Ιστορικά μπαρ των αρχών της δεκαετίας του ’80, αποτέλεσαν τα στέκια της ανήσυχης νεολαίας της Χίου: Το πρωτοποριακό Acrobat της Γαλάτειας Παραδείση και το «κουλτορομάγαζο» Κλόουν του ζεύγους Αντώνη και Σοφίας Λάρδα και του Στέλιου Χαρίτου.
του Γιώργου Κάκαρη
Στην ταράτσα του κτιρίου της Λεωφόρου Αιγαίου 50, ακριβώς πάνω από το παλαιοπωλείο «Ίντα» του Δημήτρη Σταμπόλου, σαν «μετεξέλιξη» της Βίγλας, του πρώτου μπαρ που λειτούργησε στη Χίο, στήθηκε το Acrobat, το μπαρ της Γαλάτειας Παραδείση που έγραψε τη δική του ιστορία στη χιακή νύχτα. Μετά το κλείσιμο της Βίγλας στα τέλη του 1980, ο χώρος παρέμεινε κλειστός για μερικούς μήνες, μέχρι η δυναμική Γαλάτεια να αδράξει την ευκαιρία και να δημιουργήσει εκεί το δικό της μαγαζί. «Ήταν άνοιξη του 1981. Μαζί με ένα φίλο μου από την Αγγλία, κάναμε βόλτα στα νησιά. Στη Σαντορίνη συναντήσαμε έναν άλλο φίλο μας, που είχε ανοίξει ένα μπαρ. “Αν μπορεί να το κάνει αυτός, μπορώ και εγώ”» και έτσι απλά η, μόλις 21 ετών, Γαλάτεια Παραδείση, μοναχοπαίδι Βρονταδούσικης οικογένειας, πήρε την τολμηρή απόφαση να ανοίξει μπαρ στη συντηρητική Χίο.
Με άγνοια κινδύνου
Επιστρέφοντας στη Χίο η Γαλάτεια πήγε και βρήκε τον Δημήτρη Σταμπόλο, καλό φίλο του πατέρα της και ιδιοκτήτη του χώρου που στεγάζονταν το Ίντα και η Βίγλα. Η στιχομυθία που ακολούθησε «Να το πάρω; Πάρτο», χαρακτηριστική του αυθορμητισμού του Δημήτρη Σταμπόλου που χωρίς ενδοιασμούς, έδωσε το χρίσμα της διαχειρίστριας της ταράτσας με την καταπληκτική θέα στο λιμάνι και τα τουρκικά παράλια στη νεαρή Γαλάτεια.
Μέχρι τότε, η Γαλάτεια δεν είχε καμία σχέση με μπαρ, ποτά και ξενύχτια. Δόθηκε όμως με πάθος στην πρώτη της επαγγελματική ενασχόληση, την οποία εξασκούσε τους θερινούς μήνες, ενώ τους χειμερινούς σπούδαζε ιστορία στο κολέγιο Deree. Για το στήσιμο του μπαρ δεν ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα, ενώ η Γαλάτεια έκανε ότι περνούσε από το χέρι της. «Την τουαλέτα την έφτιαξα μόνη μου. Εγώ έβαλα τα πλακάκια, αν και δεν ήξερα μέχρι τότε» μας είπε και χαμογελώντας πρόσθεσε ότι έσπευσε να αγοράσει ένα βιβλίο με συνταγές για κοκτέιλς για να εντρυφήσει στον μέχρι τότε άγνωστο κόσμο των αλκοολούχων ποτών. Στο μπαρ είχαν ξεμείνει κάποια πράγματα από τους προηγούμενους διαχειριστές του χώρου. Η Γαλάτεια αγόρασε καρέκλες σκηνοθέτη και παλιά τραπέζια πάνω στα οποία τοποθέτησε μάρμαρο. Στο πλαίσιο της ανακαίνισης του χώρου, το ανατολικό παράθυρο του μικρού δωματίου στην ταράτσα άνοιξε και με την προσθήκη πάγκου δημιουργήθηκε ένα ακόμα μπαρ. Οι τοιχογραφίες με τα παραδοσιακά μοτίβα, σχέδια από αρχοντικό της Λέσβου που είχε ζωγραφίσει ο Τάκης Μαντζούκης για τη Βίγλα, διατηρήθηκαν και μάλιστα συντηρήθηκαν κάποιες φορές από τον ίδιο, που παρέμεινε θαμώνας στο νέο μπαρ.
