Στη γωνιά της Ευρώπης που έτυχε να ζω, οι εργαζόμενοι, αλλά και οι άνεργοι, οι μετανάστες, τα παιδιά, οι γυναίκες, έχουν πολύ περισσότερα δικαιώματα απ’ ότι στην Ελλάδα. Το περίφημο κοινωνικό κράτος είναι ακόμα εδώ. Αντέχει παρ’ όλες τις αλλαγές και αποτελεί χειροπιαστή απόδειξη ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι κι αλλιώς. Ότι υπάρχει κι άλλη αλήθεια από αυτή της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας που τα καθεστωτικά ΜΜΕ μας προβάλλουν.
Τι κάνει ένας Χιώτης στη Σουηδία;
Δουλεύει ως γιατρός στο Örebro, στην κεντρική Σουηδία. Φύγαμε από την Ελλάδα μαζί με τη γυναίκα μου, πάνε 6 χρόνια τώρα. Βρεθήκαμε τότε, όπως και εκατοντάδες άλλοι νέοι γιατροί, σ’ ένα αδιέξοδο. Πολλά χρόνια αναμονή μπροστά μας για συνέχιση της ειδικότητας. Δεν είχαμε και πολλές επιλογές. Η παραμονή στην Ελλάδα σήμαινε ανεργία ή υποαπασχόληση με άθλιους όρους και χωρίς καμιά προοπτική. Η αρχική μας σκέψη ήταν να τελειώσουμε την ειδικότητα και να γυρίσουμε, αλλά τώρα που τελειώσαμε, παραμένουμε για άλλους λόγους. Ανθρώπινες και αξιοπρεπείς συνθήκες δουλειάς, δυνατότητες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και επιστημονικής εξέλιξης, κοινωνικές παροχές. Γι αυτό και μένουμε εδώ, παρότι μακριά από την πατρίδα μας και τους δικούς μας ανθρώπους.
Στον καιρό της κρίσης, ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας expatriate;
Είσαι ξένος. Όσο κεκαλυμμένος κι αν είναι ο ρατσισμός, δεν παύει να σε βλέπουν όλοι σαν κάτι το διαφορετικό. Το ότι διαφέρεις είναι κομμάτι της ταυτότητάς σου στην καινούρια χώρα. Η παγίδα είναι να κλειστείς στον εαυτό σου ή στην κοινότητα των ομοίων σου, να καλλιεργήσεις έναν ανάποδο ρατσισμό, να αναμασάς τη μιζέρια σου. Δεν είναι εύκολο, η κουλτούρα είναι διαφορετική, οι κώδικες αλλιώτικοι. Θέλει καιρό για να προσαρμοστείς, αν μπορεί κανείς να προσαρμοστεί ποτέ τελείως.
Υπάρχει κάτι που θα σε έκανε να γυρίσεις κάποια στιγμή στο νησί;
Η οικογένειά μου, οι δικοί μου άνθρωποι. Θα πρέπει βέβαια να υπάρχουν και κατάλληλες συνθήκες…
Τι είναι αυτό που αγαπάς περισσότερο και τι είναι αυτό που σε ενοχλεί περισσότερο στη Χίο;
Σιχαίνομαι το κουτσομπολιό, που υπάρχει βέβαια σε όλες τις μικρές και κλειστές κοινωνίες. Αυτά που αγαπώ είναι πολλά. Είναι οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία, οι φίλοι μου, η φύση του νησιού, οι παραλίες στα δυτικά, τα περιβόλια με τα αρχοντικά στον κάμπο, οι βραδιές στον Καταράκτη και στη Λαγκάδα με καλή παρέα και κρασάκι. Επίσης θεωρώ εξαιρετικά θετικό το ότι υπάρχουν πολλοί δραστήριοι άνθρωποι, ευαισθητοποιημένοι σε πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο. Αναφέρω κάποιες μόνο από τις ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και συλλογικότητες όπως το κοινωνικό ιατρείο, η επιτροπή για τους πρόσφυγες, η κινηματογραφική λέσχη, οι ομάδες που οργανώνουν πεζοπορίες, το δικό σας εγχείρημα. Δεν ξέρω αν τα βρίσκεις εύκολα όλα αυτά σε άλλες πόλεις με αντίστοιχο μέγεθος.
Πως θα περιέγραφες τη Χίο της παιδικής σου ηλικίας;
Ευχάριστες αναμνήσεις από το σχολείο, γειτονιές που υπήρχαν ακόμα αλάνες, μπάλα στην πλατεία, πινγκ πονκγ στο Ομήρειο, κατασκηνώσεις με τους προσκόπους στο Μάναγρο, αμέτρητα μπάνια, ξένοιαστα καλοκαίρια στο χωριό με τους παππούδες και τις γιαγιάδες…
Πατρίδα μου είναι εκεί…
… που περνάς τα παιδικά σου χρόνια, που μεγαλώνες, που κάνεις τις πρώτες φιλίες, που έρχονται οι πρώτοι έρωτες, που πλάθεσαι σαν άνθρωπος, που διαμορφώνεις το είναι σου. Από κει είσαι. Εκεί που μπορείς να πεις ένα αστείο, βρε αδελφέ, ένα υπονοούμενο και να σε καταλάβουν… Εκεί που μπορείς να κόψεις τους γύρω σου με τι μία, να καταλάβεις τι καπνό φουμάρουν, να αναγνωρίσεις και να ερμηνεύσεις τους κώδικές τους.
