Ο παραλογισμός των ασκήσεων με πραγματικά πυρά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα

Οι στρατιωτικές ασκήσεις με πραγματικά πυρά στον Μάναγρο επαναφέρουν στην επικαιρότητα την επιτακτική ανάγκη χωροθέτησης σύγχρονου πεδίου βολής και εγείρουν ερωτηματικά για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία

Η ανεξέλεγκτη χρήση πραγματικών πυρών από τις ένοπλες δυνάμεις, εκτός οργανωμένων πεδίων βολής, αποτελεί ένα χρόνιο πρόβλημα στην Ελλάδα που θέτει σε κίνδυνο τόσο τη βιοποικιλότητα όσο και τη δημόσια υγεία. Η χρήση πραγματικών πυρών που γίνεται στο πλαίσιο στρατιωτικών ασκήσεων, συχνά χρησιμοποιεί ως πεδία βολής σημαντικά θαλάσσια και χερσαία οικοσυστήματα, ακόμα και περιοχές Natura 2000, αλιευτικά πεδία, τουριστικές περιοχές καθώς και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Αυτή η αναίτια καταστροφή, όχι μόνο παραβιάζει διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει η Ελλάδα για την προστασία της φύσης, αλλά μας εκθέτει πολύπλευρα ως χώρα που αγοράζει πανάκριβα όπλα για να «αυτοβομβαρδίζεται» καταστρέφοντας ακόμα και προστατευόμενες περιοχές και είδη, και θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Η Ελλάδα, που τα προηγούμενα χρόνια ξόδεψε ασύλληπτα ποσά για την αγορά οπλικών συστημάτων και πολεμικού υλικού, δεν φρόντισε το αυτονόητο: το πού και το πώς οι ένοπλες δυνάμεις θα εκπαιδεύονται σε αυτά τα συστήματα και το πώς διασφαλίζεται η υγεία των χειριστών τους, η δημόσια υγεία, αλλά και η προστασία των σημαντικών οικοσυστημάτων, όπου παράλογα συχνά λαβαίνουν χώρα οι στρατιωτικές ασκήσεις. Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», που εδώ και 15 χρόνια καταγράφει τη συχνότητα, την έκταση και τις επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας, σε πολλές περιοχές των ελληνικών θαλασσών, σημειώνει το παράδοξο «οι χώρες που παράγουν και μας πωλούν αυτά τα όπλα, για σκοπούς εκπαίδευσης του δικού τους στρατού χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό εξομοιωτές, κάνοντας οικονομία και αποτρέποντας τη διασπορά των τοξικών χημικών, ενώ εμείς οι αγοραστές τους επιμένουμε να χρησιμοποιούμε αφειδώς τα πραγματικά πυρά» και συμπληρώνει ότι «είναι επίσης κοινό μυστικό, ότι όπλα αξίας χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ευρώ, αντί να αποστέλλονται για αναγόμωση στις κατασκευαστικές εταιρείες, λίγο πριν τη λήξη τους χρησιμοποιούνται σε στρατιωτικές ασκήσεις, συντηρώντας έτσι τον φαύλο κύκλο της εξοπλιστικής σπατάλης».

20.000 βλήματα σκόρπισαν απεμπλουτισμένο ουράνιο το 2003

Ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτής της επικίνδυνης πρακτικής αποτέλεσε η χρήση 20.000 βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου, σε θαλάσσιες και χερσαίες ασκήσεις στο Αιγαίο το 2003. Τα βλήματα αυτά αποτελούσαν δωρεά του αμερικάνικου στρατού, τα οποία σύμφωνα με επίσημη δήλωση του ΓΕΝ τα χρησιμοποίησαν, αγνοώντας την τεράστια επικινδυνότητα του υλικού όχι μόνο για τα οικοσυστήματα και τη δημόσια υγεία, αλλά ακόμα και για την υγεία των στρατιωτικών!

Το πρόβλημα των ανεξέλεγκτων βολών εστιάζεται σε μεγάλο βαθμό στο κεντρικό και ανατολικό Αιγαίο και πέραν από τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, το πρόβλημα προκαλείται κατά μεγάλο μέρος, και από τη δραστηριότητα του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού. Ωστόσο, η επίκληση στη νομιμότητα της Τουρκίας καθίσταται αδύνατη, όσο η Ελλάδα δεν τηρεί τις σχετικές της υποχρεώσεις έναντι της διεθνούς νομοθεσίας για τη σωστή χρήση των πραγματικών πυρών κατά τη διάρκεια των ασκήσεων.

