για να κάμει σπίτια και γυρίστρες για τα ζώα του, έκανε την πέτρα εργαλείο και καλλιεργούσε τη γη του, σήκωνε στις κορυφογραμμές οχυρά για να προστατεύεται, έχτιζε μονόποτια και χάραζε δρόμους, έφτιαχνε λιθόκτιστες δεξαμενές για να συλλέγει νερό. ‘Ανθρωπος και βουνό ήταν ένα πράγμα τότε. Μαχόταν λυσσαλέα ο θνητός στα στήθια αυτών των ακοίμητων γιγάντων για επιβιώση, προσπάθουσε να τιθασεύσει τα βράχια και να φτιάξει σπιτικό, να κάμει τον εαυτό του πέτρα και τη πέτρα ζωή, να αποδείξει στο βουνό την αξία του, ότι δεν λιγοψύχησε, ότι δεν κιότεψε μήπως και του επιτρέψει το βουνό να σκάψει τη πέτρα και να φυτέψει το σπόρο του.
Όσο πιο ψηλό το χρέος σου, όσο πιο δύσκολη η αποστολή σου, τόσο μεγαλύτερο το ανάστημα σου, έλεγε ο Καζαντζάκης… η αναμέτρηση του ανθρώπου με το βουνό, ο αγώνας να υπερβεί τη θνητή του ιδιότητα και να πλάσει τη πέτρα, να της δώσει ψυχή, έχει μπολιάσει τη συλλογική μας ψυχή, έχει δημιουργήσει το απόθεμα κουράγιου και δύναμης ώστε να ξανασηκωθούμε και να παλέψουμε όταν βρισκόμαστε κατάχαμα, ηττημένοι. Το «βασανισμένο τοπίο» του Αίπους, όπως το ονοματίζει ο Νίκος Χούλης είναι ο χώρος που βρίσκουν καταφύγιο οι ανταριασμένες ψυχές, οι ζωντανοί άνθρωποι που υποφέρουνε και αγαπάνε, που δεν βολεύονται στα κουστούμια που του ράβουν, που πλαντάζουν στου κόσμου τη συναναστροφή και θέλουν τις βουνοκορφές για να ανασάνουν, οι απελπισμένοι ελεύθεροι που τρυπώνουν στο βουνό για να σιγοτραγουδήσουν το άχαρο τραγούδι τους, οι φλογισμένοι πιστοί που δεν τους έμεινε άλλος τόπος για να πουν την προσευχή τους. Οι άνθρωποι όταν ονειρεύονται κοιτάνε ψηλά..οι άνθρωποι ξέρουν ότι ακόμα κι αν όλα τα βάσανα του κόσμου τους βρουν, θα πάνε στη κορυφή του βουνού να γλυτώσουν.
Αυτός ο τόπος είμαστε εμείς, εμείς είμαστε αυτός ο τόπος. Ο κάθε τόπος που ταξιδεύουμε είναι ο τόπος μέσα μας, το κάθε τοπίο που θα μας κυκλώσει με την αύρα του, που θα χαράξει μέσα μας τις ανείδωτες του γραμμές είναι ο εσωτερικός τόπος της ανάμνησης. Το τόπιο του Αίπους κουβαλάει μέσα του την εμμονή της αιωνιότητας και το άφθαρτο του πνεύματος. Δεν υπάρχει το εσωτερικό μας τοπίο χωρίς τις λεπτές διαβαθμίσεις του τόπου των αναμνήσεων μας και των αδέξιων ονείρων μας. Αν ο εσωτερικός μας τόπος είναι είναι η επιφάνεια του νερού που βρίσκεται στον κουβά, ο τόπος είναι οι ομοκέντροι κύκλοι που σχηματίζονται στην επιφάνεια του όταν δέχεται εξωτερικές δονήσεις. Ο τόπος είναι η αντανάκλαση του εσωτερικού μας τοπίου και ο τόπος από τη μαγειά, τα όνειρα και τις ιστορίες των υμνητών του λειαίνει την επιφάνεια του, λαξεύει τα βουνά του.
«H γη παρέχει αρκετά ωστέ να ικανοποιήσει τις ανάγκες των ανθρώπων όχι όμως τόσα για να ικανοποιήσει την απληστία τους», έλεγε ο Μαχάτμα Γκάντι. Νιώθω ότι αλλοιώνοντας την υπόσταση αυτού του τόπου βιάζουμε μια εσωτερική άγνωστη αλήθεια μας, αφήνοντας να ριχθούν μπετόν σε αυτά τα υπέροχα βουνά, τσιμεντώνουμε τις καταπακτές της ψυχής μας που μας βοηθούν να ονειρευόμαστε. Κανένας τόπος δεν μας ανήκει όπως δεν μας ανήκουν οι άνθρωποι. Ο αρχηγός των ινδιάνων Σιου έλεγε στον διηκητή των ΗΠΑ : «Πώς μπορεί κάποιος να αγοράσει ή να πουλήσει τον ουρανό ή τη ζεστασιά της γης; Η ιδέα αυτή είναι ξένη προς εμάς, γιατί η δροσιά του αέρα ή η λάμψη των νερών δεν είναι ιδιοκτησία μας. Πως μπορείτε να τα αγοράσετε από εμάς; Κάθε κομμάτι αυτής της γης είναι ιερό για τους ανθρώπους μου. Κάθε πευκοβελόνα, κάθε αμμώδης ακτή, κάθε σκιά των δέντρων, κάθε έντομο είναι ιερό για τη μνήμη και τις εμπειρίες των ανθρώπων μου”. Τα βουνά του Αίπους και της Αμανής είναι λοιπόν ιερά για εμάς, και ήμαστε έτοιμοι να βαφτούμε με τα χρώματα του πολέμου για να τα υπερασπιστούμε.
