του Νίκου Λουτράρη
Τις τελευταίες μέρες σύσσωμη η «κοινή γνώμη» πληροφορήθηκε για την ύπαρξη της κατάληψης της Βίλας Αμαλία και παρόμοιων χώρων λόγω της εκκένωσής τους από την ΕΛ.ΑΣ. Και φυσικά, όπως συμβαίνει σε κάθε παρόμοια περίπτωση, οι περισσότεροι «φιλήσυχοι πολίτες» πήραν τις πληροφορίες τους για το θέμα με τον κακό τον τρόπο: αμάσητα, μέσα από τα δελτία ειδήσεων των, ελεγχόμενων από μεγαλοεπιχειρηματίες, μέσων μαζικής «ενημέρωσης» ή μέσα από τις σελίδες των φιλοκυβερνητικών εφημερίδων. Τυπικοί χαρακτηρισμοί για τα κατειλημμένα κτήρια («κέντρα ανομίας», «εργαστήρια κατασκευής μολότοφ» κ.λπ.) αλλά και για το επιδιωκόμενο των αστυνομικών επιχειρήσεων («μηδενική ανοχή στην ανομία και στην κατάλυση της νομιμότητας», «πάταξη της εγκληματικότητας και της βίας» και άλλα τέτοια πεπερασμένης έμπνευσης κλισέ) είχαν την τιμητική τους, από τηλεοπτικούς σταθμούς που λειτουργούν με προσωρινές άδειες και που έχουν κάνει κανονική… κατάληψη των συχνοτήτων – οι οποίες αποτελούν δημόσιο αγαθό – εδώ και 23 χρόνια.
Είναι όμως αυτή η εικόνα των πάσης φύσεως καταλήψεων; Σίγουρα, και μόνο το τεκμήριο… ψευδότητας και διαπλοκής των ΜΜΕ θα έπρεπε να είναι αρκετό ώστε να είναι κανείς τουλάχιστον καχύποπτος για την εγκυρότητα των μεταδιδόμενων «ειδήσεων». Οι καταλήψεις λοιπόν δεν είναι ούτε… γιάφκες ούτε εργαστήρια κατασκευής βομβών (αλήθεια, πόσο ισοπεδωμένη μπορεί να είναι η ικανότητα της κριτικής σκέψης σε κάποιους για να χάφτουν κάτι τέτοιες ανοησίες;)· είναι ανοιχτοί κοινωνικοί και αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι με θαυμαστές πολλές φορές, τηρουμένων των διαθέσιμων μέσων, υποδομές. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κατειλημμένους χώρους των μεγάλων ελληνικών πόλεων υπάρχουν καφενεία, δανειστικές βιβλιοθήκες, συντροφική κουζίνα, αίθουσες προβολών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, χορού και πολεμικών τεχνών, ως και εργαστήρια ραπτικής και ξυλουργεία! Επιπλέον, κατά καιρούς φιλοξενούν εκδηλώσεις και συζητήσεις για την οικονομία, την κοινωνία και διάφορα σχετικά ζητήματα, συχνά με προσκεκλημένους ομιλητές, η αξιοπιστία των οποίων είναι σαφώς ανώτερη του μιντιακού συρφετού… Και εδώ πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα η έννοια του «ανοιχτού» – σε όλους – χώρου· προσωπικά, σε μία πρόσφατη επίσκεψή μου σε εκδήλωση της κατάληψης Υφανέτ (εργοστασίου αφημένου στην τύχη του από τη δεκαετία του… ’60, το οποίο καταλήφθηκε το 2004), στην περιοχή της Κάτω Τούμπας στη Θεσσαλονίκη, είδα να βρίσκονται στον ίδιο χώρο όχι μόνο μαυροφορεμένοι και μακρυμάλληδες αλλά και μητέρες και πατέρες με τα παιδιά τους, ως και ένας κοστουμάτος! Τέλος, όσον αφορά τη… διατάραξη της τάξης και της ασφάλειας από την κατάληψη, δεν έχει κανείς παρά να ρωτήσει τους, συντηρητικούς κατά τεκμήριο, κατοίκους της γύρω περιοχής αν ποτέ ενοχλήθηκαν, πόσο μάλλον αν ένιωσαν να κινδυνεύουν, από την Υφανέτ και τους «ενοίκους» της…
