γράφει ο Τέλης Τύμπας
Στην πολυτελή μαρίνα που θα καταλαμβάνει το μισό σχεδόν λιμάνι θα μπαινοβγαίνουν πανάκριβες θαλαμηγοί. Στην άλλη άκρη του λιμανιού θα δένουν κρουαζιερόπλοια. Κάπου εκεί θα πιάνουν λιμάνι και κάποια υδροπλάνα. Όπως και τρία τουλάχιστον πλοία τύπου high speed και blue star της ακτοπλοΐας την ημέρα, τα οποία θα κάνουν τη διαδρομή Χίος-Πειραιάς σε λιγότερο από πέντε ώρες (δύο δρομολόγια των πέντε ωρών μπορούσαμε να έχουμε και πριν έλθει ο ανταγωνισμός που τα βελτίωσε όλα). Ο ουρανός πάνω από το λιμάνι μέρος ενός απεριόριστου πλέον αεροδιαδρόμου που θα εξυπηρετεί αμέτρητες πτήσεις charter υπερμεγεθών αεροπλάνων. Και φυσικά θα χωράει και πέντε τουλάχιστον δρομολόγια από τρεις τουλάχιστον αεροπορικές εταιρείες την ημέρα (αφού τέσσερα δρομολόγια από δύο αεροπορικές εταιρείες είχαμε φθάσει να έχουμε στη γραμμή Χίος-Αθήνα και πριν έλθει ο ανταγωνισμός). Ένα λιμάνι που θα σφύζει από συγκοινωνιακές γραμμές υψηλής τεχνολογίας. Όποιος πάντως χρειάζεται μια περιγραφή του πραγματικού λιμανιού της Χίου καλύτερα να κλείσει το αρχείο με τις προεκλογικές υποσχέσεις των υποψηφίων της κατεστημένης πολιτικής και να ανοίξει τη νουβέλα με το λιμάνι του καπετάν-Σίμου του Σφαντού. Πιο σίγουρος ως προς την περιγραφή του υπάρχοντος λιμανιού ένας λογοτεχνικός Μακριδάκης παρά κάποιος προεκλογικός Μηταράκης. Γιατί το λογοτεχνικό λιμάνι του Σφαντού στο Λαγού Μαλλί είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα από το φάντασμα του ευρύχωρου λιμανιού των προεκλογικών φυλλαδίων αυτών που κυβερνούν πολύ καιρό και τώρα θέλουν να κυβερνήσουν και πάλι τον τόπο.
Από την τόσο ευρύχωρη αυτή πολιτική φαντασία, η οποία προβλέπεται να οργιάσει προεκλογικά, ας περάσουμε στην πιο στενάχωρη πραγματικότητα του λιμανιού. Στο χαμηλής τεχνολογίας κλουβί που στήθηκε στο λιμάνι για όσους ξένους φέρουν στις ακτές του νησιού οι μεγάλες ατυχίες της ζωής. Σε αυτό που υπάρχει στο πραγματικό λιμάνι και το προσβάλει, σε αντίθεση με όλα τα ανύπαρκτα που διακοσμούν το λιμάνι σφαντό των προεκλογικών υποσχέσεων. Αλήθεια, δε σκέφτηκε κανείς ότι η πραγματικότητα του θλιβερού κλουβιού καταστρέφει τη φαντασία για γυαλιστερές θαλαμηγούς, πλοία, κρουαζιερόπλοια, υδροπλάνα και αεροπλάνα; Μήπως τελικά το λιμάνι των προεκλογικών φυλλαδίων είναι ένα σύμπτωμα μιας παθολογικής πολιτικής που το μόνο πραγματικό που μπορεί να καταφέρει να στήσει στο λιμάνι είναι ένα κλουβί για τους ξένους; Και μήπως τελικά για ένα τέτοιο λιμάνι δεν μπορούμε να είμαστε και πολύ περήφανοι, οπότε η σημαία εκείνη των 150 τετραγωνικών μέτρων του δεσπότη μας ταιριάζει μόνο στο λιμάνι σφαντό των προεκλογικών φυλλαδίων της κατεστημένης πολιτικής; Μήπως δηλαδή να βολευτούμε με κάτι ποιο ταπεινό, με λιγότερα τετραγωνικά μέτρα σημαίας — τουλάχιστον για όσο καιρό στο λιμάνι θα είναι ακόμη στημένη μια τόσο στενάχωρη πραγματικότητα;