Ξενόφερτο και ανατρεπτικό
Το μπαρ Acrobat δούλευε μόνο τη θερινή περίοδο, από Μάη μέχρι Σεπτέμβρη και όπως λένε όσοι σύχναζαν εκεί, για τα δεδομένα της εποχής ήταν προχωρημένο, με μια διαφορετική, ευρωπαϊκή κουλτούρα. Άνοιγε το απόγευμα στις 7 και έκλεινε γύρω στις 2 το βράδυ. Το απόγευμα έπαιζε κλασική μουσική και μετά τις 9 το βράδυ έπαιζε ροκ από καλλιτέχνες και συγκροτήματα όπως Roxy Music, Talking Heads, David Bowie, Rolling Stones κ.α. Το μαγαζί δεν είχε dj και στα 5 χρόνια ζωής του δεν φιλοξένησε ποτέ κάποια live εμφάνιση καλλιτέχνη. Ένα κασετόφωνο Sony έπαιζε μουσική από κασέτες που (αντ)έγραφε η Γαλάτεια από την ιστορική «Ηχώ του Βροντάδου» και το «Μουσικό Περίπτερο», ενώ τις βραδιές με πανσέληνο την τιμητική τους είχαν οι μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι. Στο Acrobat φιλοξενήθηκαν πολλά ασυνήθιστα events και θεματικά μασκέ πάρτι (παρόλο που δεν ήταν περίοδος Αποκριών!) μέσα σε ένα κλίμα ξέφρενης διασκέδασης που έχουν χαραχθεί καλά στη μνήμη όσων συμμετείχαν σε αυτά.
Τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά
Η γνωστή παρέα που πήγαινε στο Ίντα και στη Βίγλα συνέχισε να επισκέπτεται και το Acrobat. Δημήτρης Σταμπόλος, η σύζυγός του Πόλυ, ο Θωμάς Καραμουσλής, ο Γιώργος Κοτσακάς, ο Αντώνης Τσατσαρώνης, ο Γιάννης Χότζας, ο Γιάκωβος Μονιούδης και αρκετοί άλλοι. Επίσης, στο Acrobat πήγαιναν πολλοί φαντάροι. «Πρασινοθάλασσα» λέει γελώντας η Γαλάτεια, «στρατιώτες με στολές εξόδους και δίκοχα καπέλα ερχόντουσαν κάθε απόγευμα και έπιναν ούζο-πορτοκάλι, ήταν το πιο φθηνό». Εκεί σύχναζαν και οι καταξιωμένοι καλλιτέχνες και διανοούμενοι που έφερνε στη Χίο ο Ισίδωρος Κιολέογλου με το Ιωνικό Κέντρο για να πραγματοποιήσουν διαλέξεις. «Είχα στην τουαλέτα, μέσα στο ντους ένα πίνακα του Φασιανού, ένα πίνακα με έναν τύπο με ένα ποδήλατο. Ήρθε μια μέρα ο Φασιανός πήγε στην τουαλέτα και τον είδε, αλλά δεν είπε τίποτα ο άνθρωπος» μας εκμυστηρεύτηκε η Γαλάτεια.