Πέρα όμως από το ουσιαστικό κομμάτι του θέματος, που είναι βέβαια και το πιο σημαντικό, ποια είναι η κατάσταση από νομικής πλευράς; Με δεδομένο ότι οι γελοίες κατηγορίες περί μολότοφ, εκρηκτικών υλών, ναρκωτικών κτλ. ή καταπίπτουν στο δικαστήριο ή ούτε καν απαγγέλλονται (εξέλιξη για την οποία κανένα μέσο μαζικής «ενημέρωσης» δεν μπαίνει στον κόπο να μας «ενημερώσει»), το μόνο, ποινικής φύσης, παράπτωμα στο οποίο συνήθως υποπίπτουν οι καταληψίες είναι αυτό της διατάραξης οικιακής ειρήνης (άρθρο 334 του Ποινικού Κώδικα) (πλημμέλημα). Τώρα βέβαια, το πόσο πραγματικά πληρούνται οι προϋποθέσεις τέλεσης του «εγκλήματος» από την είσοδο και παραμονή σε χώρους για δεκαετίες αναξιοποίητους, που θα κατέρρεαν μέσα στην αδιαφορία και στη βρώμα, ας το κρίνει μόνος του, και χωρίς να τον ταΐσουν από την τι βι, κάθε εχέφρων άνθρωπος.
Σκόπιμο όμως εδώ είναι να μεταφερθούμε στο άλλο «στρατόπεδο». Αυτό που αξιώνει την «επιβολή της νομιμότητας» (έτσι γενικά, μπακαλίστικα, και χωρίς ποσοτική και ποιοτική αξιολόγηση) και τη «μηδενική ανοχή στη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται» (εδώ κι αν μιλάμε για την αποθέωση της μπακαλίστικης προσέγγισης, κυρίως επειδή ελάχιστοι μπαίνουν στον κόπο να ορίσουν αρχικά τι σημαίνει βία και έπειτα να ανιχνεύσουν τις διαβαθμίσεις της – αλλά δεν είναι του παρόντος). Τι σημαίνει να είναι κάποιος με την («αστική») νομιμότητα και να μην ανέχεται αυτή να διασαλεύεται; Πρώτα και κύρια, τουλάχιστον σύμφωνα με το, πληρέστατο και αξιολογότατο είναι η αλήθεια, πόνημα του συνταγματολόγου… Ευάγγελου Βενιζέλου με τίτλο «Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου», σημαίνει τήρηση του υπέρτατου δικαιικού χάρτη, του Συντάγματος. Επομένως, αφήνοντας για την ώρα στην άκρη τους δεκάδες, «λιγότερο» ή «περισσότερο», αντισυνταγματικής επινόησης νόμους, τους οποίους απλά δεν έπρεπε να ψηφίσουν οι «πατριώτες» (μην ξεχνάμε και αυτήν τους την ιδιότητα) βουλευτές του Κοινοβουλίου και που απλά δεν έπρεπε να προσυπογράψει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, την παράκαμψη της έγκρισης από τη Βουλή των δανειακών συμβάσεων, την εν γένει κατάλυση του ρόλου της με την εσχάτως ενσκήψασα επιδημία των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, τους ληστρικούς φόρους, την ανεργία, την αύξηση του αριθμού των αστέγων, την ισοπέδωση των κοινωνικών δομών και χίλιες δυο άλλες χοντρές, βαρύτατες παραβιάσεις τής… νομιμότητας (εφόσον παραβιάζεται ο υπέρτατος νόμος, το Σύνταγμα, στις βασικότερες επιταγές του), και οι οποίες παρεμπιπτόντως αξιώνουν έμπρακτη αντίσταση και ανυπακοή, ας σταθούμε μόνο σε ένα πρόσφατο γεγονός, που πέρασε στα πολύ ψιλά των ΜΜΕ (…) και το οποίο δεν έχει προηγούμενο στην «ευνομούμενη» και μη ανεκτική στην «ανομία» δημοκρατία μας.
