Ο Γιώργος Μαστοράκης και ο Μίμης Μουτσάτσος, παλιοί γνώριμοι της Κινηματογραφικής Λέσχης Χίου, ξανασυναντιούνται με τη Μαρκέλλα Σπανού και το Γιάννη Βούλγαρη, και συνεχίζουν από κει που είχαν σταματήσει την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα τους γύρω από τον κινηματογράφο στη Χίο από τη δεκαετία του 80 μέχρι και τις μέρες μας, κυρίως μέσα από το πρίσμα του σινεφίλ σωματείου του νησιού.
Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος
«1981, η χρονιά – ορόσημο»
Γ.Μ.: Το ‘81 η Κινηματογραφική Λέσχη Χίου συγκροτείται και επισήμως και συνεχίζει πλέον την πορεία της με τυπική μορφή. Η μεγαλύτερη προεδρία ήταν του Παναγιώτη Καμίτση. Επίσης εκείνα τα χρόνια συμμετείχαν οι Νίκος Περρίκος, Βασίλης Σπανολιός, Ξένος Πιπίδης, γύρω στο ‘84-‘85 ήρθαν η Ασπασία Φαφαλιού, η Βασούλα Δημητρίου, η Στέλλα Φαϊτάκη ένα διάστημα, ο Αντώνης Χατζηγιαννάκης, ο Αλέξης Καρίβαλης. Τη δεκαετία του ‘80 η Λέσχη πάει πολύ καλά, φτάνει σε μία μεγάλη κορύφωση και μετά από συστηματική ενασχόληση και πολλή δουλειά το 1987 καταφέρνει να εκδώσει 2 μικρά τεύχη σχετικά με τον κινηματογράφο, με τίτλο «Κινηματογραφικά….».
Μ.Μ.: Η Ο.Κ.Λ.Ε. (:Ομοσπονδία Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδος) λειτουργούσε τότε πάρα πολύ καλά, υπήρχε καλή επαφή, μας έστελνε ταινίες, μας είχε στείλει και μια κινηματογραφική μηχανή και υπήρχε γενικά σε όλη την Ελλάδα μια όρεξη και μια συνεργασία και με άλλες Λέσχες. Πηγαίναμε σε συνέδρια, όπου συζητούσαμε θεωρία του κινηματογράφου. Σ’ αυτά συμμετείχαν γνωστοί θεωρητικοί και κριτικοί του κινηματογράφου, όπως ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο Σωτήρης Δημητρίου, ο Γιώργος Διζικιρίκης.
«Χιώτες σινεφίλ»
Γ.Μ.: Ο κόσμος που ερχόταν στη Λέσχη ήταν από παντού, κυρίως μέσης ηλικίας, αλλά και παιδιά και νεαρές ηλικίες, όχι όμως φοιτητές, γιατί εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε ακόμα πανεπιστήμιο. Οι μαθητές ήταν περισσότεροι απ’ ό, τι σήμερα.
Μ.Μ: Ως προς τη διαστρωμάτωση των θεατών είμαστε περίπου στα ίδια. Πάντα υπήρχαν αρκετοί καθηγητές, κάποιοι υπάλληλοι από άλλες περιοχές της Ελλάδας, νέοι Χιώτες , κάποια κοινωνικά στρώματα δεν πατάνε ποτέ.
«Όταν η πολιτική «παρεισφρέει» στο σινεμά»
Γ.Μ: Ο κόσμος της Λέσχης προερχόταν από διάφορες πολιτικές παρατάξεις. Οι πολιτικές διαφορές φαίνονταν μόνο στις εκλογές. Μεταπολιτευτικά, υπήρχε μια τάση από τα διάφορα κόμματα για το ποιος θα ελέγξει το συμβούλιο, αυτό αντικατόπτριζε και τις κατά τόπους Λέσχες, και κατ’ επέκταση τη δική μας, αλλά και την Ο.Κ.Λ.Ε.