Στο Acrobat σύχναζαν επίσης και πολλοί τουρίστες που επισκέπτονταν το νησί μας. Έλληνες και ξένοι με εναλλακτική κουλτούρα, έβρισκαν στο Acrobat έναν ωραίο χώρο με καλή μουσική για να πίνουν τα ποτά τους ή και να ξεγελούν την πείνα τους τρώγοντας ελαφρά σνακς και μακαρονάδες καρμπονάρα που ενίοτε ετοίμαζε η Γαλάτεια. Κάποια χρονιά ένας σουηδός πράκτορας συνεννοήθηκε με τη Γαλάτεια να πηγαίνει τα πρωινά στο Acrobat τους τουρίστες που ερχόντουσαν με τσάρτερ στο νησί μας, για ένα καλωσόρισμα με ένα υποβρύχιο μαστίχα. Αυτή ήταν η μοναδική περίοδος που το μπαρ λειτούργησε πρωί, από την οποία η Γαλάτεια έχει να λέει για τις 3 Σουηδέζες «γυναικάρες μέχρι εκεί πάνω, που παρέμειναν στο μπαρ αφού έφυγαν οι υπόλοιποι και ήπιαν 4-5 eggnogs (σ.σ. αυγά με βότκα) μέσα στη ντάλα του ήλιου!»
«Δεν είχα προβλήματα με την άδεια του μαγαζιού. Δεν με ενόχλησαν ποτέ» μας απάντησε η Γαλάτεια με αφοπλιστική άνεση στο ερώτημά μας αν οι κρατικές υπηρεσίες έβαλαν εμπόδια στη λειτουργία του μπαρ. «Ήρθε μια φορά η εφορία. Με γέλια ήρθανε, με γέλια φύγανε», μας είπε. Η Γαλάτεια, παρόλο το νεαρό της ηλικίας της και το γεγονός ότι ανήκε στο «ασθενές φύλο», δεν αντιμετώπισε ιδιαίτερα προβλήματα ούτε από τους άντρες θαμώνες, αν και κάποιοι καλοθελητές είχαν δημιουργήσει τη φήμη ότι το Acrobat ήταν μαγαζί με γυναίκες. «Καμιά φορά ερχόντουσαν κάποιοι που είχαν πει παραπάνω. Αυτοί ήταν ο διάολός μου, δεν τους άντεχα… Γενικά πάντως δεν είχα προβλήματα από άντρες. Ίσως δεν ένιωθαν άνετα σε ένα τέτοιο μαγαζί, ίσως να ένιωθαν σαν τη μύγα μες το γάλα».
Ακροβατώντας στα όρια
Στο μπαρ, εκτός από τη Γαλάτεια, δούλεψαν διάφορα άτομα, χιώτες και φαντάροι. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Μίλτος Χατζηδημητρίου, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με παρουσία σε αρκετά μπαρ της Χίου, τα οποία έστηνε και διαχειρίζονταν με χαρισματικό τρόπο, που δεν είναι πια μαζί μας. Ο Μίλτος έπιασε δουλειά στο μαγαζί το 1983. Ένα χρόνο μετά, λόγω κάποιου προβλήματος υγείας της Γαλάτειας, αρχίζει να παίρνει το πάνω χέρι στο μαγαζί. «Δεν είχα διάθεση, δεν είχα κουράγια, με είχε καταβάλει η ασθένεια, πηγαινοερχόμουνα στην Αθήνα» μας είπε η Γαλάτεια για την περίοδο αυτή, την τελευταία του ιστορικού μπαρ.
Το μπαρ Acrobat έκλεισε το 1986. Ο Δημήτρης Σταμπόλος, που στο μεταξύ είχε ανοίξει τη Βαβέλ στην Κουντουριώτου, αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας και η σύζυγός του Πόλυ αποφάσισε να κλείσει το παλαιοπωλείο και το μπαρ. Για κάποια χρόνια ο χώρος στην ταράτσα που στέγασε τα πρώτα δύο μπαρ της Χίου παρέμεινε αχρησιμοποίητος. Σήμερα έχει μετατραπεί σε παραθεριστική κατοικία του ιδιοκτήτη του κτιριού και τίποτα δεν θυμίζει τις συναρπαστικές στιγμές που φιλοξένησε.