Προστασία περιβάλλοντος στα χαρτιά

Η δεδομένη κατάσταση προσβάλει κάθε έννοια περιβαλλοντικής διαχείρισης, ακυρώνει τις εξαγγελίες της στρατιωτικής ηγεσίας περί διασφάλισης του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, κατά τη διεξαγωγή ασκήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων, και αντιβαίνει σε σχετική διαταγή διαρκούς ισχύος. Η συγκεκριμένη διαταγή είχε εκδοθεί από το ΥΠΕΘΑ μετά από ενέργειες του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» και κατοίκων των ΒΑ Δωδεκανήσων για την παύση των στρατιωτικών ασκήσεων με πραγματικά πυρά στις βραχονησίδες Άνυδρο & Πετροκάραβο τον Οκτώβριο του 2005. Δυστυχώς όμως, όπως μας ενημερώνει το «Αρχιπέλαγος» η διαταγή διαρκούς ισχύος στην ουσία δεν τηρείται, με αποτέλεσμα οι τοπικές κοινωνίες σε πολλές περιοχές της νησιωτικής κυρίως Ελλάδας, να τρέχουν πίσω από το πρόβλημα, κάθε φορά που ανακοινώνεται άσκηση εκτός οργανωμένων πεδίων βολής.

Εξαίρεση αποτελεί το Πολεμικό Ναυτικό και η Υδρογραφική Υπηρεσία (που έχει την ευθύνη των περιοχών των ναυτικών ασκήσεων), οι οποίοι έχουν εκδώσει ένα διαβαθμισμένο έγγραφο για τα πληρώματα των πολεμικών πλοίων σχετικά με τις περιοχές που πρέπει να υπάρχει αυξημένη προσοχή λόγω της παρουσίας θαλάσσιων θηλαστικών, καθώς και τις συχνότητες που θα πρέπει να αποφεύγονται από τα ηχοβολιστικά υψηλών συχνοτήτων.

Στη Χίο πέρα βρέχει

Στο πρόσφατο παρελθόν, την αντίδρασή τους σε αντίστοιχες διακλαδικές στρατιωτικές ασκήσεις στις ακτές της ΒΔ Χίου είχαν εκφράσει ο Σύλλογος Οικολογίας και Περιβάλλοντος Χίου και μεμονωμένοι πολίτες. Είναι αλήθεια, ότι οι τοπικοί αλιείς και επαγγελματίες της περιοχής δεν έδειξαν να ανησυχούν για τις συνέπειες των βολών με πραγματικά πυρά στο θαλάσσιο οικοσύστημα και το παραγωγικότερο αλιευτικό πεδίο μεταξύ Χίου & Ψαρών, παρόλο που είναι γνωστό σε όλους ότι στο αντίστοιχο πεδίο βολής που χρησιμοποιείτο επί χρόνια στο νότιο τμήμα της Χίου, παρατηρείται σημαντική υποβάθμιση της θαλάσσιας ζωής και μεγάλη μείωση των ιχθυαποθεμάτων.

