γράφει ο Κώστας Ζαφείρης
Philip Kerr: Hand of God, London 2015
Τον Βρετανό συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας Philip Kerr το ελληνικό αναγνωστικό κοινό τον γνωρίζει από τις περιπέτειες του ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ στη ναζιστική και μεταναζιστική Γερμανία που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος. Ένας άλλος ήρωας του συγγραφέα είναι ο Σκοτ Μάνσον, προπονητής της φανταστικής ομάδας της Πρέμιερ Λιγκ London FC και ερασιτέχνης ντετέκτιβ. Η μόνη φανταστική είναι η ομάδα του Μάνσον, όλες οι υπόλοιπες ομάδες, στην Αγγλία και αλλού, είναι οι πραγματικές, όπως πραγματικά είναι και τα σκηνικά κι οι εξελίξεις από τον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Στο δεύτερο βιβλίο αυτής της σειράς, η πλοκή διαδραματίζεται στην Αθήνα και στον Πειραιά, όπου η London FC καλείται να αντιμετωπίσει στα προκριματικά του Champions League, ούτε λίγο ούτε πολύ, τον Ολυμπιακό. Δεν θα αποκαλύψουμε την ευφάνταστη αστυνομική ιστορία, ούτε και το αποτέλεσμα του ματς, αλλά αφού τα περιστατικά του βιβλίου διαδραματίζονται σε παρόντα χρόνο, ήταν μια καλή ευκαιρία να δούμε την εικόνα της Ελλάδας που περνάει μέσα από τις σελίδες ενός αστυνομικού μυθιστορήματος στο μέσο Βρετανό αναγνώστη ενός μπεστ σέλερ.
Γραμμένο στα γρήγορα προφανώς για να πιάσει το σφυγμό της στιγμής, αφού η Ελλάδα είναι θέμα που πουλάει, το βιβλίο καταφεύγει διαρκώς στα στερεότυπα περί Ελλήνων, κρίσης, χρεοκοπίας. Το στερεότυπο δεν είναι αναπαραγωγή ενός ψεύδους. Συνήθως περιέχει μια δόση αλήθειας, ή και τη μισή αλήθεια. Η αναπαραγωγή και η γενίκευσή του, συχνά και σε υπερβολικό βαθμό, αποτελεί τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα είναι μια ευκολία και για το συγγραφέα και για τον αναγνώστη. Δεν βάζει δύσκολα, δεν προβληματίζει. Δικαιώνει βιαστικά απόψεις εκ των προτέρων διαμορφωμένες. Σταχυολογούμε από τις σελίδες του βιβλίου λοιπόν:
- Στην Ελλάδα όλες σχεδόν οι υπηρεσίες είναι σε απεργία διαρκείας (μισή αλήθεια: γενικές απεργίες είχαμε πολλές, απεργίες διαρκείας σχεδόν καμιά).
- Το ελληνικό ποδόσφαιρο είναι βαθιά και αμετάκλητα διεφθαρμένο (πραγματικότης δυστυχώς, και που να πει κάποιος στον συγγραφέα ότι τον υπόδικο για το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό σκάνδαλο τον κάναμε δήμαρχο μεγάλης πόλης).
- Οι Έλληνες είναι τεμπέληδες και δεν δουλεύουν Σαββατοκύριακα (all time classic στερεότυπο, λες και όλη η υπόλοιπη Ευρώπη δουλεύει Σαββατοκύριακα).
- Οι Έλληνες είναι άφραγκοι και όλα γίνονται με λάδωμα (εν μέρει αληθινό, αλλά σε σημείο υπερβολής ο ματσωμένος ήρωας κυκλοφορεί με δέσμη κολλαριστά 50ευρα που του ανοίγουν όλες τις πόρτες).
- Η Ελλάδα το 2010 έσωσε τις Ευρωπαϊκές Τράπεζες με αντάλλαγμα την εξαθλίωση του κόσμου (αληθές αλλά ειπωμένο με πλούσια δόση χαιρέκακου βρετανικού ευρωσκεπτικισμού).
- Ας δουν οι Βρετανοί τις περικοπές στην Ελλάδα για να μην γκρινιάζουν για τις δικές τους τις περικοπές (μικρή αβάντα στον Κάμερον).
- Η μεγαλύτερη αντίθεση και άσβεστο μίσος είναι μεταξύ ολυμπιακών και παναθηναϊκών (υπερβολικό, δεν κυκλοφορούν οι οπαδοί των δυο ομάδων έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σφαχτούνε).
- Η αστυνομία είναι βαθιά διαβρωμένη από τη Χρυσή Αυγή (αληθέστατο).
- Οι Έλληνες είναι τριχωτοί και η αναπνοή τους μυρίζει άσχημα (ασχολίαστο).
Παρόλα αυτά, ίσως και εξαιτίας τους, το βιβλίο παραμένει διασκεδαστικό και για τον Έλληνα αναγνώστη. Άλλωστε ο Kerr είναι μάστορας στο να διηγηθεί μια αστυνομική ιστορία, και βαθύς γνώστης της ποδοσφαιρικής πραγματικότητας επίσης. Εκείνο που διαλέγει εκ του ασφαλούς είναι να κλείσει το μάτι στο μέσο Βρετανό αναγνώστη αναπαράγοντας ότι του έχουν πει για την Ελλάδα και την κρίση οι τηλεοράσεις και οι εφημερίδες της χώρας του. Χωρίς διάθεση να θέσει ερωτήματα και να προβληματίσει υποκύπτει στις ευκολίες του μέσου όρου. Από την άλλη ήταν μια καλή ευκαιρία να δούμε κι εμείς με τη σειρά μας πως μας βλέπει αυτός ο μέσος όρος.
[έγραφα αυτό το σημείωμα χαλαρά και με παιγνιώδη διάθεση, όταν πήρα χαμπάρι το αναπαραγόμενο, στη Βρετανία και αλλού νομίζω, στερεότυπο για τις Ελληνίδες που εκπορνεύονται για μια τυρόπιτα… μιντιακό προϊόν με μισές αλήθειες, με συνενοχή δημοσιογράφων της αρπαχτής και της κονόμας… αηδία]
Υ.Γ.1 Το «Χέρι του Θεού» του τίτλου έχει πολλές σημασίες με κυρίαρχη ανάμεσά τους το χέρι του Μαραντόνα στο Αργεντινή-Αγγλία του 1986. Κάποια τραύματα οι Εγγλέζοι δεν θα τα ξεπεράσουν ποτέ.
Υ.Γ.2 Η περιγραφή των χώρων της Αθήνας και του Πειραιά είναι υποδειγματική. Όπως κι οι μετακινήσεις κι οι διαδρομές. Τεράστια η βοήθεια των google maps στο συγγραφέα, το λέω μετά λόγου γνώσεως.
Υ.Γ. 3 Το πραγματικό Βατερλώ του καλού συγγραφέα είναι τα ελληνικά ονόματα. Το αμυντικό χαφ του Ολυμπιακού ονομάζεται ευθαρσώς Μαριλίζα Μουρατίδης (!), ενώ ένας κοντούλης Έλληνας μπάτσος ονομάζεται παιχνιδιάρικα… Κάρολος Τσίπρας!
