Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Χίου γιορτάζουν την 9η Ιουνίου, Διεθνή Ημέρα των Αρχείων, παρουσιάζοντας μέσω της «Α» ένα ιστορικό αρχιτεκτονικό τεκμήριο
Παίρνοντας ως αφορμή τον Εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας των Αρχείων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Χίου επέλεξαν ένα μοναδικό τεκμήριο, το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Ναού του Αγίου Ανδρέα Αργέντη δημιουργημένο από τον Arnold Smith.
Πρόκειται για ένα μονόφυλλο χειρόγραφο, αρχιτεκτονικό σχέδιο, διαστάσεων 385 x 540mm, που στο πάνω μέρος του και στο κέντρο φέρει σημειωμένο με μολύβι τον τίτλο: «Σχέδιον τοῦ κ. Σμίθ».
Το τεκμήριο αυτό ανήκει στη Συλλογή του Στάμου Θελούδη, Χιώτη μηχανικού και δημομηχανικού, με Αριθμό Βιβλίου Εισαγωγής: 1280. Περιλαμβάνει: πέντε σχέδια, κάτοψη, όψεις και σημειώσεις με ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις περί της αρχιτεκτονικής του ναού.
Απέναντι από την Αγία Μαρίνα Καλοπλύτου, στο Ριζάρι όπου είχαν κτήματα οι Αργέντηδες¹, υπάρχει ο ναός του Αγίου Ανδρέα του Αργέντη. Ο Άγιος Νεομάρτυρας Ανδρέας Αργέντης βρέθηκε για δουλειές στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατηγορήθηκε ως χριστιανός εξισλαμισμένος που είχε επιστρέψει στον χριστιανισμό και συνελήφθη. Αρνήθηκε δελεαστικές προτάσεις για να ασπαστεί τον μουσουλμανισμό και μαρτύρησε με αποκεφαλισμό στις 29 Μαΐου 1465. Το μαρτύριό του περιέγραψε ο σύγχρονός του και πιθανόν αυτόπτης μάρτυρας, λόγιος, Γεώργιος Τραπεζούντιος².
Λεπτομέρειες από τον άμβωνα
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ανθρώπου του διπλανού χωραφιού που καταγράφει στις παρατηρήσεις του σχεδίου ο Arnold Smith, ο ναός ανοικοδομήθηκε μετά τις σφαγές το 1822, άντεξε στο σεισμό το 1881 και έπεσε από μετασεισμό το 1883. Όλοι οι τοίχοι έπεσαν και απέμεινε μόνο μέρος του ωραιότατου ρωμαϊκού ψηφιδωτού δαπέδου τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα3. Το 1933 όταν συναντήθηκε ο Φίλιππος Αργέντης με τον Arnold Smith4, πιθανόν να του ανέθεσε τη μελέτη του ναού με σκοπό την ανοικοδόμησή του και έτσι προέκυψε το τεκμήριο αυτό…
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Χίου ευχαριστούν τον κ. Αντώνη Πετρά, συντηρητή της Κεντρικής Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Χίου «Κοραής», γιατί χωρίς την άμεση και σωστική περιποίησή του, η φωτογράφιση του σχεδίου θα ήταν αδύνατη.
Πηγές
¹ https://www.aplotaria.gr/oi-argentes-agiannidis/
² http://www.pemptousia.gr/2011/06/o-agios-neomartis-andreas-o-argentis/
³ Γ. Ζολώτα Ιστορία της Χίου, τόμος Α ΙΙ, σ. 67 & 271, Εν Αθήναις τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου 1923
4 https://www.aplotaria.gr/pikionis-argentis-smith-chios/