Μ.Μ.: Όταν βγήκε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, είχε μια φόρα να ελέγξει την κατάσταση, αλλά μετά τα πράγματα ισορρόπησαν. Υπήρχε η τάση για έλεγχο ακόμα και των πολιτιστικών σωματείων, τα οποία στην ουσία λειτουργούσαν ως επιμέρους τμήματα του κόμματος.
Γ.Μ.: Ο έλεγχος της Λέσχης δεν οφειλόταν στο ΠΑΣΟΚ, αλλά σε μία διαμάχη ΚΚΕ-ΠΑΣΟΚ για το ποιο από τα δύο θα επικρατήσει. Είναι μια ιστορία που άρχισε πριν τη Μεταπολίτευση, όπου χρησιμοποιούσαν την πολιτιστική διαδικασία κυρίως ως πρόσχημα και αυτό φάνηκε στη συνέχεια, όταν δηλαδή στη Μεταπολίτευση, που ο καθένας ήταν πια ελεύθερος να κάνει πολιτιστική ενέργεια, φάνηκε ότι αυτή έχει δευτερεύουσα σημασία κι εκείνο που προέχει είναι η κομματική στελέχωση. Βέβαια, στο στενό κύκλο της Λέσχης και στη δουλειά που γινόταν τα πράγματα ήταν καλά, γιατί υπήρχαν άνθρωποι διαφόρων πολιτικών τοποθετήσεων, που δούλεψαν, αποτέλεσμα της δουλειάς είναι τα τεύχη που βγήκαν, οι άνθρωποι που έρχονταν.
«Τα πέτρινα χρόνια»
Μ.Μ.: Εντωμεταξύ, τη δεκαετία του ’80 οι κινηματογράφοι παρακμάζουν. Το Ρεξ υπολειτουργούσε. Στην αρχή άρχισε να φέρνει ταινίες καράτε, μετά συνέχισε με ταινίες πορνό. Το επίπεδο της αίθουσας είχε πέσει πολύ. Δεν καθάριζαν, μύριζαν τα ουρητήρια. Στο χειμερινό Αστέρα κυκλοφορούσαν μέχρι και ποντίκια. Ο κόσμος είχε πάψει να πηγαίνει κινηματογράφο. Στις ταινίες πορνό υπήρχε το κόλπο με το κουδουνάκι, για να προλαβαίνουν ενδεχόμενο έλεγχο από την Αστυνομία. Όταν ερχόντουσαν αστυνομικοί, ειδοποιούνταν ο μηχανικός προβολής με ένα κουδουνάκι και τότε ή έβαζε βαζελίνη στο φακό ή ξεζούμαρε το φακό και θόλωνε την εικόνα προς αγανάκτηση του πλήθους!
Γ.Μ.: Τέλη δεκαετίας ’80, ο κόσμος ξεκινά να βλέπει ταινίες σε βιντεοκασέτες και τότε αρχίζει η καθοδική πορεία της Λέσχης.
«Βαριά η καλογερική»
Γ.Μ: Όπως συμβαίνει συχνά με τις διάφορες ομάδες, όλες οι αντιθέσεις που έχουν να κάνουν με τις εκλογές και τα πολιτικά παύουν όταν έρθει η ώρα της ευθύνης. Για να λειτουργήσει η Λέσχη κάποιος πρέπει να κουβαλήσει την ταινία, κάποιος πρέπει να συνεννοηθεί, κάποιος πρέπει να πάει στην τράπεζα, κάποιος πρέπει να κάτσει κάτω για να βγει το βιβλιαράκι. Όταν έρθει εκείνη η ώρα, εκεί, τα πράγματα ξεχωρίζουν, τότε ο άλλος ή δουλεύει ή φεύγει. Έτσι υπήρχαν άνθρωποι που κατέθεσαν τη δουλειά τους και άλλοι που έφυγαν, ίσως γιατί κουράστηκαν, ίσως γιατί διαπίστωσαν ότι ο προσανατολισμός της Λέσχης δεν ήταν αυτός που ήθελαν. Υπήρχε βέβαια και μια περίοδος πολύ δύσκολη για μένα, δεκαετία 90, κατά την οποία είχα μείνει σχεδόν μόνος. Κάποια στιγμή ήρθε κοντά και ο Κώστας ο Ευγενικός, ο οποίος βοήθησε σημαντικά, εκτός των άλλων, και στο κομμάτι της αγγαρείας κι έτσι η Λέσχη συνέχισε να λειτουργεί.
