Στιγμιότυπα μιας ανθρώπινης τραγωδίας που συνεχίζεται

της Έφης Λατσούδη

Σάββατο πρωί του Δεκέμβρη και η παραλία της Θερμής στη Μυτιλήνη γεμίζει σώματα νεκρών ανθρώπων. Ένας παππούς που συναντάμε στο λιμανάκι μας λέει «Είμαστε  συγκλονισμένοι, χρόνια τώρα η ίδια ιστορία, τρομάξαμε πια με τόσους θανάτους, άνθρωποι είναι και αυτοί». Οι έρευνες  του λιμενικού για το ναυάγιο της Παρασκευής άρχισαν το Σάββατο με τα πρώτα πτώματα που βγήκαν στην στεριά. Δεν έγινε καμιά κινητοποίηση ούτε από τις αρχές ούτε από τα ΜΜΕ την Παρασκευή το μεσημέρι. Κανείς δεν ανησύχησε για τον μισοπεθαμένο άνθρωπο που βρέθηκε για τους πιθανούς ναυαγούς  που μπορεί να πάγωναν στην θάλασσά  μας.

Ο νεαρός επιζών του ναυαγίου περισυνελλέγει μισοπεθαμένος από την Frontex μετά από πολύωρη παραμονή στα παγωμένα νερά. Έμεινε φρουρούμενος  στο νοσοκομείο, αναγνώρισε πτώματα, ανακρίθηκε επανειλημμένα. Σχεδόν 8 μέρες μετά κάποιος πολίτης του αγόρασε μια κάρτα των 5 euro, ώστε να μπορέσει να ειδοποιήσει την μητέρα του στο Ιράν ότι είναι ζωντανός. Στοιχειώδη φροντίδα για ένα θύμα ναυαγίου. Στοιχειώδη μέριμνα για έναν άνθρωπο που έχει  γονείς, συγγενείς, δικούς του ανθρώπους που η αγωνία για την τύχη του τους παραλύει. Κανένα κομμάτι του κρατικού μηχανισμού που ανέλαβε  δράση δεν μερίμνησε  για  αυτό.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του υπήρχαν και άλλοι στη βάρκα 8-10 άνθρωποι που δεν βρέθηκαν. Γυναίκες ανάμεσά τους και παιδιά. Οι μέρες περνάνε, δεν ανασύρθηκαν. Δεν θα βρεθούν ποτέ; Αιτήματα αγωνιώδη συγγενών φτάνουν στην Μυτιλήνη, ερωτήματα κραυγές που η υπηρεσιακή διεκπεραίωση και γραφειοκρατία δεν μπορεί να ικανοποιήσει. Οι συγγενείς σε χώρες μακρινές, στο Αφγανιστάν, πρόσφυγες στο Ιράν ή σε  γειτονικές χώρες θα χρειαστούν μήνες ή και χρόνια πόνου και αγωνίας για να φτάσουν σε κάποια αβέβαιη πληροφορία για την τύχη του δικού τους ανθρώπου. Σε  κάθε περίπτωση η αναζήτηση καθορίζεται και από την οικονομική δυνατότητα, ο πόνος όμως για τον άνθρωπο που χάθηκε όχι.

Μπορούμε να φανταστούμε όμως την κινητοποίηση που θα είχαμε αν αυτοί οι νεκροί ήταν επιβάτες σε κρουαζιερόπλοιο ή και οποιοδήποτε επιβατικό πλοίο ή εμπορικό πλοίο. Μπορούμε να κάνουμε την απλή σκέψη ότι κάποια από τα τεράστια κονδύλια που δαπανούνται από την Ευρώπη για την φύλαξη των συνόρων θα μπορούσαν να διατεθούν στην τραγική αυτή συγκυρία, ώστε να κάνουμε το χρέος μας έστω προς τους νεκρούς μετανάστες. Κάποιοι συγγενείς από Ευρωπαϊκές χώρες ξεπέρασαν χιλιάδες εμπόδια κατάφεραν να φτάσουν, να  αναγνωρίσουν τον νεκρό τους, να ξεκινήσουν μια τεράστια πολυδάπανη διαδικασία να τον μεταφέρουν να ταφεί στο Αφγανιστάν. Για την οικογένεια μια κηδεία  σύμφωνα με το Ισλάμ είναι θεμελιώδους σημασίας και καμιά θυσία δεν είναι μεγάλη για αυτό το σκοπό. Γύρω τους όσο βρίσκονταν στην πόλη της  Μυτιλήνης,  σαν κοράκια  διακινητές και κάποια γραφεία τελετών που αποσκοπούσαν στην εξαργύρωση των υπηρεσιών τους  για το έσχατο κέρδος. Στην απουσία στοιχειώδους μέριμνας των αρχών για  αυτούς  πάντα  κάποιοι  θα τους « διευκολύνουν» με το αζημίωτο.

Ο γιος ενός αγνοούμενου μέσα στην αγωνία του προσπαθεί να φτάσει στην Μυτιλήνη. Έχει άδεια παραμονής, ζει νόμιμα στην Γερμανία. Το λιμενικό στον Πειραιά δεν αναγνωρίζει τα χαρτιά του, τον κρατά, τον ανακρίνει και χάνει το πλοίο. Φτάνει την επόμενη μέρα απεγνωσμένος στην Μυτιλήνη με το αεροπλάνο, ψάχνει το σώμα του πατέρα του, μάταια. Την ώρα που έφευγε συντετριμμένος, χρειάστηκε πολίτες να μεταβούν μαζί του στο αεροδρόμιο για να μπορέσει τελικά να ταξιδέψει. Η αστυνομία δεν έλαβε υπόψη της ούτε τα νομιμοποιητικά έγγραφα που έφερε, ούτε την τραγική περίσταση μόνο η εθνικότητα σαν στίγμα πάνω του τον καθόριζε, Αφγανός.