Το μπαρ Κλόουν στεγάστηκε σε έναν χώρο στο Ριζάρι, που στη μνήμη των περισσοτέρων έχει συνδεθεί με το στριπτιτζάδικο «Κάστρο». Βρισκόμαστε στο 1983 και πέρα από τα «μπουζούκια» και τα μαγαζιά με γυναίκες, οι μοναδικοί χώροι για νυχτερινή διασκέδαση είναι τo Acrobat στην προκυμαία και η Βαβέλ στην Κουντουριώτου, ενώ η Χίος στενάζει από έλλειψη χώρων φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων. Εκείνη την εποχή ο Στέλιος Χαρίτος, ο Αντώνης Λάρδας και η γυναίκα του Σοφία Λάρδα αποφασίζουν να δημιουργήσουν το δικό τους μπαρ, τον Κλόουν, προσφέροντας έτσι μια εξαιρετική επιλογή διασκέδασης και ψυχαγωγίας στη νεολαία της Χίου που διψούσε για πολιτισμό.
«Υπήρχε τότε ένας δημιουργικός οργασμός στο χώρο του πολιτισμού στη Χίο, που γέννησε πολλές πολιτιστικές ομάδες… την Κινηματογραφική Λέσχη, τη Θεατρική Ομάδα, τον Σύλλογο Γυναικών, την Χορωδία Χίου» θυμάται ο Αντώνης Λάρδας, για χρόνια διακεκριμένο στέλεχος του ΚΚΕ, με ενεργή συμμετοχή στις πολιτιστικές ζυμώσεις της περιόδου. «Όταν φύγαμε από το ΚΚΕ, και εγώ και ο Χαρίτος, ξαλαφρωμένοι από τις κομματικές υποχρεώσεις, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν είχαμε τι να κάνουμε τα βράδια και κάπως έτσι αποφασίσουμε να φτιάξουμε τον Κλόουν. Ένα κουλτουρομάγαζο, έτσι το λέγαμε».
Το «κουλτουρομάγαζο»
Χαρακτηριστικό των προθέσεων των ιδιοκτητών για το ύφος του νέου μπαρ, ο Κλόουν άνοιξε για το κοινό φιλοξενώντας έκθεση ζωγραφικής του μεγάλου Νίκου Γιαλούρη. Καλές μουσικές, ελληνικές και ξένες, τακτικά live, που και που προβολές ντοκιμαντέρ, εκθέσεις βιβλίου, δίσκων, σκίτσου και βραδιές ποίησης συνθέτουν την ατμόσφαιρα του νέου πολιτιστικού στεκιού της Χίου, στο οποίο συχνά πυκνά έπαιζαν πιάνο η Ελευθερία Λυκοπάντη και η Μαρία Φραγκάκη.
Ο Κλόουν φιλοξένησε πολλές εικαστικές εκθέσεις από καλλιτέχνες, που τότε έκαναν τα πρώτα τους καλλιτεχνικά βήματα, καταξιωμένοι σήμερα όπως Νικολής Φράσκος, Αντώνης Τσατσαρώνης, Μπάμπης Κοιλιάρης κ.α.. Ένας τέτοιος πρωτοποριακός χώρος, δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητος από την πιο δραστήρια και δημιουργική νεολαία της Χίου. Ο Κλόουν έγινε γρήγορα το στέκι για πολλούς που με τον έναν ή άλλο τρόπο έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στη σύγχρονη πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική σκηνή της Χίου, όπως ο Δημήτρης Φρεζούλης, ο Παντελής Καβύρης, ο Ανδρέας Μιχαηλίδης, η Στέλλα Τσιροπινά, ο Διομήδης Τζιώτης κ.α.. Εκεί, τέλος, σύχναζαν πολλοί νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί και αρκετοί φαντάροι, που αναγνώριζαν την ξεχωριστή -για τα δεδομένα της Χίου- κουλτούρα του μαγαζιού.