Για όποιον πάλι χρειάζεται επιπλέον επιχειρήματα ως προς το ότι αυτό το κλουβί πρέπει να ξηλωθεί αμέσως, υπάρχουν αρκετές σχετικές σελίδες στον Όμηρο (δεν καμαρώνουμε άλλωστε ότι ο κορυφαίος αυτός σοφός ήταν συμπατριώτης μας;). Στις οποίες διευκρινίζεται ότι ο πολιτισμός αποστασιοποιείται από τη βαρβαρότητα με βάση τη φιλοξενία, τη φιλία στον ξένο που δεν έχει ούτε το ελάχιστο από τα απαραίτητα χαρτιά αλλά έχει το μέγιστο της ανάγκης. Όπως ο γυμνός εκείνος που ξεβράζεται στο νησί με την καλύτερη ναυτιλία της εποχής. Ένα νησί ακριβώς σα το δικό μας, το οποίο μπορεί σίγουρα να διαθέσει ένα πλοίο για να τον περάσει με ασφάλεια στην επόμενη ραψωδία της περιπέτειάς του.
Κι αν ο Όμηρος είναι λίγο προχριστιανικός και πολύ κοσμικός (και κοσμοπολίτης) για τις προτιμήσεις μας, ας κοιτάξουμε το κλουβί με τη ματιά που προτείνει ένα από τα αριστουργήματα του Παπαδιαμάντη. Εκείνο με την πολύ σύντομη ιστορία για τον «άστεγο, ανέστιο, φερέοικο» δερβίση που μιλά μια γλώσσα από την Ανατολή. Έναν ξένο που ξεπαγιάζει θανάσιμα ενώ από το στόμα του βγαίνει ένα νάϊ, «ως μινύρισμα πτηνού χειμαζόμενου». Ενώ το ναι της φιλοξενίας που θα τον σώσει, όπως είχε παρατηρήσει τόσο διεισδυτικά αλλά και με τόση απογοήτευση ο Παπαδιαμάντης για τον μουσουλμάνο ξένο της ιστορίας του, είναι τόσο κοντά στο νάϊ: «Κατά δύο κοκκίδας, διαφέρει διά να είναι το Ναι, οπού είπεν ο Χριστός. Το Ναι το ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το Ναι το φιλάνθρωπον». Το ναι που οδηγεί στον πολιτισμό ως απαραίτητη προϋπόθεση της πραγματικής ανάπτυξης ενός λιμανιού. Γιατί όταν η τεχνική δεν εγγράφεται στον πολιτισμό, όπως αυτός ορίζεται από τη φιλοξενία, τότε δεν φέρνει ζωντάνια αλλά παγερότητα, θάνατο. Και δεν είναι νομίζω καθόλου τυχαίο που στην ιστορία του Παπαδιαμάντη ο ξεπαγιασμένος ξένος και το μινύρισμά του εγκλωβίζονται στο βάθος μιας υπό διαμόρφωση σιδηροδρομικής σήραγγας, ένα έργο υψηλής συγκοινωνιακής τεχνολογίας της εποχής. Η υψηλή τεχνο-λογία της λογο-τεχνίας χάνει για τον Παπαδιαμάντη το νόημά της αν δεν συνοδεύεται από ένα πολιτισμό φιλοξενίας, χάνει το νόημα της όσο ο ξένος είναι εγκλωβισμένος. Όπως χάνει το νόημά της κάθε υψηλή τεχνολογία στο λιμάνι σφαντό της Χίου των προεκλογικών υποσχέσεων, αφού στο πραγματικό λιμάνι ο ξένος είναι εγκλωβισμένος, είναι σε κλουβί.
