Ακίνητη περιουσία του «Λωβοκομείου» Χίου και η συμμετοχή της στην κάλυψη εξόδων το 1912 και το 1928

του Δημήτρη Τσούχλη

Το «Λωβοκομείο» ή «Λεπροκομείο» της Χίου έχει κατ’ επανάληψη απασχολήσει τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα του νησιού. Έμφαση δίνεται κατά κύριο λόγο στην ιστορία του συγκροτήματος, την αρχιτεκτονική και κύρια στην ανάγκη για αποκατάσταση του. Προσφάτως στην εκδήλωση του Φιλοτεχνικού φωτίστηκαν πτυχές της μικροκοινωνίας του, την οποία και αποδίδει συγγραφικά στο τελευταίο του βιβλίο ο Γιάννης Μακριδάκης με τίτλο «Όλα για καλό».

Ωστόσο, ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά σχετικά με την ακίνητη περιουσία που κατείχε το «Λεπροκομείο» –πως αποκτήθηκε τι απέδιδε και ποια η τύχη της σήμερα– παρά το γεγονός ότι η εκμετάλλευση αυτής στο παρελθόν διασφάλιζε την κάλυψη ενός σημαντικού τμήματος των εσόδων που απαιτούνταν για την κάλυψη των αναγκών του.

Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζεται η ακίνητη περιουσία του όπως αυτή καταγράφηκε σε επίσημα βιβλία του ιδρύματος τον Ιανουάριο του 1910 και η σημασία της ποσοστιαία (%) επί των εσόδων του ιδρύματος για δύο έτη, το 1912 και το 1928.

Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία από τα Γ.Α.Κ Ν. Χίου το «Λεπροκομείο» Χίου είχε στην κατοχή του 20 ακίνητα στις περιοχές Κάμπος, Λιβάδεια, Κοφινάς, την πόλη και την περιοχή όπου στεγαζόταν το «Λεπροκομείο», με συνολική έκταση 1.935 οργιές ή 645 στρέμματα (αντιστοιχώντας την μία οργιά με 333 τ.μ.).

Τα ακίνητα αυτά είχαν συνολική αξία 395.7 χιλιάδες γρόσια (1912) και απέδιδαν στο «Λεπροκομείο» από τα πακτώματα, εμβατοίκια ή μισθώματα 19,5 χιλιάδες γρόσια (1912). Η αξία της ακίνητης αυτής περιουσίας αντιστοιχούσε σε ποσοστό 28,6% επί του συνολικού κεφαλαίου της περιουσίας του.

Για το 1912 41.743 (χιλιάδες) γρόσια ή το 58,6% των εσόδων του Λεπροκομείου προέρχονταν από «Τόκους Δανείων», 19.545,25 (χιλιάδες) γρόσια ή το 27,4% από την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας (εμβατοίκια, πάκτη και ενοίκια) και το υπόλοιπο 14% από διάφορες άλλες πηγές (εισπράξεις εκκλησίας, δωρεές κ.α). Η εκμετάλλευση των ακινήτων του Λωβοκομείου είναι, επομένως, η δεύτερη κύρια πηγή εσόδων για το συγκεκριμένο έτος.

Αντίστοιχα το 1928, 85.501,30 (χιλιάδες) δραχμές ή το 38,6% των εσόδων προέρχεται από «διάφορους τόκους» ποσό σημαντικά μειωμένο σε σχέση με 16 χρόνια νωρίτερα, ενώ, από «μισθώσεις κτημάτων και ενοίκια οικοδομών» καλύπτονται 47.466,45 (χιλιάδες) δραχμές ή το 21,42% των εσόδων του Λωβοκομείου διατηρώντας σε υψηλό βαθμό τη σημασία της ακίνητης περιουσίας για την κάλυψη των εξόδων του ιδρύματος. Επίσης 23,6% καλύπτουν συνδρομές και εισφορές.

Η ακίνητη περιουσία όπως αυτή καταγράφεται το 1910 αποτελείται κατά βάση από παραγωγική γη μεγάλης αξίας με μόλις ένα αστικό ακίνητο στο λιμάνι της πόλης. Οι εγγραφές εμφανίζονται με τον χαρακτηρισμό του ακινήτου, τη θέση, την έκταση σε οργιές

το σύστημα εκμετάλλευσης, το όνομα του πακτωτή, εμβατοικιαστή, ενοικιαστή και την αξία του ακινήτου σε γρόσια.

