του Δημήτρη Τσούχλη
Δεν θα διασώσουμε όλα όσα θα θέλαμε, αλλά θα διασώσουμε πολύ περισσότερα από όλα αυτά που θα είχαν χαθεί εάν δεν προσπαθούσαμε ποτέ
Sir Peter Scott
Η πυρκαγιά του 2012 ήταν και συνεχίζει να είναι η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην σύγχρονη ιστορία του νησιού με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα.
Το κοινωνικό «σοκ» της πολυήμερης εκείνης φωτιάς, εκφράστηκε τους αμέσως επόμενους μήνες με προτάσεις, ειδικές αναφορές, θεματικό συνέδριο, διαδοχικές συσκέψεις, εκτενή αρθρογραφία, εικαστικές παραγωγές, κινητοποίηση ομάδων και ενίσχυση του εθελοντισμού για πυροπροστασία και δασοπυρόσβεση.
Ωστόσο, ελάχιστα από αυτά έγιναν πράξη για την αποκατάσταση των καμένων περιοχών και τελικά δεν μπόρεσαν να αποκαταστήσουν τη ζημιά που προκλήθηκε -για την ακρίβεια καμία ποσοτικοποιημένη καταγραφή των μέσο-μακροπρόθεσμων επιπτώσεων δεν υπήρξε ούτε και κάποιο σχέδιο δράσης υλοποιήθηκε προς κάποια κατεύθυνση. Αντίθετα, οι νοοτροπίες που υπονομεύουν το φυσικό περιβάλλον υπερίσχυσαν αλλά και οι υπηρεσίες, τοπικές και κεντρικές, συνέχισαν στη πεπατημένη με τις ίδιες πολιτικές, αδράνειες, αδιέξοδα και αγκυλώσεις.
Λίγο πιο συγκεκριμένα:
- Οι προτάσεις του συνεδρίου στο Ομήρειο και των ειδικών επιστημόνων πήγαν στα αζήτητα όπως και η ειδική έκθεση του wwf αλλά και η δουλειά των εργαστηρίων Φυσικών Καταστροφών και Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής από το τμήμα Γεωγραφίας του Παν.Αιγαίου και τόσες ακόμη δουλειές που παρήχθησαν την περίοδο εκείνη.
- Το περίγραμμα της πυρκαγιάς επί πολλούς μήνες ήταν άγνωστο και όλοι «δανείσθηκαν» την δορυφορική εικόνα των καμένων εκτάσεων από πανεπιστήμιο της Ιταλίας.
- Αίτηση στο ταμείο αλληλεγγύης της ΕΕ δεν κατατέθηκε -ως τελική πολιτική επιλογή- και από την Χίο ως προτάσεις αποκατάστασης συγκεντρώθηκαν απλά τα τιμολόγια εξόδων για την κατάσβεση της πυρκαγιάς.
- Τα κοπάδια με τα αιγοπρόβατα συνέχισαν να βόσκουν στα καμένα από την επόμενη της πυρκαγιάς και συνεχίζουν μέχρι και σήμερα.
- Το κυνήγι μετά βίας και ύστερα από έντονο παρασκήνιο απαγορεύθηκε για τρία χρόνια για να αποδεσμευτούν οι περιοχές αυτές ήδη από την περσυνή χρονιά.
- Βραβεύσαμε τις εθελοντικές ομάδες, ωστόσο, κλείσαμε τα αυτιά μας σε προτάσεις και αγωνιώδεις εκκλήσεις όπως αυτή της ομάδας «Ο» μόλις πριν λίγες εβδομάδες.
- Υποσχέσεις για αποζημιώσεις παρότι δόθηκαν και με το παραπάνω, στην πράξη εφαρμόστηκαν κανονισμοί και πολιτικές αποκλεισμού. Ο ίδιος δρόμος, κατά πως φαίνεται, θα εφαρμοστεί και αυτή τη φορά αποκλείοντας και πάλι όσους κάηκαν με βάση τις νησιωτικές ιδιαιτερότητες (κατάτμηση κλήρου και καλλιεργειών).
- Τα αντιπλημμυρικά έργα στις περιπτώσεις που έγιναν ή έχουν μελετηθεί – με εξαίρεση ίσως εκείνο της Δ/νσης Δασών στη Νέα Μονή- είναι κακοσχεδιασμένα και αν υλοποιηθούν ίσως προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά.
- Δεν μπορέσαμε να αναδασώσουμε ούτε καν μερικά στρέμματα από τις 148 χιλιάδες που κάηκαν.
Τι «κινείται» σήμερα μετά την πυρκαγιά του 2016 πέρα από το επικοινωνιακό κρεσέντο της κυβέρνησης; Σχεδόν τίποτα. Άτονες και απολύτως αναγκαίες δηλώσεις και προθέσεις από κάθε πλευρά.
Δυστυχώς όμως, μετά την πυρκαγιά του 2016 έχουμε επιπλέον λόγους να είμαστε ανήσυχοι και πρέπει συλλογικά να αναλάβουμε δράση από την βάση διότι μερικά δεδομένα είναι αρκούντος ανησυχητικά.
- Η απαξία της επιστήμης και της γνώμης των ειδικών για μετα-πυρική αποκατάσταση των περιοχών που κάηκαν.
- Το σημαντικό ποσοστό των εκτάσεων κάηκαν για δεύτερη φορά. Αυτό είναι συντριπτικό πλήγμα για την φυσική αναγέννηση η οποία δεν μπορεί να ανακάμψει.
- Τη διάχυτη απαισιοδοξία ότι και να προσπαθήσουμε πάλι τίποτα δεν θα γίνει.
- Την πολιτική «παραζάλη» των τοπικών κέντρων εξουσίας και την εγκατάλειψη από την κεντρική διοίκηση. Αδυναμίες και επιλογές οι οποίες δεν παράγουν κάποια λύση, απλά αφήνουν το χρόνο να κυλήσει.
- Τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχουν τα χωριά της Ν.Δ Χίου να μετατραπούν από αγροτικά σε χωριά χωρίς αγροτική γη και καλλιέργειες. Υποβαθμισμένα περιβαλλοντικά και χωρίς βιοτικούς πόρους για την επιβίωση των κατοίκων.
Είναι ανάγκη να γίνει κατανοητό ότι μέσα σε 4 χρόνια έχουν καεί στο νησί περισσότερα από 200 χιλ στρέμματα. Με αυτό το δεδομένο πρέπει να σκεφτούμε και να αναλάβουμε δράση την οποία οφείλουμε κυρίως στις επόμενες γενεές. Οφείλουμε να επιμείνουμε (α) να μην εγκαταλειφθούν τα χωριά στη τύχη τους (β) να συγκροτηθεί πλάνο ανασυγκρότησης των καμένων περιοχών με χρονική και θεματική διάρθρωση (γ) να συσταθεί από πολίτες και φιλοπεριβαλλοντικές οργανώσεις τοπικό παρατηρητήριο για την παρακολούθηση των καμένων περιοχών (δ) να υποστηριχθούν και να υιοθετηθούν δράσεις δενδροφύτευσης για τις καμένες περιοχές.
Συνημμένο αρχείο: Πρόταση Αναγνώρισης και Μεθοδολογίας Παρακολούθησης Καμένων Εκτάσεων. Συγκροτήθηκε λίγους μήνες μετά την πυρκαγιά του 2012 για ημερίδα του ΚΠΕ Ομηρούπολης
