Τέλος;

Τέλος: 1) ολοκλήρωση, τελείωση, εκπλήρωση, 2) ωριμότητα, 3) τέλος, λήξη, θάνατος, 4) σκοπός, 5) εξουσία, 6) δασμοί, 7) δικαστική απόφαση 8) θυσίες, μυστήρια, 9) στρατιωτικό σώμα.

Από το Λεξικό αρχαίας Ελληνικής της Πύλης

Τι μεσολάβησε άραγε στους αιώνες και από τα ποικίλα και πλούσια νοήματά της η λέξη «τέλος» περιορίστηκε στην αρνητική, φοβική και απεχθή έννοια του θανάτου, του αναπόδραστου, του μη περεταίρω;

Τόσο που να προσπαθούμε να αποτρέψουμε, με κάθε κόστος, το τέλος ακόμη και μιας δυσβάσταχτης σχέσης, ή μιας άθλιας ζωής ενός βαριά ασθενούς; Ενώ γνωρίζουμε πως αυτό που ζούμε είναι άσχημο και ενώ αγνοούμε τι ακολουθεί μετά το τέλος του- ακόμη κι αν δεν γίνεται χειρότερο-, ωστόσο δεν θέλουμε να το αφήσουμε να λήξει. Συμβαίνει μάλιστα συχνά να εθελοτυφλούμε, να αρνιόμαστε το τετελεσμένο, να ζούμε με το φάντασμα αυτού που υπήρξε, μη θέλοντας να αποδεχτούμε το τέλος του -πράξη ανάξια και για μας και για ό,τι όμορφο υπήρξε.

Κι είναι αυτή η άρνησή μας να δεχτούμε το τέλος που μας στερεί συχνά την απόλαυση του παρόντος. Μολύνουμε την ομορφιά ενός ηλιοβασιλέματος με τη σκέψη πως δεν θα το έχουμε σε λίγο, πως δε θα το ξαναδούμε και παλεύουμε να το… απαθανατίσουμε με τις φωτογραφίες. Η αγωνία πως μια όμορφη στιγμή δεν θα επαναληφθεί, πως δεν είναι «για πάντα», μας στερεί αυτή καθαυτή την ευγνώμονα διάθεση της αποδοχής τού εδώ και τώρα. Το ωραίο δε μας αρκεί, παρά μονάχα ό,τι διαρκεί.

Και πενθούμε για κάτι όμορφο που τελείωσε, αφαιρώντας του όλη την προηγούμενη αξία. Αντιμετωπίζουμε το τέλος του με θυμό, με απογοήτευση, με πίκρα, απομονώνοντας την τελευταία πράξη από όλο το έργο, το οποίο ήταν υπέροχο, αξιοβίωτο, σημαντικό.

Η λέξη «τέλος» δεν τελείωσε, επιβίωσε, αλλά- ακριβώς γι΄αυτό – υπέστη μια νοηματική επιλογή. Τι μεσολάβησε, λοιπόν, και αυτό που στο μακρινό παρελθόν της γλώσσας και του ψυχισμού μας σήμαινε ολοκλήρωση, επιτυχία, χαρά, κατέληξε να σημαίνει απώλεια, αποτυχία, θρήνο; (Και, το συναφές, φορολογική καταβολή)

Φταίει μήπως η απομάκρυνσή μας από τη Φύση; Εκεί που μπορείς να δεις τον κύκλο της ζωής, την αέναη κίνηση των πραγμάτων, την εντροπία, τη μετάλλαξη, την εξέλιξη, μέσα από αναρίθμητα και ανεπαίσθητα «τέλη»; Γιατί υπάρχουν ιθαγενείς φυλές που το θάνατο δεν τον θρηνούν, αλλά τον γλεντούν. Όσοι με ταπεινότητα νιώθουν ακόμη ότι υπάγονται σε κοινές νομοτέλειες με το μανιτάρι, τη σαύρα και τον ευκάλυπτο, ενώ εμάς ο τεχνολογικός πολιτισμός μας προσδίδει μια αλαζονική αντίληψη παντοδυναμίας.

Μήπως ευθύνεται η άγνοια πως η η υπαρξιακή μας Υπόσταση, ο Νους μας είναι ένας, πέρα από χώρο και χρόνο και, άρα, τίποτα και κανείς δεν χάνεται, αλλά, με μια έννοια, ενυπάρχει, εμπλουτίζει, συμ-πληρώνει αυτό το ενιαίο σύνολο; Πως είμαστε ένα μικρό μέρος του Όλου στο διηνεκές, οι (μετα)φορείς αποτυπωμάτων παλαιότερων γενεών, που έφυγαν μεν, αλλά και συνεχίζουν; Πώς αλλιώς ταξιδεύει η λέξη «τέλος» χιλιάδες χρόνια;

Είναι ίσως ένα εγγενές αίσθημα απληστίας, αυτό που η θετική του πλευρά μας έχει κάνει δημιουργικούς, ενώ από την άλλη μας καθιστά αχόρταγους, ανικανοποίητους, αχάριστους και που μεγαλώνει όσο μεγαλώνουν τα πολιτισμικά επιτεύγματά μας, με αποτέλεσμα να επιζητούμε με πάθος να συνεχίσουμε να κάνουμε ακόμη περισσότερα, επιδιδόμενοι σε ένα κυνήγι του ατελείωτου τέλειου;

Μήπως ευθύνεται μια απολεσθείσα θρησκευτικότητα, μια πίστη στο επέκεινα, σε μια μετά θάνατο συνέχεια, σε μια κάποια θεϊκή δικαιοσύνη; Ωστόσο και οι θρησκόληπτοι δεν φοβούνται και δεν αποφεύγουν λιγότερο το τέλος.

Δεν γνωρίζω τους λόγους αυτής της επιφανειακά γλωσσολογικής, αλλά ουσιαστικά και κατά βάθος ψυχολογικής συρρίκνωσης του περιεχομένου της λέξης «τέλος».

Αυτό που μπορώ να πω είναι πως είμαι ευγνώμων για τις σχέσεις που έζησα, για τους φίλους ανά τη γη που γνώρισα κι ας μην τους βλέπω πια. Για τις ιδεολογίες που με ενέπνευσαν κι ας αποδομήθηκαν.

Γι΄αυτά που, όχι, δεν «τελείωσαν», αλλά «τελειώθηκαν».

Κι αποχαιρέτα την Αλεξάνδρεια…

Καβάφης