Χειροποίητες αφίσες προβολών Κινηματογραφικής Λέσχης Χίου
«Σινεμά ο Παράδεισος»
Γ.Μ.: Σκέψεις για λειτουργία θερινού κινηματογράφου υπήρχαν από παλιά. Μια πρώτη απόπειρα λειτουργίας θερινού έγινε στο χώρο πίσω από το παλιό Μαιευτήριο. Τότε μάλιστα είχαμε μια διαφωνία με το Σιδερή τον Κιολέογλου, πρόεδρο του Ιωνικού Κέντρου, που ήθελε αφενός να ελέγχει τις ταινίες και αφετέρου να παίρνει κάποιο ποσοστό από τα εισιτήρια. Άλλη μία προσπάθεια έγινε στην αυλή του καλοκαιρινού «Ωρίωνα», στα μέσα δεκαετίας ‘90. Ο Ιάκωβος ο Πλυτάς είχε μια μηχανή προβολής, η πρώτη προβολή πήγε καλά, όχι όμως και οι υπόλοιπες. Μέσα στον Κήπο είχε γίνει μια προβολή εντελώς περιστασιακά. Μου λέει τότε ο Νίκος ο Παπαμιχαλάκης, Πρόεδρος του Ομηρείου εκείνη την εποχή, γιατί δεν κάνετε προβολές εκεί; Αυτό βέβαια απαιτούσε πολλή δουλειά. Είχαμε πάει σε πιθανούς χώρους λειτουργίας θερινού και συγκεκριμένα στον Κήπο, αλλά και σε ένα οικόπεδο δίπλα στην παλιά πυριτιδαποθήκη μέσα στο Κάστρο. Τελικά καταλήξαμε στον Κήπο και επί δημαρχίας Βαρκάρη, το 1995, πρωτολειτούργησε ο θερινός.
«Και το όνομα αυτού… Cine Κήπος»
Μ.Μ.: Στη λειτουργία του θερινού πρωτοστάτησαν οι παλιοί κινηματογραφιστές, δηλαδή ο Δημόπουλος και ο Χαρίτος. Εμείς δεν ξέραμε ούτε σε πόση απόσταση από την οθόνη πρέπει να στηθεί η μηχανή.
Γ.Μ.: Στο τεχνικό μέρος ήταν πάντα ο Δημόπουλος, ο οποίος βοήθησε στο στήσιμο παρέχοντας εθελοντική εργασία. Από κει και πέρα τον θερινό ανέλαβε η Δ.Α.Ε.Χ μετέπειτα Δ.Η.Κ.Ε.Χ. και τον λειτούργησε κανονικά με τον Κώστα τον Ευγενικό. Κάποια στιγμή, το 2005, εμφανίστηκε ένας ιδιώτης ο οποίος ήθελε να κάνει πολυσινεμά στο κέντρο της πόλης. Κάποια άτομα από τη δημοτική αρχή Μεννή επιχείρησαν τότε να κλείσουν το θερινό κι έτσι ξεκίνησε μια διαμαρτυρία μέσα στον Κήπο, για να εκφραστεί η αντίρρηση των πολιτών στο κλείσιμο του κινηματογράφου. Με αφορμή αυτή τη διαμαρτυρία, ήρθαν κάποιοι άνθρωποι κοντά για να βοηθήσουν. Τότε μαζεύτηκε ένας πυρήνας ατόμων, πολλά από τα οποία αποτελούν σήμερα τα μέλη της Λέσχης.