Το κρυφτούλι από το ΚΚΕ και την στρατονομία
Η έντονη πολιτικοποίηση της εποχής ήταν φανερή ανάμεσα στους θαμώνες του μαγαζιού, που στην πλειοψηφία τους ήταν οργανωμένοι σε σχηματισμούς από όλο το τότε φάσμα της Αριστεράς -ΚΚΕ, ΚΝΕ, Ρήγας, ΠΑΣΟΚ. «Πολλοί από τους θαμώνες της ΒΑΒΕΛ ανήκαν στον αυτόνομο χώρο, ενώ εμείς ήμασταν οργανωμένοι σε κόμματα της Αριστεράς» θυμάται ο Στέλιος Χαρίτος. Ωστόσο, η πρόσφατη αποχώρησή του Λάρδα και του Χαρίτου από το ΚΚΕ δεν πέρασε απαρατήρητη από την τοπική ηγεσία του κόμματος που «αποκήρυξε» τον Κλόουν. «Το μαγαζί είχε μεγάλη επιτυχία και ερχόταν πολύς κόσμος. Ανάμεσά τους και μερικοί νεολαίοι κνίτες… μας ζητούσαν να βάλουμε ρεμπέτικα… κάποια βράδια όμως ερχόταν ο Τζούμας και η τότε γυναίκα του και με αυστηρό ύφος τους έπαιρναν και φεύγανε» θυμάται ο Αντώνης Λάρδας.
Επίσης, η παρουσία των στρατιωτών στο κοντινό με τα στρατόπεδα μπαρ, προκάλεσε τα γνωστά προβλήματα που ταλαιπώρησαν τους ιδιοκτήτες και των άλλων μαγαζιών της εποχής. «Ερχόταν η στρατονομία και το Α2, τους φώναζαν να βγουν έξω και ζητούσαν στοιχεία από τα φαντάρια» θυμάται ο Στέλιος Χαρίτος και συμπληρώνει «Όταν το μάθαμε, αρχίσαμε να τους διώχνουμε με τσαμπουκά από το μαγαζί». Κάποιες φορές μάλιστα, ο Χαρίτος επιστράτευσε τον πατέρα του για να κρύψει σε ένα κλειστό βαν με συρόμενη πόρτα τους φαντάρους και να τους φυγαδεύσει στο γειτονικό στρατόπεδο, αποφεύγοντας την στρατονομία που τους έστηνε μπλόκο λίγα μέτρα πιο πάνω από το μαγαζί.
Ο Κλόουν ενάμιση χρόνο περίπου μετά την έναρξη της λειτουργίας του άλλαξε ιδιοκτησία και πέρασε στα χέρια του Γιώργου Κατσάφαρου και του Χρήστου Αρακά. «Είχαμε και τις κανονικές μας δουλειές. Ήταν πολύ κουραστικό να ξενυχτάς μέχρι τις 3-4 και το πρωί να πηγαίνεις για δουλειά» θυμάται ο Αντώνης Λάρδας και συμπληρώνει «Ευτυχώς δεν μπήκαμε μέσα. Όσα χρήματα είχαμε δανειστεί, τα πήραμε πίσω». Διαφορετικής κουλτούρας άνθρωποι οι νέοι ιδιοκτήτες, οπότε αναπόφευκτα το ύφος του μαγαζιού σιγά σιγά άλλαξε. Σταμάτησαν οι εκθέσεις και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και γρήγορα ο Κλόουν μετατράπηκε σε ένα μπαρ στο οποίο σύχναζαν αρκετοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου που στο μεταξύ είχε ανοίξει στη Χίο, χωρίς όμως την αρτίστικη ατμόσφαιρα του πρόσφατου παρελθόντος. Μετά το οριστικό κλείσιμο του Κλόουν το 1985, στον ίδιο χώρο λειτούργησαν κατά διαστήματα μαγαζιά με strip shows.
Ευχαριστώ πολύ για την βοήθεια και τις πληροφορίες την Γαλάτεια Παραδείση, τον Βασίλη Αγιαννίδη, τον Αντώνη Λάρδα, τον Στέλιο Χαρίτο και τη Στέλλα Τσιροπινά. Οι φωτογραφίες προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές.
Συζήτηση1 σχόλιο
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ ΑΥΤΗ Η ΚΑΛΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ !