της Ματρώνας Αποστολίδη
Βαθυστόχαστο το ερώτημα αλλά μη σκοτίζεστε. Έχει απαντηθεί. Η αναπηρία, ήδη από το 1980, θεωρείται προϊόν κοινωνικής δραστηριότητας. Ορίζεται ως μια προβληματική κατάσταση που κατά κανόνα δημιουργεί η κοινωνία επειδή δεν είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες όλων. Επομένως, η ανικανότητα ορισμένων ατόμων είναι καθαρά θέμα κοινωνικών, ιδεολογικών και πολιτικών πρακτικών.
Σε πολλές χώρες του κόσμου το πήραν πατριωτικά το φιρμάνι αυτό κι έχουν κάνει σοβαρά βήματα για να διευκολύνουν τη ζωή των ανθρώπων που μειονεκτούν σωματικά ή νοητικά αλλά και των οικογενειών τους. Στη χώρα μας δεν έχουν φτάσει ακόμα τα μαντάτα, παρότι έχουν περάσει κοντά σαράντα χρόνια, και ουδείς φαίνεται να νοιάζεται. Άλλωστε, μετά το φοβερό (!) ξεκαθάρισμα με τους ανάπηρους-μαϊμού, ο πληθυσμός τους συρρικνώθηκε και οι ψήφοι τους μειώθηκαν αισθητά.
Οι πληγές, που ταλανίζουν τους ανάπηρους – δε μ’ αρέσει ο τίτλος για ανθρώπους, δεν πιστεύω στις ταμπέλες και τις κατηγοριοποιήσεις αλλά θα θυσιάσω τα γούστα μου στο βωμό της σαφήνειας και της αμεσότητας – τελειωμό δεν έχουν. Για του λόγου το αληθές θα παραθέσω μερικές που, πιστέψτε με, είναι σταγόνα στον ωκεανό της ταλαιπωρίας και της αγανάκτησης που πνίγει καθημερινά τους ανθρώπους που σωματικά ή νοητικά μειονεκτούν.
Ασφάλιση. Αν είσαι ανάπηρος ασφαλισμένος ως προστατευόμενο μέλος, πράγμα που σημαίνει ότι είσαι ανίκανος για κάθε εργασία, πρέπει η ασφάλισή σου να ανανεώνεται κάθε χρόνο, αφού το ηλεκτρονικό σύστημα δεν έχει κουτάκι για να σε τσοντάρει εφ’ όρου ζωής σε κάποιον από τους οικείους σου και κάθε Φλεβάρη το ΑΜΚΑ σου εξαφανίζεται. Παράλειψη, λένε, αυτών που δημιούργησαν την πλατφόρμα, για επιδιόρθωση ούτε λόγος, γιατί σκασίλα τους. Άλλος τρέχει κάθε χρόνο στον ΕΟΠΥΥ με τη χαρτούρα αλά μπρατσέτα.
Επιτροπές πιστοποίησης αναπηρίας. Οι επιτροπές πιστοποίησης αποτελούν μεγάλο φιάσκο, όταν οι ειδικότητες των γιατρών που τις απαρτίζουν είναι ολίγον άσχετες με την πάθησή σου κι όταν αυτή δεν είναι καραμπινάτη. Προσπαθούν να σε ψαρώσουν για να καλύψουν την άγνοιά τους, σου λένε ότι εξ όψεως φαίνεσαι μια χαρά, μετροφυλλούν τα δικαιολογητικά που προσκομίζεις και κάνουν ότι τα μελετούν, εμφανώς αδύναμοι να τα ερμηνεύσουν πλήρως. Κι αν δεις ότι το πράμα χοντραίνει και σου πάνε πολύ κόντρα – έχουν γραμμή να είναι φειδωλοί στις πιστοποιήσεις – βάλε και καμιά φωνή και χτύπα και κανένα χέρι πάνω στο γραφείο τους. Πιάνει το κόλπο, γιατί ο Έλληνας άμα είναι άσχετος είναι συνήθως και θρασύδειλος.
