Χθες το απόγευμα στο Ομήρειο η διακεκριμένη αρχιτέκτονας κυρία Μαρία Ξύδα, έφερε στο φως μια άγνωστη για το ευρύ κοινό πτυχή της τοπικής μας ιστορίας: Την ανάθεση στον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, της μελέτης της τοπικής αρχιτεκτονικής από το Φίλιππο Αργέντη, τη διαφωνία μεταξύ των δυο αντρών και λύση της συνεργασίας τους και την ανάθεση παρόμοιας μελέτης στον Άγγλο νεαρό αρχιτέκτονα Άρνολντ Σμιθ
Ο Φίλιππος Αργέντης, γόνος μεγάλης οικογενείας με ρίζες από τη Γένοβα και λάτρης του τόπου καταγωγής του της Χίου, εξέδωσε σειρά βιβλίων με θέμα τη Χίο, μια σπουδαία παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντά του υπήρξε και η αρχιτεκτονική του νησιού, που λόγω των καταστροφών του 19ου αιώνα, σταδιακά εξαφανιζόταν. Έτσι κάλεσε στη Χίο τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα και επίσης Χιώτη στην καταγωγή Δημήτρη Πικιώνη να μελετήσει την τοπική αρχιτεκτονική. Όμως οι δυο άντρες οδηγούνται σε σύγκρουση: Ο μεν Αργέντης επιθυμούσε μέσω της μελέτης αυτής να αναδειχτεί η Γενοβέζικη προέλευση της Χιώτικης αρχιτεκτονικής, όμως ο Πικιώνης κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί, οδηγήθηκε σε συμπέρασμα που δεν εκπληρούσε τις αναζητήσεις του Αργέντη: Στη Χίο, η γενοβέζικη μορφολογία αναμείχθηκε με την τοπική (βυζαντινή)παράδοση καθώς και με Οθωμανικά στοιχεία δημιουργώντας ένα μοναδικό ιδίωμα. Ταυτόχρονα ήταν και σύγκρουση δυο διαφορετικών κόσμων: Ο Αργέντης, αστός, κοσμοπολίτης, λάτρης της Ιταλικής κουλτούρας και ο Πικιώνης γερμανοσπουδασμένος, με αγάπη προς τη Λαϊκή τέχνη και αναζητητής της Ελληνικότητας. Αποτέλεσμα ήταν η επαφή των δυο ανδρών να γίνεται τελικά μέσω δικηγορικού γραφείου, αφού ο όγκος και η ποιότητα του έργου του Πικιώνη, που παραδόθηκε στον Αργέντη, άξιζε περισσότερα απ όσα είχαν συμφωνηθεί. Ο Πικιώνης πικραμένος δεν αναφέρθηκε ποτέ για το έργο αυτό, παρά μόνο μια φορά, ενώ ο Αργέντης ανέθεσε εκ νέου τη μελέτη της αρχιτεκτονικής της Χίου στον Άγγλο Σμιθ με λίγο διαφορετικό περιεχόμενο, παρέδωσε το ανέκδοτο έργο του Πικιώνη μαζί με την υπόλοιπη βιβλιοθήκη του στη βιβλιοθήκη Χίου Κοραής. Η κυρία Ξύδα, νέα αρχιτέκτονας ερχόμενη σε επαφή με τον Φίλιππο Αργέντη, λόγω του βιβλίου του Σμιθ που είχε αποκτήσει, πληροφορήθηκε για την ύπαρξη των σχεδίων του Πικιώνη στη βιβλιοθήκη Κοραή. Έτσι τα σχέδια του Πικιώνη ήρθαν ξανά στο φως και αποδείχθηκε πως αρκετά σχέδια του Σμιθ, του οποίου η εργασία εκτιμήθηκε περισσότερο σε σχέση με εκείνη του Πικιώνη από τον Αργέντη, υπήρξαν αντιγραφές των σχεδίων του Πικιώνη.
Η ομιλήτρια με γλαφυρό ύφος και αρκετές ανεκδοτολογικές αναφορές έριξε φως σε μια υπόθεση, της οποίας οι εμπλεκόμενοι σε αυτήν κινήθηκαν με οδηγό της αγάπης τους προς το νησί, με διαφορετικές όμως αφετηρίες. Η κυρία Ξύδα έκανε τους ακροατές της κοινωνούς μιας ακόμα ιστορίας της αρχιτεκτονικής του τόπου μας και αναμένονται με ενδιαφέρον νέες παρουσιάσεις στο μέλλον, ενώ ο Φιλοτεχνικός πραγματοποίησε μια ακόμα επιτυχημένη εκδήλωση.