Μ.Μ.: Τα νέα παιδιά είναι ενημερωμένα, έχουν άμεση πρόσβαση στο διαδίκτυο και γενικά είναι πιο κατατοπισμένα στο τι τρέχει σήμερα.
«Βράδυ Παρασκευής, μια συνήθεια που έγινε λατρεία»
Γ.Μ.: Οι προβολές γίνονταν πάντοτε το βράδυ της Παρασκευής, αρχικά στον Αστέρα, στο Ρεξ, μετά στο Διάνα και στη συνέχεια στο Ομήρειο, περίπου από το ‘85 και μετά. Η προσέλευση είναι ικανοποιητική, με μέσο όρο 80 άτομα. Έχω παρατηρήσει ότι στο ξεκίνημα και μέχρι τα Χριστούγεννα η προσέλευση του κόσμου πάει μια χαρά, ο μέσος όρος είναι 100-150 θεατές. Μετά τις γιορτές, λόγω του καιρού, υπάρχει πτώση. Πτώση υπάρχει και στις τελευταίες προβολές πάλι λόγω του καιρού. Επίσης, σε διήμερες προβολές πχ λόγω κάποιου αφιερώματος , την πρώτη μέρα δεν έχει καθόλου κόσμο, είναι να τραβάς τα μαλλιά σου, τη δεύτερη μέρα, συνήθως Παρασκευή, έχει τον κανονικό κόσμο. Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι ο άλλος έρχεται στη Λέσχη για πολύ περισσότερα πράγματα από το να δει μια ταινία. Είναι ένας χρόνος και τόπος συνεύρεσης ατόμων. Μετά την προβολή θα γίνουν παρέες, θα πάνε κάπου, πολλές φορές θα κουβεντιάσουν για την ταινία και το γεγονός ότι αριθμητικά έρχονται τόσοι κάθε Παρασκευή δείχνει ότι πάμε κάπου γιατί μας αρέσει. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη και η μέρα και η περιοδικότητα.
«O tempora, o mores»
Γ.Μ.: Στις μέρες μας υπάρχει μια γενικότερη κουλτούρα που αποπνέεται από το πνεύμα της τηλεόρασης, που ο άλλος το τραβάει μαζί του και στον κινηματογράφο. Αυτό στη Λέσχη φαίνεται να ελαχιστοποιείται, ο κόσμος σέβεται την προβολή, αν και μεγάλο πρόβλημα παραμένει το κινητό. Οι φωτεινές οθόνες είναι εξαιρετικά ενοχλητικές. Σε βάζει σε απορία πάντα το εξής: πώς είναι δυνατόν να βλέπεις κάτι που απαιτεί το 100% της προσοχής σου και ταυτόχρονα να προσέχεις το κινητό σου. Μια άλλη δυσκολία σήμερα απορρέει από τον τρόπο διαχείρισης των ταινιών από τις εταιρίες διανομής τους, οι οποίες, έχοντας 100% εμπορική σκέψη, αποσύρουν τις ταινίες στην τετραετία. Αν γίνει επιλογή παλαιότερων ταινιών, δεν έχεις από πού να τις πάρεις, εκτός αν έχει γίνει επανέκδοση από την εταιρία.
Υπάρχει μια δυσκολία σε ταινίες παλιές, που σου δίνουν το πνεύμα της ιστορίας του κινηματογράφου. Θεωρούμε ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να ξαναδείξει κανείς το ξεκίνημα του κινηματογράφου, τις παλιές αριστουργηματικές ταινίες του πρώτου κινηματογράφου (Ντοσκόι, Αϊζενστάιν, βωβός), όμως η μετατροπή της μπομπίνας σε ψηφιακή μορφή είναι πανάκριβη.
Μ.Μ.: Καλές οι σύγχρονες ταινίες, αλλά πότε-πότε καλό είναι να βλέπουμε και τις ρίζες μας.