Το περίφημο «εφ’ όρου ζωής». Σχήμα κατ’ ευφημισμόν. Από κυβέρνηση σε κυβέρνηση αλλάζει ο Μανολιός και βάζει τα ρούχα του αλλιώς. Εμφανίζονται στο προσκήνιο νέα ονόματα – η ουσία μένει ίδια – για τις επιτροπές πιστοποίησης της αναπηρίας. Εννοείται ότι κάθε επιτροπή ακυρώνει τις αποφάσεις της προηγούμενης και σε καλεί εκ νέου να τις τιμήσεις με την παρουσία σου για να πάρεις για πολλοστή φορά το «εφ’ όρου ζωής»… όχι όπως αποδεικνύεται της δικής σου ζωής αλλά της ζωής της τρέχουσας επιτροπής. Για την ταλαιπωρία καμιά έννοια, να κόψεις το κεφάλι σου να βρεις τρόπο να πηγαίνεις στην έδρα της επιτροπής κάθε τρεις και λίγο – μπορείς δε μπορείς – και να πληρώνεις παράβολα – εκεί είναι το ρεζουμέ, γιατί το κράτος έχει ανάγκη από φράγκα – αν δε θες να αποποιηθείς το βαρύγδουπο τίτλο.
Αναπηρική σύνταξη. Ταξιδάκι στην Αθήνα θέλοντας και μη, έστω και κακήν κακώς, καρφάκι δεν καίγεται σε κανέναν για το πώς θα πας, οπωσδήποτε πρέπει να προνοήσεις για ραντεβού κανένα χρόνο πριν καταθέσεις τα χαρτιά σου, στο 401 εδρεύει η Ανώτατη Στρατιωτική Υγειονομική Επιτροπή του κράτους που θα κόψει φάτσα και θα αποφανθεί για το αν εσύ ή το μέλος της οικογένειάς σου που σε προστατεύει δικαιούστε αναπηρική σύνταξη ή όχι. Και μην αναρωτηθείς γιατί συμβαίνει αυτό, αφού δεν έχεις καμιά επαγγελματική ή άλλη σχέση με τα ελληνικά στρατά. Μερικά πράγματα είναι ανεξήγητα, σαν τα UFO, μόνο που τα έχουμε μες τη μούρη μας και τα λουζόμαστε χρόνια τώρα.
Αναπηρικά επιδόματα. Δίνονται κάθε δίμηνο αλλά αν κάποιος παρατηρητικός κοιτάξει προσεκτικά τις ημερομηνίες θα διαπιστώσει ότι από δίμηνο σε δίμηνο πάνε τρεις-τέσσερις μέρες πιο πίσω. Παραδειγματικά, από 1/1 που δίνεται η πρώτη δόση, η επόμενη καταβάλλεται στις 4/3, η μεθεπόμενη στις 7/5 κοκ. Με απλά μαθηματικά, περίπου κάθε δέκα μήνες χάνεται ένας. Πού πάνε τα λεφτά που χάνονται με τα φτηνά αυτά κολπάκια και ποιοι τα καρπώνονται, αφού ο ανάπηρος δεν τα παίρνει, άραγε; Κι αυτά τα τέλη διαχείρισης που άρχισαν να κρατάνε εδώ κι ενάμιση χρόνο χωρίς καμιά ενημέρωση – μειώνοντας βεβαίως το αρχικό ποσό – τι είναι; Όποιος έχει κουράγιο ας το ψάξει, γιατί οι ανάπηροι διαχειριστή δε νομίζω να ζήτησαν. Μόνο αυτός τους έλειπε.
Αναπηρικά εισιτήρια. Υπάρχουν – με εξαίρεση φυσικά τα αεροπλάνα – και δικαιολογούν έκπτωση, το ποσοστό ποικίλλει ανάλογα με το μέσο, σε ανάπηρο και συνοδό αλλά δε θα σταθώ εκεί. Θα πω για τις αναπηρικές καμπίνες στα καράβια, για μας τους νησιώτες, που ποτέ δεν είναι διαθέσιμες στους ανάπηρους αλλά χρεώνονται ως λουξ στους αρτιμελείς και νοήμονες, γιατί είναι ευρύχωρες και μουράτες. Οι ανάπηροι στοιβάζονται σε στενόχωρες δίκλινες καμπίνες με κουκέτα. Σιγά το θέμα, τι είναι λίγες ώρες μπροστά στην αιωνιότητα;
Αναπηρικό αυτοκίνητο. Θα σας βγάλουν την πίστη με τη χαρτούρα αλλά μη μασήσετε, αφού το δικαιούστε. Ο φόρος που γλιτώνετε δεν είναι φοβερός και τρομερός, εξαρτάται από τα κυβικά του αυτοκινήτου που θα αγοράσετε – πάρτε μεγάλο, συμφέρει – αλλά θα έχετε μηδενικά τέλη κυκλοφορίας κάθε χρόνο. Επίσης, να ξέρετε ότι αν έχετε ήδη αυτοκίνητο αναπηρικό και θέλετε να το αποχαρακτηρίσετε για να αγοράσετε καινούριο, θα μείνετε τουλάχιστον καμιά δεκαπενταριά μέρες χωρίς καθόλου αυτοκίνητο, γιατί σας παίρνουν πρώτα απ’ όλα τις πινακίδες του παλιού και μετά αρχίζει η διαδικασία εκτελωνισμού του καινούριου. Επιλέξτε περίοδο διακοπών από επαγγελματικές ή άλλες υποχρεώσεις, λοιπόν.
