20160421
Eίμαι στη βορειοανατολική πλευρά του Κάμπου· διασχίζω την οδό Σπηλαδίων, συναντώ όλα τα βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Παλιά αρχοντικά –πύργους– όπως τους αναφέρει ο Πικιώνης –είτε εγκαταλελειμμένα, είτε επισκευασμένα– περιβόλια, καλλιέργειες και νέες κατοικίες. Πολλές από τις νέες κατοικίες, ενιαίοι όγκοι, υπερηψωμένοι, με μεγάλες εισόδους, προσπαθούν να ανταγωνιστούν τις παλιές, αντί να σχηματίσουν μια νέα πρόταση διατηρώντας τα βασικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Aστόχαστα και άτεχνα θυμίζουν μια εποχή που δεν υπάρχει πια. Ανατρέχω στον Πικιώνη*: «Ο πύργος του Κάμπου κείμενος στην εξοχή, στο μέσο κτημάτων φυτεμένων με λεμονιές και πορτοκαλιές, εξυπηρετεί έναν συνθετώτερο σκοπό. Συνταιριάζοντας τις ανέσεις του αστικού αρχοντικού με την πολυτέλεια μιας βίλλας αναψυχής, περιλαμβάνει την κατοικία του ιδιοκτήτη, το κατάλυμα του επιστάτη και τα παραρτήματα που συνδέονται με την αγροτική εκμετάλλευση».
Περπατώ στον ήσυχο δρόμο, από τους πεσμένους τοίχους, φαίνεται το εσωτερικό των κτημάτων· περιβόλια, καλλιέργειες και στο βάθος η θάλασσα. Στέκομαι στα ερείπια· οι ρίζες των δέντρων έχουν εισχωρήσει μέσα στις πεσμένες ξερολιθιές και έχουν γίνει ένα. Αναρωτιέμαι γιατί προτιμώ να φωτογραφίζω τα παλιά κτίρια από τα καινούργια· Ίσως η ψυχαναγκαστική καθαρότητα των νέων κατασκευών και η αυστηρή τους ιδιωτικότητα, καθώς και η ανυπαρξία παρελθόντος δημιουργούν ένα κλειστό, απροσπέλαστο σύστημα. Εξωστρεφή στον πλούτο τους, εσωστρεφή στην ιδιωτικότητά τους και αυτοαναφορικά δεν έχουν προλάβει να ενσωματωθούν στον περιβάλλοντα χώρο. Από την άλλη στα παλιά, η φθαρτότητα, η ιστορικότητα, το ατελές, η ασυνέχεια, όλα αυτά γραμμένα πάνω στις παλιές, χορταριασμένες πέτρες τους, αποτελούν την πρώτη ύλη δημιουργίας συνειρμών και διαλόγων. Έχοντας κλείσει τον ουσιαστικό τους κύκλο, και χωρίς την αρχική τους αίγλη, είναι αφημένα στην εντροπία και απόλυτα ενσωματωμένα με το περιβάλλον. Η φωτογράφιση ενός νέου κτιρίου δύσκολα είναι κάτι περισσότερο από αυτό που δείχνει. Η φωτογράφιση ερειπίων και πόσο μάλλον των αρχοντικών του Κάμπου είναι πολλά περισσότερα από αυτά τα ίδια· η μνήμη που ενσωματώνουν αυτά τα κτίσματα μέσα στη φθαρτότητά τους, ο χρόνος και ο χώρος που περιέχουν, σε κάνουν μέρος μιας αφήγησης που έρχεται από μακριά. Ίσως κάτι πέρνουμε από τη δική τους αθανασία.
Την επόμενη μέρα, συνέχισα τη βόλτα ξεκινώντας περίπου από το κέντρο της περιοχής, από τα σχολεία του Κλούβα, με νότια κατεύθυνση. Μεγάλα κτήματα, με πολλά δέντρα και καλλιέργειες. Μικρά και μεγάλα τρακτέρ οργώνουν τον Κάμπο. Τους δρόμους δεν τους γνωρίζω, περπατώ από ένστικτο, στέκομαι στις λεπτομέρειες. Παντού τοιχοκολλήσεις για την γιορτή του Αγίου Εφραίμ στις 4 Μαΐου, σε μια παλιά μεταλλική πόρτα είναι γραμμένο με λευκό μαρκαδόρο: «η φιλία σημαντική μην την προδώσεις ποτέ γιατί θα χαθείς, αφιερωμένο…». Αρκετοί άνθρωποι όλων των ηλικιών κάνουν τζόκινγκ, ένα βανάκι με τουρίστες κατευθύνεται σε έναν από τους ξενώνες της περιοχής. Σε μια εκκλησία έχει λειτουργία, στον πίνακα ανακοινώσεων αναγράφεται το πρόγραμμα της μεγάλης εβδομάδας, οι ώρες και οι εκκλησίες που γίνονται οι λειτουργίες.
Επιστρέφω στο σημείο που ξεκίνησα και περνώ απέναντι· νυχτώνει, από τον μισογκρεμισμένο τοίχο βλέπω στο λιγοστό φως το εξαιρετικής επιβλητικότητας σπίτι, τη γυριστή χορταριασμένη σκάλα, το μαγκανοπήγαδο· τα μεγάλα παραθυρόφυλλα είναι ανοικτά. Ποιος να ήταν ο τελευταίος κάτοικος; Φτάνω στο citrus, στον χάρτη της εισόδου προσπαθώ να βρω τις διαδρομές που περπάτησα. Ησυχία· στο βάθος μερικές από τις γάτες του περιβολιού, από το καφέ ακούγεται χαμηλόφωνα μουσική.
*Δημήτρη Πικιώνη, Η Αρχιτεκτονική της Χίου, εκδόσεις Ίνδικτος 2000
