Μνημείο ατυχούς ανάπλασης

του Βαγγέλη Χαρίτου

Η είσοδος της τοπικής αυτοδιοίκησης πανελλαδικά σε προεκλογική περίοδο, είναι συνδεδεμένη με μικρές αναπλάσεις. Έργα που βελτιώνουν την όψη σημείων των δήμων, μα όχι και τόσο αναγκαία, όταν χρονίζει η επίλυση σημαντικών προβλημάτων. Τέτοιες δράσεις θεωρούνται από τους δημοτικούς άρχοντες ικανές, να ευνοήσουν στο παρά πέντε την απερχόμενη δημοτική αρχή με λίγες ακόμα ψήφους, εφόσον είναι ξανά υποψήφια. Η παρούσα δημοτική αρχή Χίου, γνωρίζοντας άριστα τη νοοτροπία της απαίδευτης Χιώτικης κοινωνίας που εντυπωσιάζεται με ο,τι γυαλίζει, έχει επιδοθεί το τελευταίο διάστημα σ’ έναν οργασμό αναπλάσεων: Φυτεύσεις, φωτισμοί, εξωραϊσμοί, κυριαρχούν στα δημοτικά δελτία τύπου, σε μια καταιγιστική παρουσίαση μικρών έργων, μέχρι τις εκλογές του Μαΐου. Από τη «μανία αναπλάσεων» δε γλύτωσε ούτε το Μνημείο των Απαγχονισθέντων του 1822 της οδού Δημοκρατίας, όπως πληροφορηθήκαμε από ένα ακόμα δελτίο τύπου.

Το μνημείο μέχρι την ανάπλαση, βρισκόταν εντός μικρού καγκελόφραχτου χώρου. Το υπερυψωμένο δάπεδό του ήταν τσιμεντένιο, όπως τσιμεντένιος ήταν και ο πρώτος αναβαθμός του. Το κιγκλίδωμα που το περιέβαλλε κοσμούνταν με σπείρες και μαίανδρο, ενώ στις τέσσερις γωνίες υπήρχαν αντίστοιχος αριθμός μαρμάρινων πεσσίσκων με πυραμιδοειδή απόληξη. Η κακή ποιότητα του σκυροδέματος σε συνδυασμό με τις φθορές και τις πρόχειρες επισκευές, δεν αναδείκνυαν το μνημείο και ήταν αναγκαίος ο εξωραϊσμός του χώρου. Αποφασίστηκε η επένδυση των τσιμεντένιων τμημάτων από μάρμαρο και η απομάκρυνση των κιγκλιδωμάτων και πεσσίσκων. Η επιλογή όμως του χρώματος και είδους του μαρμάρου είναι ατυχής και αποδεικνύει τη προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε η ανάπλαση. Το μάρμαρο Καβάλας που χρησιμοποιήθηκε στον αναβαθμό, όπου λανθασμένα έχει δημιουργηθεί περιμετρική προεξοχή και η μονοχρωμία των τετράγωνων μαρμάρινων πλακιδίων στο δάπεδο από το ίδιο υλικό, δεν αναδεικνύει το υπόλευκο μνημείο με τις μαύρου χρώματος επιγραφές και διακοσμήσεις. Το συγκεκριμένο μάρμαρο, που χρησιμοποιείται ευρύτατα, έχει μέτρια αντοχή στις καιρικές συνθήκες και υψηλή απορροφητικότητα, με αποτελέσματα τη διάβρωση και το εύκολο λέκιασμά του. Οι όξινες απεκκρίσεις των πουλιών θα επιταχύνουν τη διαδικασία φθοράς. Αν η ανάπλαση γινόταν με ορθό τρόπο, θα επιλεγόταν μάρμαρο υψηλής αντοχής και δύο χρωμάτων για τα τετράγωνα πλακίδια, λευκό και γκρίζο (πχ Βέροιας και Αλιβερίου) τοποθετημένα εναλλάξ, όπως συνηθίζεται σε Ηρώα της Χίου (πχ Ζυφιά), και χρήση ιδίας προέλευσης μαρμάρου με το μνημείο στον αναβαθμό, αν ήταν βέβαια δυνατή η εξεύρεση του, ή λευκού μαρμάρου, ώστε αφενός να ξεχωρίζουν τα αυθεντικά στοιχεία από την επέμβαση με τρόπο διακριτικό και αφετέρου να προβάλλεται το αυθεντικό μνημείο και όχι η ανάπλαση όπως συμβαίνει με την επιλογή υλικού που έγινε. Επίσης θα διατηρούνταν οι πεσσίσκοι και τα κιγκλιδώματα, αφού συντηρούνταν και αποκαθίστονταν οι φθορές τους. Η αφαίρεσή τους, αφήνει το μνημείο προσβάσιμο από παντού, άρα εκτεθειμένο κυρίως την οπίσθια όψη σε πιθανούς βανδαλισμούς. Η σύγκριση της επέμβασης με την υποδειγματική ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου της διατηρητέας κρήνης της πλατείας (κρήνη Αβδούλ Χαμίτ) αποδεικνύει την προχειρότητά της.

Δυστυχώς στη Χίο δεν έχει γίνει ακόμα συνείδηση πως υλικά όπως το μάρμαρο και τα άλλα πετρώματα, πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως τα ορυκτά καύσιμα, αφού δεν ανανεώνονται. Ο,τι αφαιρείται πρέπει να ανακυκλώνεται χρησιμοποιούμενο ξανά και όχι να πετιέται σαν οικοδομικό απόρριμμα.