Η βράβευση του αρχοντικού Αντουάνικου από την Europa Nosta, το Ευρωπαϊκό δίκτυο οργανώσεων για τη διατήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κώστας Καρράς βρέθηκε στη Χίο. Ο γεννημένος στο Λονδίνο με καταγωγή από τα Καρδάμυλα ιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και αντιπρόεδρος της Europa Nostra, μίλησε στην «Απλωταριά» με τη χαρακτηριστική βρετανική του προφορά για τα Μαστιχοχώρια, τον Κάμπο, το σχέδιο Iberdrola και τόνισε την ανάγκη ο πολιτισμός να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού από όλους μας.
Στην ημερίδα της Europa Nostra στα Μεστά ακούσαμε με ενδιαφέρον για τη σημασία ανάδειξης των τοπικών ποικιλιών σπόρων και μονοπατιών, καθώς και για τις δυνατότητες εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος των Μαστιχοχωρίων. Υπάρχει συγκεκριμένο πλάνο ενεργειών που θα πραγματοποιηθούν μέσω του προγράμματος ΕΝτοπία για να αναδειχθoύν οι διατροφικές ιδιαιτερότητες και τα μονοπάτια των Μαστιχοχωρίων;
Η ερώτησή σας είναι εύστοχη. Η Europa Nostra και η αντιπρόσωπός της στην Ελλάδα, η Ελληνική Εταιρεία περιβάλλοντος και πολιτισμού θα βοηθήσουν τις περιοχές που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα ΕΝτοπία με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περιοχής. Στην προκειμένη περίπτωση των Μαστιχοχωρίων, μας ελέχθη και πριν από τη συνάντηση στα Μεστά ότι θέματα που θα ενδιέφεραν θα ήταν η χρήση τοπικών σπόρων και η ανάδειξη των μονοπατιών της περιοχής. Το ενδιαφέρον αυτό επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια της δημόσιας συζήτησης την Πέμπτη 1ο Σεπτεμβρίου, αλλά προστέθηκε σε αυτό το έντονο ενδιαφέρον για τη αναστήλωση και την ανάδειξη εκκλησιαστικών μνημείων της περιοχής όπως π.χ. ο παλιός Ταξιάρχης στα Μεστά.
Αναφερθήκατε στα Μεστά για την περίπτωση της Σκύρου και την αντίθεση της Ελληνικής Εταιρείας στο σχέδιο εγκατάστασης 111 γιγαντιαίων ανεμογεννητριών σε σημαντική περιοχή για την ορνιθοπανίδα. Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί και στο νησί μας με το σχέδιο Iberdrola – Ρόκας κατά του οποίου είχε καταθέσει υπόμνημα η Ελληνική Εταιρεία με πρωτεργάτη τον νυν Δήμαρχο Μ. Βουρνού. Σήμερα, με αφορμή το πρόγραμμα ΕΝτοπία και τη βράβευση του Αντουάνικου, πολλοί συγχαίρουν την Ελληνική Εταιρεία για το έργο της, αλλά λίγα χρόνια πριν είχαν αγνοήσει την επιχειρηματολογία της και υποστήριζαν ότι το σχέδιο Iberdola – Ρόκας θα φέρει ανάπτυξη στη Χίο.
Οι πληροφορίες σας είναι ορθές. Δώσαμε πραγματική μάχη μαζί με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και τον Δήμο Σκύρου ενάντια σε ένα καταστροφικό σχέδιο εγκατάστασης 111 ανεμογεννητριών σε περιοχή Natura και ευτυχώς η άποψή μας επικράτησε σώζοντας έτσι το νησί. Θα προτιμούσα να μη σχολιάσω την περίπτωση της Χίου, παρόλο που ο κίνδυνος παραμένει. H θέση της Ελληνικής Eταιρίας είναι δεδομένη και πιστεύω ότι η θέση του Δήμου θα ταυτίζεται με εκείνη της Ελληνικής Εταιρείας, οπότε πρέπει να είμαστε σχετικά αισιόδοξοι. Εφόσον είναι δήμαρχος ο Μανώλης Βουρνούς, ο οποίος είχε γράψει το δικό μας υπόμνημα, τώρα πια ευελπιστούμε ότι ο Δήμος θα υποστηρίξει τη θέση που είχαμε κι εμείς.
Είναι αυτονόητο ότι ο κάθε πολίτης μπορεί να συμφωνεί με την Ελληνική Εταιρεία σε ένα πράγμα και να διαφωνεί σε ένα άλλο. Όμως το θέμα των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών έχει πάρα πολύ σοβαρές περιβαλλοντικές και πολιτιστικές διαστάσεις που μόνο σταδιακά γίνονται αντιληπτές στο ευρύ κοινό. Είναι πολύ σημαντικό όλοι να αντιληφθούμε ότι, ενώ εάν χωροθετούνται με σώφρονα τρόπο θα προσφέρουν θετικά στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εγκατάστασή τους είναι ζημιογόνος.
Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν σκέψεις για στροφή της Χίου σε μορφές εναλλακτικού, ήπιου τουρισμού. Παράλληλα όμως υπάρχει σε εξέλιξη σχέδιο fast track για δημιουργία μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας 1.000 κλινών. Ποιο μοντέλο τουρισμού θεωρείτε ιδανικό για τη Χίο;
Το πρόγραμμα ΕΝτοπία της Europa Nostra προωθεί ήπιες μορφές τουρισμού. Βέβαια, ενώ σε μικρά νησιά το χωροταξικό του τουρισμού του 2014 αποτελεί εξαιρετικά κακή εξέλιξη, στη Χίο, ένα αρκετά μεγαλύτερο νησί, θεωρώ ότι κατ’ αρχής θα μπορούσαν να υπάρχουν και μεγαλύτερες μονάδες. Κρίσιμο όμως ζήτημα είναι αυτό της χωροταξίας. Δεν μπορώ να σχολιάσω περισσότερο, εφόσον δεν γνωρίζω τη συγκεκριμένη υπόθεση, σημειώνω όμως ότι σε μια τέτοια περίπτωση η χωροθέτηση είναι βασικής σημασίας για να κρίνει κανείς εάν η πρόταση είναι θετική ή αρνητική.
Ό,τι και να πει κανείς για την αναστήλωση του Αντουάνικου είναι λίγο. Η αποκατάσταση που έγινε είναι εξαιρετική και δικαίως βραβεύτηκε από τη Europa Nostra. Την ίδια στιγμή όμως, ένα φαινόμενο που παρατηρείται και δυστυχώς λόγω της έλλειψης κονδυλίων εντείνεται, είναι η κατάρρευση διατηρητέων κτιρίων τόσο στο Κάμπο, όσο και σε παραδοσιακούς οικισμούς αλλοιώνοντας έτσι το δομημένο περιβάλλον ιστορικών οικισμών. Πως θα μπορούσαν να προστατευθούν από την κατάρρευση παραδοσιακά κτίρια δεδομένου της οικονομικής αδυναμίας των ιδιοκτητών τους να προχωρήσουν σε αναστηλώσεις;
Η ερώτησή σας είναι στοχευμένη και ορθότατη. Σίγουρα όταν μιλάμε για την αναστήλωση του Αντουνάικο αναγνωρίζουμε μια μεγάλη επιτυχία. Παρ’ όλα αυτά, όπως θα είδατε και στην προσφώνησή μου προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα με την κατάρρευση διατηρητέων κτιρίων στον Κάμπο και αλλού. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε κανείς να αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα. Άλλες χώρες, που χαίρουν ευνομίας, υποστηρίζουν την αναστήλωση κτιρίων εκ μέρους ιδιωτών, κυρίως εκείνων που δεν έχουν ισχυρό βαλάντιο. Όλοι μας αναγνωρίζουμε ότι αυτή τη στιγμή το Ελληνικό δημόσιο δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο.
Υπάρχει αυτή τη στιγμή υποψηφιότητα στην Europa Nostra για την ένταξη του Κάμπου στο πρόγραμμα με τα 7 μνημεία που κινδυνεύουν περισσότερο. Έχει γίνει δηλαδή μια αρχή, χωρίς όμως να μπορώ να προβλέψω ποια θα είναι η έκβαση του εγχειρήματος αυτού.
Ακούσαμε στη τελετή βράβευσης του Αντουάνικου από τον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Μουσουρούλη ότι η Ευρώπη διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού στα κράτη μέλη της. Ωστόσο πρόσφατα ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker πρότεινε νομοθετική αναθεώρηση των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος, προκαλώντας την αντίδραση δεκάδων περιβαλλοντικών οργανώσεων και τη συγκέντρωση 520 χιλιάδες υπογραφών κατά της πρότασης. Το σκεπτικό Juncker είναι ότι με αναθεώρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις επανεκκίνησης της οικονομίας. Στον αντίποδα, πολλοί υποστηρίζουν ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάδειξή του είναι ο τρόπος για την έξοδο από την κρίση. Ποια η γνώμη σας;
Σίγουρα δεν πιστεύω ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάδειξή τους αρκούν για να βγει η Ευρώπη από την κρίση. Εξίσου όμως διαφωνώ κάθετα με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με στόχο την επανεκκίνηση της οικονομίας βάση μιας νέας εκτεταμένης ανοικοδόμησης. Αυτό ήταν το πρότυπο της Ισπανίας που οδήγησε σε φούσκα, την οικονομική κατάρρευση της Ισπανίας και την τελειωτική καταστροφή των Μεσογειακών ακτών της. Η Europa Nostra λυπήθηκε για τους αρχικούς στόχους που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά την εκλογή του Jean-Claude Juncker, αλλά ελπίζει βάσιμα ότι θα πρυτανεύσουν φρονιμότερες σκέψεις στο μέλλον. Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε την ανακήρυξη του έτους 2018 ως το Έτος Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ελπίζουμε ότι οι ενέργειες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του Έτους Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα συμβάλλουν στο να γίνει αντιληπτό, όπως διαπιστώνει και μια λεπτομερέστατη έκθεση από ειδικούς, ότι ο πολιτισμός αποτελεί τεράστιο κέρδος για την Ευρώπη. Και ως εκ τούτου πρέπει να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού από όλους μας.