Γιάννης Μακριδάκης: Ελάτε να ζήσετε σε εμπόλεμη ζώνη

Ο γνωστός συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης μέσω του προσωπικού του ιστολογίου, με σαφέστατη ειρωνική διάθεση απευθύνει κάλεσμα σε «όσους έχουν  απωθημένο να ζήσουν μερικές μέρες σαν Σύριοι στο Χαλέπι» και μεταξύ άλλων αναφέρει «Στην Βολισσό λοιπόν κατά το εν λόγω πενθήμερο θα ζήσετε με την τεστοστερόνη στα ύψη, οι κρότοι από τα κανόνια θα είναι εκκωφαντικοί, άλλοι πάλι υπόκωφοι και θα κάνουν τη γη να τρέμει, τα στρατιωτικά οχήματα και οι στρατιώτες με στολές παραλλαγής και φούμο στα μούτρα θα πλημμυρίζουν τον τόπο, εντυπωσιακοί υδάτινοι πίδακες ύψους πολλών μέτρων θα ξεπετάγονται εδώ κι εκεί μες στη θάλασσα, θα ισχύει περιορισμός κυκλοφορίας και απαγόρευση προσέγγισης σε παραλίες και παράλια μέρη, χελώνες καρέτα καρέτα ίσως δείτε να ξεβράζονται νεκρές, ίσως και δελφίνια ακόμη και πολλές μέρες μετά την άσκηση αν παρατείνετε τις διακοπές σας, χιλιάδες ψάρια νεκρά θα δείτε να πλέουν στον αφρό της θάλασσας, μιας και όλα αυτά τα πλάσματα δεν έχουν διαβάσει την ανακοίνωση απαγόρευσης της κυκλοφορίας, εντυπωσιακά τεθωρακισμένα οχήματα θα απολαύστε να σκάβουν με τις ερπύστριές τους τους δρόμους και τις παραλίες, αεροπλάνα και ελικόπτερα θα συμπληρώνουν την ηχητική και οπτική πολεμική πανδαισία, τις νύχτες φωτοβολίδες θα σχίζουν το στερέωμα και κρότοι από βομβαρδισμούς θα ταράσσουν την πλάση και θα σας τρομάζουν τινάζοντάς σας από τον ύπνο σας, θα σας ανεβάζουν το αίσθημα πατριωτισμού και περηφάνιας και, τέλος, τόνοι βαρέων μετάλλων θα πέφτουν στην θάλασσα μέσω των πυρομαχικών, σκοτώνοντας επί τόπου υδρόβια πλάσματα και υποσκάπτοντας την υγεία των κολυμβητών που έρχονται αμέριμνοι και ανύποπτοι τα καλοκαίρια για παραθερισμό, αφού, όπως αναγράφει στο τέλος η ανακοίνωση της στρατιωτικής διοίκησης, “μετά την βολή θα γίνει πλήρης αποκατάσταση των χώρων και θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος” (!!!), κοινώς θα μαζέψουν τα σακουλάκια από τα κρουασάν που θα φάνε κι εσείς θα είστε αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες σε όλα αυτά!».

Θοδωρής Τσιμπίδης: Ανάγκη χωροθέτησης πεδίου βολής

Με στόχο την αντιμετώπιση αυτού του σύνθετου προβλήματος, το Αρχιπέλαγος πραγματοποίησε σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες από το Environmental Protection Clinic του Πανεπιστημίου Yale των ΗΠΑ μια μελέτη με θέμα τον περιορισμό των επιπτώσεων που προκαλούν οι ανέλεγκτες ασκήσεις των ενόπλων δυνάμεων χωρίς την ύπαρξη οργανωμένων πεδίων βολής, στα οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και τη δημόσια υγεία. Η μελέτη αυτή που έχει κατατεθεί στο ΥΠΕΚΑ, πέραν από την τεκμηριωμένη νομική έρευνα, συγκεντρώνει ένα μεγάλο κατάλογο τοξικών ουσιών, που διασκορπίζονται στο περιβάλλον, κατά τη διάρκεια των βολών.

Για το θέμα αυτό, μιλήσαμε με τον Θοδωρή Τσιμπίδη, Διευθυντή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», ο οποίος επισήμανε ότι «Η αδράνεια που επιδεικνύει επί χρόνια το ΥΠΕΘΑ στο θέμα της χωροθέτησης και δημιουργίας σύγχρονου πεδίου βολής, το οποίο θα τηρεί όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας, τους περιβαλλοντικούς όρους και θα συμβάλει ταυτόχρονα στην εκπαίδευση και το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συνεπάγεται την απειλή της δημόσιας υγείας και να δικαιολογεί την ολική καταστροφή σπάνιων οικοσυστημάτων, με τη δήθεν επίκληση λόγων εθνικής ασφάλειας».

Μήπως ήρθε ο καιρός να αναθεωρηθεί το πλαίσιο των στρατιωτικών ασκήσεων με πραγματικά πυρά, που με τεράστιο οικονομικό κόστος, υποβαθμίζει τους φυσικούς μας πόρους και την υγεία όλων μας;