8 σώματα αναγνωρίζονται και επαναπατρίζονται. Οι περίπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες,  αλλά και  τα  αιτήματα αναγνώρισης που φτάνουν συνέχεια κρατούν τους υπόλοιπους άταφους. Δυο  ακόμα  σώματα αναγνωρίστηκαν τελικά, δραματικά διαβήματα των συγγενών να τα πάρουν. Έχουν περάσει σχεδόν είκοσι μέρες από το ναυάγιο, κάποιοι  δημοσιογράφοι εντοπίζουν την βρώμα που αναδύει, όχι το κενό μέριμνας από την πλευρά της πολιτείας, αλλά οι άταφοι  νεκροί που η μυρωδιά τους απειλεί την πόλη. Μέλη των οικογενειών σύνεχιζουν, με χίλια ζόρια, να καταφτάνουν στην Μυτιλήνη για το θλιβερό έργο της  αναγνώρισης. Μάνα και πατέρας αναγνώριζουν μέσω φωτογραφιών το παιδί τους και εκλιπαρούν να ταφεί εδώ γιατί δεν έχουν τρόπο, δεν έχουν χρήματα να το θάψουν στον τόπο τους.

Οι πρόσφυγες τους βρωμάνε, οι πρόσφυγες τους απειλούν. Κάτω  από την πίεση των δημοσιευμάτων, οι κηδείες  γίνονται τελικά με εισαγγελική εντολή. Επιμένουμε να γίνουν οι ταφές με το φως της  ημέρας και όχι την νύχτα όπως θα γινόταν αν τηρούσαμε κατά γράμμα την εντολή. Δώδεκα άνθρωποι θάφτηκαν στο νεκροταφείο της πόλης της Μυτιλήνης. Την κηδεία την καθορίζει το δημόσιο συμφέρον να μην βρωμίσει η πόλη, δεν την καθορίζει το ανθρώπινο καθήκον προς  ανθρώπους που πέθαναν στον τόπο μας. Ομάδες πολιτών παραβρίσκονται αντικρίζοντας την φρίκη μιας μαζικής ταφής και την παρουσία των αρχών, έστω και την τελευταία στιγμή. Ο Δήμαρχος  μάλιστα μίλησε συγκινημένος, αναφώνησε «ναι, άνθρωποι είναι και αυτοί».

Οι συμπατριώτες τους Αφγανοί, που ζουν στην πόλη της Μυτιλήνης, φροντίζουν για την ταφή. Περιποιούνται τους λάκκους που έσκαψε μια  μπουλντόζα, στρώνουν το χώμα με τα χέρια, με σεβασμό και συντριβή κάνουν την προσευχή που αρμόζει στους  ανθρώπους τους. Μαρμάρινες πλάκες με νούμερα και ημερομηνίες μπαίνουν πάνω στο χώμα, μαζί και τα  λουλούδια που φέραμε αμήχανοι καθώς δεν ξέρουμε το δικό τους τελετουργικό. «Δεν τους βάζουμε εμείς λουλούδια στην πατρίδα μας», μου είπαν τα  παιδιά, τα  δέχτηκαν όμως με χαρά και στόλισαν όλους τους τάφους. Στο  ανθοπωλείο του νεκροταφείου η ιδιοκτήτρια τρέχει πίσω μας να μας δώσει ένα μπουκέτο άσπρα γαρίφαλα. «Βάλτε και αυτά σας  παρακαλώ έχουμε τρελαθεί με αυτούς τους ανθρώπους που πεθαίνουν έτσι, δεν αντέχουμε άλλο!». Δεν μπορούσα να της  απαντήσω, ούτε να κοιτάξω το πονεμένο της πρόσωπο.

Οι νεκροί μας είναι άνθρωποι, οι μετανάστες που περνούν κυνηγημένοι τα σύνορά είναι άνθρωποι και δεν υπάρχουν κατηγορίες να τους  κατατάξουμε, δεν είναι λιγότερο ή περισσότερο άνθρωποι από κάποιους άλλους. Οι αρχές  τους  αντιμετωπίζουν άκρως ρατσιστικά και στην ζωή και στον θάνατο. Τα ΜΜΕ τους έχουν κολλήσει την απαράδεκτη ταμπέλα του λάθρομετανάστη και τους υποβιβάζουν σε μια κατηγορία ανθρώπου Β, που μπορεί να πεθάνει μαζικά στα  σύνορα μας, να μείνει άκλαφτος και άταφος, ενώ αν επιβιώσει, να εξευτελισθεί σε άθλια κρατητήρια και να διώκεται διαρκώς.

Αν δεν αλλάξει αυτή η βαθύτατα ρατσιστική λογική του κράτους απέναντι στον μετανάστη που κυριαρχεί στην κοινωνία  μας, θα συνεχίσει να ριζώνει ο φασισμός  όλο και πιο βαθειά στην ζωή μας και θα απλώνει την τεράστια  δυσωδία του πάνω  σε Έλληνες  και μετανάστες,  γιατί εκεί δεν κάνει διακρίσεις.

Φωτογραφίες Στέλιος Κραουνάκης

Υ.Γ.Η ανεύρευση τριών άψυχων σωμάτων σε νότια παραλία της Χίου πριν από λίγες ημέρες αυξάνει τον αριθμό των τραγικών θανάτων και υποδεικνύει σαφέστατα ότι το δράμα συνεχίζεται καθημερινά.