Έχεις βιώσει καθόλου τον ρατσισμό των Ευρωπαίων;
Φυσικά και υπάρχει ρατσισμός. Στις τελευταίες εθνικές εκλογές το ακροδεξιό-ξενοφοβικό κόμμα πήρε περίπου 10% υπερδιπλασιάζοντας τα ποσοστά του. Αλλά αυτό το 10% όλοι το ψάχνουν. Κανένας δεν παραδέχεται δημόσια ότι υπερασπίζεται τέτοιες απόψεις. Δεν είναι σε καμία περίπτωση πολιτικώς ορθόν να εκφράζεται κανείς ανοιχτά με ρατσιστικό τρόπο. Προσωπικά δεν έχω δει κανέναν να το κάνει. Ίσως έχει να κάνει με ότι εργάζομαι στο τομέα της υγείας. Υπάρχουν όμως και στη Σουηδία ανοικτά ρατσιστικές συμπεριφορές και μάλιστα βίαιες. Προσωπικά έχω βιώσει την λάιτ εκδοχή. Κατάλαβα τι σημαίνει να σε κοιτάζουν με μισό μάτι, να σε βλέπουν με προκατάληψη, απλώς γιατί είσαι μελαχρινός και με περίεργη προφορά. Δύσκολα γίνεσαι αποδεκτός μόνο και μόνο εξαιτίας αυτών των εξωτερικών σου χαρακτηριστικών. Πολλές φορές νιώθω μια παγωμάρα με το που συστήνομαι στους ασθενείς μου (στις μαμάδες και τους μπαμπάδες εν προκειμένω ως παιδίατρος). Μερικές φορές αυτή η παγωμάρα σπάει στη συνέχεια, μερικές φορές πάλι όχι. Στην αρχή νευρίαζα, τώρα το συνήθισα. Ως γιατρός οφείλεις, άλλωστε, να μην κρίνεις τους ασθενείς σου…
Από τότε που ζεις στο εξωτερικό, βλέπεις διαφορετικά την Ελλάδα και τους Έλληνες;
Το να ζεις σε μια ξένη χώρα είναι πολύ μεγάλη εμπειρία. Ανοίγει το μυαλό σου. Συναντάς ανθρώπους κυριολεκτικά από όλο τον κόσμο, βλέπεις ένα άλλο κοινωνικό σύστημα. Ιδιαίτερα τώρα με την κρίση, μας λένε ότι στην Ευρώπη δουλεύουν περισσότερες ώρες, βγαίνουν αργότερα στη σύνταξη, έχουν μικρότερο δημόσιο τομέα και ένα σωρό άλλα. Όλα για να μας πείσουν ότι στην Ελλάδα οι εργαζόμενοι είχαν, τάχα, υπερβολικά προνόμια, το κράτος ήταν σπάταλο, οι κοινωνικές παροχές υπερβολικές κ.τλ. Όμως, στη γωνιά της Ευρώπης, για την ακρίβεια στο βόρειό της άκρο που έτυχε να ζω, οι εργαζόμενοι, αλλά και οι άνεργοι, οι μετανάστες, τα παιδιά, οι γυναίκες, έχουν πολύ περισσότερα δικαιώματα απ’ ότι στην Ελλάδα. Το περίφημο κοινωνικό κράτος είναι ακόμα εδώ. Αντέχει παρ’ όλες τις αλλαγές και αποτελεί χειροπιαστή απόδειξη ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι κι αλλιώς. Ότι υπάρχουν κι άλλα κοινωνικά μοντέλα που είναι εφικτά και μια χαρά βιώσιμα. Ότι υπάρχει κι άλλη αλήθεια από αυτή της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας που τα καθεστωτικά ΜΜΕ μας προβάλλουν. Δεν είναι η ιδανική κοινωνία, και εδώ υπάρχουν ανισότητες και αποκλεισμοί. Έχουν γίνει όμως τουλάχιστον κάποια σημαντικά βήματα σε θεσμικό επίπεδο για περισσότερη ισότητα και αλληλεγγύη. Σε αυτήν την κοινωνία τους φόρους τους πληρώνω με την καρδιά μου, πηγαίνουν εξ ολοκλήρου (οι άμεσοι φόροι, 33% του μισθού) στην τοπική αυτοδιοίκηση και καλύπτουν τα έξοδα για υγεία, παιδεία, συγκοινωνίες. Μια χαρά μου φαίνεται. Άντε και στα δικά μας! Μόνο που εδώ έχουνε ακόμα βασιλιά. Αυτό δεν μπορώ να το χωνέψω. Αλλά, τι να κάνεις, όλες οι κοινωνίες έχουν τις αντιφάσεις τους…
