της Ασπασίας Κάκαρη
Είναι αναγκασμένοι να καταπίνουν μέχρι και 20 χάπια την ημέρα για να ζήσουν. Και να κάνουν μια επώδυνη ένεση κάθε μέρα για τους πρώτους 8 μήνες. Ναυτίες, πόνοι στο σώμα, εξανθήματα, κώφωση, ψυχώσεις, είναι μερικά από τα συμπτώματα αυτής της θεραπείας που διαρκεί 2 χρόνια και βασανίζει τους ασθενείς περισσότερο κι από την ίδια την ασθένεια. Γιατί άραγε να χρειάζονται 14.600 χάπια για να θεραπευτεί ένας ασθενής με πολυανθεκτική φυματίωση όταν υπάρχουν πολλές και πολύ πιο εύκολες θεραπείες αντιγήρανσης ή αντιμετώπισης των προβλημάτων στύσης;
Μ΄ ένα μανιφέστο κατά της ανθεκτικής φυματίωσης που έχει ήδη συγκεντρώσει περισσότερες από 5,800 υπογραφές από ασθενείς, γιατρούς, φορείς αλλά και απλούς πολίτες απ’ όλο τον κόσμο, η Καμπάνια για την Πρόσβαση στα Φάρμακα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα φιλοδοξεί να μαζέψει τουλάχιστον 14.600 υπογραφές (όσα και τα χάπια που απαιτούνται για τη θεραπεία ενός ασθενούς) για να ασκήσει πίεση στους αρμόδιους φορείς και να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινότητα.
Για πολλά χρόνια ο κόσμος θεωρούσε τη φυματίωση παρελθόν. Η ασθένεια της βιομηχανοποίησης που στοίχισε τη ζωή σε καλλιτέχνες όπως τον Σοπέν, τον Τσέχωφ, τον Κάφκα και τον Μολιέρο, υπήρξε η κατάρα του 19ου αιώνα που στιγμάτισε την ανθρωπότητα όπως η λέπρα τον 11ο, η πανώλη τον 15ο και η σύφιλη τον 16ο αιώνα. Μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες που ο «αναπτυγμένος» κόσμος θεωρούσε ότι έχει απαλλαγεί από τα δεινά της, κανένα σύγχρονο φάρμακο δεν αναπτύχθηκε για την αντιμετώπισή της.
Και όμως, τα τελευταία χρόνια η φυματίωση έκανε ένα come-back και μάλιστα με μορφή ανθεκτική στα φάρμακα που την είχαν σχεδόν εξαλείψει μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα ευθύνεται για περισσότερους από ένα εκατομμύριο θανάτους τον χρόνο, κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο, παραμένοντας μεταξύ των τριών κυριότερων αιτιών θανάτου στις γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Φυσικά πρόκειται για μια ασθένεια που θεραπεύεται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Είναι όμως ικανή να σκοτώσει τον ασθενή που δεν έχει πρόσβαση στα κατάλληλα φάρμακα μέσα σε δύο χρόνια.
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου των Νόσων (ECDC), περίπου 200 άνθρωποι νοσούν από φυματίωση κάθε ημέρα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Κι ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο το ποσοστό θνησιμότητας της ασθένειας μειώθηκε την τελευταία δεκαετία, τόσο η Αφρική, όσο και η Ευρώπη δεν φαίνεται να μπορούν να επιτύχουν ακόμα μείωση των θανάτων από φυματίωση μέχρι το 2015 (στο μισό σε σύγκριση με το 1990).
Στην Ελλάδα, δηλώνονται περίπου 600 κρούσματα το χρόνο, το 66,7% των οποίων αφορά Έλληνες και το 33,3% άτομα άλλης εθνικότητας. Μάλιστα σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά του ΚΕΕΛΠΝΟ, ο αριθμός των δηλωμένων Ελλήνων ασθενών έχει παρουσιάσει αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η μεγαλύτερη επίπτωση καταγράφεται στην περιοχή της Αττικής και η μικρότερη στην περιοχή νησιών Αιγαίου-Κρήτης.
Και φυσικά τα προγνωστικά είναι δυσοίωνα. Ο αποκλεισμός μεγάλου πλέον μέρους του πληθυσμού από τις υπηρεσίες υγείας, η μείωση των ιατρικών δομών και του προσωπικού τους αλλά και οι εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης εξαιτίας της κρίσης, προβλέπεται να ευνοήσουν σημαντικά την «άνθηση» των ασθενειών της φτώχειας μεταξύ των οποίων και της φυματίωσης. Σύμφωνα με μελέτες για τις επιπτώσεις των δανειακών συμβάσεων του ΔΝΤ στην υγεία, στο σύνολό τους οι χώρες με δανειακή σύμβαση εμφανίζουν 16,6% μεγαλύτερη θνησιμότητα από φυματίωση σε σχέση με τις χώρες που δεν έχουν συνάψει αντίστοιχες συμβάσεις ενώ για κάθε χρόνο επιπλέον παραμονής στο ΔΝΤ, προβλέπεται αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας εξαιτίας της ασθένειας κατά 4,1%.
Αν όμως η θεραπεία κοστίζει και μάλιστα αρκετές χιλιάδες ευρώ, πως θα μπορέσουν οι φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα όσο είναι καιρός; Η διεθνής ιατρική και ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα προειδοποιεί ότι χωρίς μια νέα προσέγγιση για την ανάπτυξη και την τιμολόγηση των φαρμάκων κατά της φυματίωσης, δεν θα κλείσει ο θανατηφόρος κύκλος που προκαλεί η ανθεκτική της μορφή.
Το θέμα, βέβαια, είναι πώς θα πεισθούν οι φαρμακοβιομηχανίες να επενδύσουν περισσότερο στην έρευνα και την ανάπτυξη φαρμάκων για την αντιμετώπιση των ασθενειών της φτώχειας όταν σκευάσματα όπως το βιάγκρα, για παράδειγμα, γεμίζουν πολύ πιο εύκολα τις τσέπες τους. Και το παράλογο είναι ότι η φαρμακευτική έρευνα χρηματοδοτείται, σ’ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, απευθείας από τα δημόσια ταμεία.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι ασθενείς που παλεύουν να αντιμετωπίσουν την ανθεκτική μορφή της φυματίωσης, σε συνεργασία με την ιατρική κοινότητα που τους παρέχει φροντίδα ζητούν την υποστήριξή μας για να ασκήσουν πίεση για άμεση βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας της ασθένειας προτού να είναι πολύ αργά.