Πριν από ένα μήνα περίπου, όταν το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας έκρινε παράνομη ως αντισυνταγματική την είσπραξη του τέλους ακινήτων μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ (άλλο έξοχο παράδειγμα νοσηρής και πολλαπλά αντισυνταγματικής, για να μην ξεχνιόμαστε, σύλληψης αυτός ο νόμος), ο Υπουργός Οικονομικών είχε το θράσος να ξεστομίσει ότι η ΔΕΗ δεν θα εφαρμόσει τη δικαστική απόφαση και θα συνεχίσει να εισπράττει κανονικά το τέλος! Πέρα από το πρωτάκουστο του πράγματος, ας δούμε πόσο «νόμιμος» ήταν ο σεβαστός υπουργός: Η προτροπή μιας δημόσιας επιχείρησης να μην εφαρμόσει δικαστική απόφαση συνιστά καταρχάς πρόκληση απείθειας κατά της αρχής (άρθρο 183 Ποινικού Κώδικα) (πλημμέλημα). Βέβαια, στην πράξη ήταν τόσο ωμή αυτή η παρέμβαση μέλους της εκτελεστικής εξουσίας (υπουργού) στα χωράφια μιας άλλης, της δικαστικής, που ώθησε την Ένωση Εισαγγελέων να προειδοποιήσει τον υπουργό για τις ποινικές του ευθύνες, τονίζοντας παράλληλα ότι είναι «απαράδεκτο το γεγονός μέλος της Κυβέρνησης να εμφανίζεται να ενεργεί παρά το Σύνταγμα και να παροτρύνει τη διοίκηση να μη συμμορφωθεί με εκτελεστές δικαστικές αποφάσεις, παρά τον νόμο και το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, πράγμα που δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει σε συντεταγμένη, ευνομούμενη πολιτεία»! Αλήθεια, πέρα από τη χλιαρή αυτή ανακοίνωση της Ένωσης Εισαγγελέων, εδώ πού είναι οι θιασώτες και τηρητές της «νομιμότητας» να μαζέψουν τον αξιοσέβαστο υπουργό;
Φυσικά τα ανωτέρω νομικίστικα συνήθως δεν πολυαπασχολούν ούτε καν τους ανθρώπους που συμμετέχουν σε καταλήψεις κτηρίων και συναφείς «έκνομες» πράξεις, καθώς, στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον, έχουν μια πολύ πιο διευρυμένη και σίγουρα όχι κωδικοποιημένη έννοια του δικαίου στο μυαλό τους, μην αναγνωρίζοντας το «αστικό» Σύνταγμα και τους νόμους του. Είναι όμως ενδεικτικά του παραλογισμού και της υποκρισίας της εξουσίας, η οποία παραβιάζει τους δικούς της θεμελιώδεις κανόνες, και μάλιστα με τον πιο εξόφθαλμο τρόπο, ενώ παράλληλα επιβάλλει την τήρηση κατώτερων δικαιικών κανόνων από τους «υπηκόους» της κατά… βούληση. Διαπιστώσεις σαν τις παραπάνω απευθύνονται πιο πολύ στους… «νοικοκυραίους», αυτούς που προκρίνουν τη νομιμότητα και επιχαίρουν, χωρίς να κάνουν μια δεύτερη ανάγνωση των γεγονότων και των καταστάσεων, με τη βίαιη εκκένωση κατειλημμένων χώρων από ανθρώπους κατεξοχήν πολιτικοποιημένους, που αντιστέκονται έμπρακτα στην ιδιωτικοποίηση των πάντων και που οργανώνονται σε δομές αλληλεγγύης, δημιουργίας και σκέψης, δρώντας παράλληλα ανασχετικά στους κάθε λογής διαχωρισμούς, στο ρατσισμό και το μίσος. Εσείς λοιπόν οι «νοικοκυραίοι», αλλά και όλοι οι «δημοκρατικοί πολίτες», την επόμενη φορά που η «νομιμότητα» θα εισβάλει σε μία κατάληψη, μην ανοίξετε την τηλεόραση για να πληροφορηθείτε επί του θέματος (αφού σας έχει πει τόσες φορές ψέματα, αποδεδειγμένα!)· ψαχτείτε λίγο στο ίντερνετ, αναζητήστε την άλλη άποψη, βρείτε σχετικές φωτογραφίες και άρθρα και ενημερωθείτε για το τι πραγματικά κυοφορείται σε τέτοιους χώρους και, γιατί όχι, επισκεφθείτε και καμιά κατάληψη, καλό θα σας κάνει!
