γράφει ο Τέλης Τύμπας
Έστω ότι δεν έλαβε χώρα βιασμός μιας 19χρονης στη Χίο την εβδομάδα που πέρασε, έστω ότι δεν είχε πράγματι βάση η αρχική καταγγελία της νέας αυτής γυναίκας στην τοπική αστυνομία. Η δημοσιογραφική κάλυψη κάποιας καταγγελίας βιασμού που μπορεί να αποδειχθεί αβάσιμη δεν πρέπει να επιτρέπει παρανόηση ως προς το τι συμβαίνει σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο οι γυναίκες πέφτουν ακόμη, πολύ συχνά, θύματα βιασμού, τον οποίο πολλές δυσκολεύονται ακόμη και να αναγνωρίσουν ως τέτοιο, με λίγες από αυτές που τον αναγνωρίζουν να τολμούν να προχωρήσουν σε καταγγελία στην αστυνομία, ακόμη λιγότερες να επιμένουν σε αυτή την καταγγελία μετά τον τρόπο αντιμετώπισής τους από κάποιους αστυνομικούς (ακόμη κι από καλοπροαίρετους αλλά χωρίς ειδική εκπαίδευση), με μια μικρή τελικά μειοψηφία όσων έχουν βιασθεί κι επέμειναν στην καταγγελία τους να δικαιώνεται στα δικαστήρια. Κι αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αποτελεί το πλαίσιο για κάθε δημοσιογραφική κάλυψη καταγγελίας βιασμού. Οι αδίκως σε ορισμένες περιπτώσεις καταγγελλόμενοι πρέπει προφανώς να προστατεύονται, τα πολλά όμως πραγματικά θύματα άλλων περιπτώσεων δεν πρέπει να αποθαρρύνονται να προσφύγουν στη δικαιοσύνη.
Για παράδειγμα, οι αντιφάσεις λόγω ψευδούς καταγγελίας βιασμού πρέπει να καλύπτονται από τον τύπο με τρόπο που να διευκρινίζει ότι σε πολλές περιπτώσεις ένας πραγματικός βιασμός συνδυάζεται και με αντιφάσεις από πλευράς του θύματος. Πολύ χαρακτηριστικά, όπως έχει αποδειχθεί από μια σειρά από έρευνες που έλαβαν χώρα υπό την αιγίδα έμπειρων διεθνών επιστημονικών κοινοτήτων, αν υπάρχει παρουσία φόβου (μια ρητή ή ακόμη και υπονοούμενη απειλή) τότε πρόκειται για βιασμό, ακόμη κι αν δεν υπήρξε σωματική αντίσταση από πλευράς του θύματος. Το οποίο, εξαιτίας ακριβώς της έλλειψης αντίστασης από μέρους του, μπορεί να απαντά με τρόπο που να φαίνεται αντιφατικός. Η φαινομενική αντίφαση στις απαντήσεις μπορεί να ενισχύεται από το γεγονός ότι κατά τον βιασμό το θύμα μπορεί και να βίωσε κάποια απόλαυση, ακόμη και οργασμό. Η απόλαυση όμως μπορεί να είναι μια βιολογική αντίδραση του σώματος του θύματος στο βιαστικό ερεθισμό, δεν αποτελεί απόδειξη συναίνεσης. Γι αυτό και αστυνομικοί με ειδική εκπαίδευση, η οποία τους επιτρέπει να ρωτούν χωρίς την εισαγωγή μεροληψιών, καταλήγουν πολύ συχνά σε διαφορετικές εκτιμήσεις ως προς τα αν έλαβε χώρα βιασμός σε σύγκριση με αστυνομικούς που δεν έχουν αυτή την εκπαίδευση και διατυπώνουν τις ερωτήσεις με τρόπο αθέλητα μεροληπτικό (και είναι φυσικά συχνό και το φαινόμενο ηθελημένα μεροληπτικών ερωτήσεων που εκμαιεύουν μια εικόνα αντιφάσεων). Και η έρευνα έχει δείξει ότι οι ειδικές γνώσεις απουσιάζουν δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις.
Δεν έχει νόημα να παραθέσω εδώ μια σειρά από αδόκιμες εκφράσεις (αλλά και εικόνες) στον τύπο της Χίου σε σχέση με την κάλυψη της καταγγελίας της 19χρονης και όσα ακολούθησαν. Ας μείνει από αυτό το σημείωμα μια θετική πρόταση: ας αποφασιστεί από την κοινότητα των δημοσιογράφων της Χίου η διοργάνωση μιας συζήτησης με θέμα τον ορισμό του βιασμού και την κάλυψη καταγγελιών βιασμού από τον τύπο κι εδώ είμαστε αν χρειαστεί να βοηθήσουμε να βρεθεί κάποια/ος που μπορεί να κάνει μια τεκμηριωμένη εισήγηση. Κι ελπίζω ότι η τοπική ακαδημαϊκή κοινότητα θα δεχθεί να υποστηρίξει και να φιλοξενήσει μια τέτοια συζήτηση, η οποία μπορεί να λύσει απορίες που απασχολούν κοινότητες φοιτητριών και φοιτητών, σε όλο τον κόσμο.