Θέσεις στάθμευσης για ανάπηρους. Με την αγορά αναπηρικού αυτοκινήτου δικαιούστε και κάρτα στάθμευσης από την τροχαία – με φωτογραφία σας, τα στοιχεία του αυτοκινήτου, σφραγίδα και υπογραφή – για τις αντίστοιχες θέσεις στάθμευσης. Εύκολο και άνετο πάρκινγκ, εάν και εφόσον κάποια γαϊδούρια συμπολίτες σας δεν τις καταλαμβάνουν για τη δική τους βολή και μάλιστα με πλαστά σήματα τυπωμένα προχείρως από το διαδίκτυο, αφού ο Έλληνας είναι πάνω απ’ όλα γατόνι. Πάντως, αν σας κάνουν χαλάστρα, καλέστε την τροχαία. Είναι υποχρεωμένη να σπεύσει βραδέως. Αν πάλι βιάζεστε, τηλεφωνήστε, δώστε τον αριθμό κυκλοφορίας του δράστη και την οδό του εγκλήματος και τραβήξτε προς εξεύρεση άλλης θέσης. Η τροχαία θα κανονίσει να πάει το μπιλιέτο εκεί που πρέπει. Και μη σας περάσει από το μυαλό ότι ρουφιανεύετε. Αυτές οι σκέψεις είναι για τους βαθιά σκεπτόμενους, εμάς οι ρετσινιές έχουν πάψει να μας απασχολούν προ πολλού.
Δια βίου εκπαίδευση. Μετά το πέρας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, η συνέχεια είναι ανύπαρκτη αν το οικογενειακό σου εισόδημα σού επιτρέπει να ζεις στοιχειωδώς, δεν είσαι παιδί μονογονεϊκής οικογένειας και οι γονείς σου δεν είναι και αυτοί άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι θέσεις σε δημόσια πλαίσια είναι περιορισμένες, τις καταλαμβάνουν όσοι βρίσκονται οικονομικά και κοινωνικά στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου – και αυτοί δεν είναι και λίγοι – ενώ για τους υπόλοιπους, της σειράς, η λύση είναι μια. Κάθονται σπιτάκι τους και κάποιος από τους οικείους τους αναλαμβάνει τη φροντίδα τους, αφού λεφτά για μπέιμπι σίτινγκ δεν υπάρχουν. Ξεκάθαρα πράματα. Για επαγγελματική αποκατάσταση του αναπήρου, στην περίπτωση που είναι εφικτή, επιστρατεύστε τις γνωριμίες σας για καμιά συμβασούλα της πείνας.
Σεβασμός. Ο κοινωνικός σας περίγυρος θα επιχειρήσει να σας κάνει πολλές φορές χώμα με την αγένεια, την προσβολή και την υποτίμηση, ειδικά σε ουρές – βάρδα μην πάρεις τη σειρά του Έλληνα – αλλά σταθείτε βράχοι. Μη γυρίσετε να ρίξετε ούτε ματιά, μην απαντήσετε σε σχόλια – οι ενήλικες έχουν παγιωμένες συμπεριφορές και απόψεις και δεν αλλάζουν – προχωρήστε μπροστά και κάντε τη δουλειά σας. Αν μη τι άλλο, δικαιούστε προτεραιότητα. Στο φεύγα μπορείτε να σκάσετε το χαμόγελο της νίκης στους αντιρρησίες, έτσι για να πάρετε το αίμα σας πίσω.
Τις έπιασα τις δέκα πληγές, ωσάν τον Φαραώ, κι εκεί θα σταματήσω για να μην ξεπεράσω την ιστορία, αν και αυτή μας ξεπερνά, εμάς που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, βιώνουμε καθημερινά την ανικανότητα μιας ανάπηρης κοινωνίας.
