Σοβαρές ελλείψεις προσωπικού και υποδοµών και απουσία αποτελεσµατικού επιχειρησιακού σχεδίου διαχείρισης της άφιξης χιλιάδων µεταναστών και προσφύγων σε νησιά του Αιγαίου διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη
Η διαπίστωση αυτή έρχεται να προστεθεί σε αυτές της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, του Παρατηρητηρίου Αθρωπίνων Δικαιωμάτω, των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και αρκετών άλλων φορεών και είναι αποτέλεσμα αυτοψίας κλιμακίου του Συνηγόρου στη Λέσβο, την Κω και τη Λέρο.
Η ανεξάρτητη αρχή ζητά την άµεση στελέχωση και λειτουργία των κέντρων πρώτης υποδοχής, που ήδη προβλέπει ο νόµος, και τη λήψη άµεσων µέτρων καθώς η άνευ προηγουµένου ροή µεταναστών και προσφύγων έχει οδηγήσει σε ασφυξία τις τοπικές αστυνοµικές και λιµενικές αρχές οι οποίες αδυνατούν πλέον από µόνες τους να εφαρµόσουν πλήρως τις διαδικασίες που προβλέπει η ελληνική και ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Ο Συνήγορος τονίζει ότι η κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών διαβίωσης των ανθρώπων και η µέριµνα για τα δικαιώµατά τους αποτελούν ευθύνη και υποχρέωση της Πολιτείας.
Τι έδειξε η αυτοψία
Συγκεκριµένα, κλιµάκια του Συνηγόρου του Πολίτη διαπίστωσαν ότι οι αρµόδιες υπηρεσίες στην καλύτερη περίπτωση αδυνατούν να ανταπεξέλθουν εγκαίρως στις ροές που δέχονται και στη χειρότερη εφαρµόζουν ένα µικρό µόνον µέρος από τις προβλεπόµενες διαδικασίες. Κέντρα πρώτης υποδοχής δεν λειτουργούν ακόµη και στη Λέσβο όπου σχετική πτέρυγα έχει κατασκευασθεί και παραµένει κλειδωµένη, οι αλλοδαποί διαµένουν σε ακατάλληλα καταλύµατα ή σε σκηνές στο ύπαιθρο και δεν σιτίζονται επαρκώς. Η διασπορά των αρµοδιοτήτων µεταξύ των υπηρεσιών που ανήκουν σε διαφορετικούς φορείς (των πρώην υπουργείων ∆ηµόσιας Τάξης, Ναυτιλίας, Εσωτερικών ως προς την αρµοδιότητα Μετανάστευσης), έχει δηµιουργήσει ακόµη µεγαλύτερο έλλειµµα συντονισµού σε τοπικό επίπεδο. Κάποια κενά καλύπτονται προσωρινά από εθελοντικές προσφορές κλινοσκεπασµάτων, ειδών προσωπικής υγιεινής και τροφίµων από την Ύπατη Αρµοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από την ιδιωτική πρωτοβουλία και από τοπικά δίκτυα αλληλεγγύης ενώ υπηρεσίες υγείας παρέχονται πολλές φορές από οργανώσεις όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα και οι Γιατροί του Κόσµου.
Οι προτάσεις
∆εδοµένης της σοβαρής κατάστασης στα σηµεία εισόδου και του κινδύνου δηµιουργίας επιπλέον προβληµάτων από την µέχρι σήµερα ανεπαρκή διαχείριση της κρίσης, ο Συνήγορος του Πολίτη ζητά:
• να εκπονηθεί έκτακτο τοπικό σχέδιο διαχείρισης των ζητηµάτων µεταναστών και προσφύγων για κάθε νησί χωριστά, ενδεχοµένως µε πρωτοβουλία της Γενικής Γραµµατείας Πολιτικής Προστασίας, το οποίο να δεσµεύει οριζόντια όλες τις υπηρεσίες, να βασίζεται στην ενεργό εµπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης και των τοπικών υπηρεσιών, και να προβλέπει ενιαίο συντονισµό σε τοπικό επίπεδο,
• να ενισχυθεί η στελέχωση των αστυνοµικών και λιµενικών αρχών στα νησιά αιχµής, καθώς και της υλικοτεχνικής τους υποδοµής (λ.χ. µηχανήµατα ηλεκτρονικής καταγραφής δακτυλικών αποτυπωµάτων κ.α.),
• να λειτουργήσουν Κέντρα Πρώτης Υποδοχής µε τις διαδικασίες και προδιαγραφές που επιτάσσει ο νόµος (3907/11),
• να υπάρχει ενιαία και µη αντιφατική αντιµετώπιση της διαδικασίας καταγραφής των νεοεισερχοµένων στα νησιά αλλά και στοιχειώδης ενηµέρωσή τους για τη διαδικασία που θα ακολουθήσει σε κάθε στάδιο, σε γλώσσα που κατανοούν,
• να εκπονηθεί συνολικό σχέδιο διαχείρισης από κάθε υπουργείο για την αποσυµφόρηση των υπηρεσιών σε όλες τις περιοχές αιχµής, το οποίο µεταξύ άλλων να µην επιτρέπει αντιφατικές πρακτικές της διοίκησης (λ.χ. ως προς
την κράτηση ή την καταγραφή),
• να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ώστε να µειωθεί περαιτέρω το διάστηµα που µεσολαβεί από τον εντοπισµό ασυνόδευτου ανηλίκου έως τη πραγµατοποίηση της συνοδευόµενης µεταφοράς στον χώρο φιλοξενίας. Να διασφαλίζεται η άµεση τοποθέτηση ασυνόδευτων ανηλίκων µε την ίδρυση και λειτουργία επιτόπιου ξενώνα όπου είναι δυνατόν (Λέσβος),
• να δοθούν οι σχετικές οδηγίες για την πλήρη ενηµέρωση των αρµοδίων αστυνοµικών και λιµενικών οργάνων ως προς την εξαίρεση από κυρώσεις για πολίτες που διευκολύνουν τη µεταφορά αλλοδαπών προς τις αρχές και την ενιαία εφαρµογή της προσφάτως ψηφισθείσας διάταξης του άρθρ.14 παρ. 2 Ν.4332/15 προκειµένου να διασφαλίζουν τον σκοπό της καταγραφής των παράτυπα εισερχοµένων,
• να υπάρξει οµαλή και σταθερή κάλυψη των δαπανών διαβίωσης των εισερχοµένων στα νησιά αλλοδαπών. Παράλληλα, επείγει η έκδοση των κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ) για τη διαχείριση των σχετικών ευρωπαϊκών προγραµµάτων των παρ. 12 και 13 του άρθρ.9 του πρόσφατου Ν.4332/15 αλλά και της προβλεπόµενης ΚΥΑ της παρ.9 του άρθρου αυτού για την κατανοµή ποσών στους συγκεκριµένους ΟΤΑ για την κάλυψη των υπαρκτών έκτακτων και επειγουσών αναγκών πρώτης υποδοχής στα νησιά αιχµής,
• να αξιοποιηθούν τα εργαλεία της ευρωπαϊκής ατζέντας για τη µετανάστευση (µεταφορά δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε άλλες χώρες, έκτακτη χρηµατική ενίσχυση των αναγκών υποδοχής στις περιοχές που δέχονται τις µεγαλύτερες ροές).