Τα ακίνητα του Λωβοκομείου το 1910 είναι τα παρακάτω:

Περιβολοχώραφα

Περιβολοχώραφον εν θέσει Αγίου Γεωργίου Σταφυλά, Οργιές 45, της Πακτώτριας Λαμπρινής Γαλάτουλα, Αξία σε Γρόσια 38.150
Περιβολοχώραφον εν θέσει Βαλανά Νεχώρι, Οργιές 93,45 του εμβατοικιαστού του Κ. Καμπανέλα, Αξία σε Γρόσια 65.400
Περιβολοχώραφον εν θέσει Αγιώ Λουκά Λειβαδίων, Οργιές 48,99 του Πακτωτού Αρσενίου Καλογήρου, Αξία σε Γρόσια 43.600
Περιβολίου 1/5 εν θέσει Παναγίας Συριωτίσσης Οργιές 24,75 Πακτωτού Παντ. Χαψιά, Αξία σε Γρόσια 13.080
Περιβόλιον εν Ταλλάρω οργιές 1,50 του Πακτωτού Μιχ. Μονιούδη, Αξία σε Γρόσια 4.360

Διώροφο οίκημα στον κάτω Αιγιαλό

Οικία μετά Μαγαζείου εν Κάτω Αιγιαλώ ενοικιαζομένης της οικίας εις το Εμπορικόν Επιμελητήριον του δε μαγαζείου παρά του κ. Μιλτ. Τσούρου, Αξία σε Γρόσια 49.050

Χωράφια

Χωράφιον εν θέσει Κοφινά Οργιές 269,36 του εμβατοικιαστού κ. Μαυρογεώργη, Γρόσια Αξία σε 6.540
Χωράφιον εν ίδία Θέσει Κοφινά οργιές 26,30 του εμβατοικιαστού Ισίδωρου Ξενάκη, Γρόσια Αξία σε 8.720
Χωράφιον εν θέσει Λατόμι Οργιές 54,93 του πακτωτού Κ. Νεαμονίτου, Αξία σε Γρόσια 21.800
Χωράφιον εν θέσει Λαζαρέτο Λειβάδια Οργιές 20,35 του Πακτωτού Ανδρ. Μπόλλα, Αξία σε Γρόσια 10.900
Χωράφιον ½ εν θέση Βαλανά Νεχώρι Οργ 25,50 Πακτωτού Π. Γιακούμα, Αξία σε Γρόσια 13.080
Χωράφιον εν θέσει Κοφινά Οργιές 41,15 του Πακτωτού Στ. Μαυρωογεώργη, Αξία σε Γρόσια 10.900
Χωράφιον εν Αγία Τριάδι Οργιές 27,55 του Πακτωτού Παντ. Τσικούνη, Αξία σε Γρόσια 13.080
Χωράφιον εν θέσει Λατόμι Οργιές 25,45 του Πακτωτού Παντ. Σέργη ή Πιπινιά, Αξία σε Γρόσια 27.250
Δύο Χωράφια εν θέσει Αγίου Γεωργίου Ορφανού Οργιές 33,75 των πακτωτών Δημ. και Δεσποίνης Μπιρλή, Αξία σε Γρόσια 6.540
Χωράφιον εν θέσει Φραγκοβούνι Οργιές 22,22 του Πακτωτού Κ.Γ. Βρούζη, Αξία σε Γρόσια 13.080
Χωράφιον εν Κάμπω Οργιές 15,52 του πακτωτού του Αντωνίου Μ. Κουρπά, Αξία σε Γρόσια 13.080
Χωράφιον εν θέσει Λωβοκομείου Οργιές του Πακτωτού Νικ. Κώστα, Αξία σε Γρόσια 21.800

Βουνοχώραφα

Βουνοχώραφα εν Θέση Κοφινά Οργιές 10,85 της Πακτώτριας Μαρίας Γκίγκα, Αξία σε Γρόσια 4.360

Άλλα

Βουνά, μάνδρες, καμίνι, εν θέσει Λωβοκομείου Οργιές 1.148 του Πακτωτού Ιωάννου Ν. Κρεατσούλα, Αξία σε Γρόσια 10.900

Πηγή:

Μ.Τ. Ιστορικό Αρχείο Χίου / Α.Β.Ε 1256/ «Ημερολόγιον Λωβοκομείου Χίου από 10 Οκτωβρίου 1909 έως 31 Δεκεμβρίου 1926» (Νο 1).

Μ.Τ. Ιστορικό Αρχείο Χίου/ Α.Β.Ε 1256/ «Λωβοκομείον Χίου Βιβλίον Απολογισμών, Ισολογισμών, Προϋπολογισμών του Λεπροκομείου Χίου 1912-1930» (Νο 16)