Το τέμπλο του Αγίου Ιωάννη Αγίου Γάλακτος επιστρέφει συντηρημένο στην αρχική του θέση
Το μικρό και απομακρυσμένο από τη πόλη χωριό Άγιο Γάλας έχει το μοναδικό προνόμιο να διατηρεί τέσσερα ξυλόγλυπτα τέμπλα (Αγιογαλούσαινα, Αγία Παρασκευή, Αγία Βαρβάρα, Άγιος Θαλλέλαιος) από τα οποία τα δυο (Αγίου Θαλελαίου και Αγιογαλούσαινας) είναι τα παλαιότερα που σώζονται στη Χίο με χρονολογίες 1711 και 1721 αντίστοιχα. Ένα ακόμα ξυλόγλυπτο τέμπλο βρισκόταν στο ναό του Αγίου Ιωάννη στον ομώνυμο εγκαταλελειμμένο οικισμό που ιστορικά, οικονομικά και διοικητικά εξαρτιόταν από το μεγαλύτερο οικισμό, ανεβάζοντας τον αριθμό στα πέντε τέμπλα.
Ο οικισμός του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται νοτιοανατολικά του Αγίου Γάλακτος και ο ναός του τιμάται στη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Το κτίσμα του ναού είναι αρκετά κακοποιημένο από νεώτερες προσθήκες (τέσσερις τσιμεντένιες κολώνες στις γωνίες και ένα τσιμεντένιο δοκάρι που περιτρέχει το ναό) αν και πρόσφατα αφαιρέθηκαν τα επιχρίσματα που το κάλυπταν. Στο εσωτερικό το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο του ήταν το ξυλόγλυπτο τέμπλο, που αναφερόταν ως αξιοθέατο και στο φυλλάδιο της νομαρχίας Χίου για το πεζοπορικό μονοπάτι Αγίου Γάλακτος- Αγίου Ιωάννη.
Το τέμπλο αυτό βρισκόταν σε κακή κατάσταση αλλά ήταν δυνατή η συντήρησή του. Λόγω άγνοιας της ιστορικής και καλλιτεχνικής του αξίας, πετάχτηκε και αντικαταστάθηκε από άλλο, επίσης ξύλινο. Ο κ. Γιάννης Μακριδάκης σε μια επίσκεψή του στον εγκαταλελειμμένο οικισμό, στα πλαίσια των εργασιών του για το “Κέντρο Χιακών Μελετών Πελινναίο”, εντόπισε τα πεταμένα εκτός του ναού απομεινάρια του παλιού τέμπλου και τα μετέφερε στα εργαστήρια της τότε 3ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Η πράξη αυτή που θα πρέπει να αποτελεί στάση ζωής για όποιον ενδιαφέρεται για τη διάσωση των πολιτιστικών τεκμηρίων της Χίου, δεν εκτιμήθηκε ως τέτοια από κάποιους κατοίκους του χωριού, με αποτέλεσμα ο κ. Μακριδάκης να δεχτεί απειλές για τη σωματική του ακεραιότητα αν ξαναπήγαινε στο χωριό. Εκτός των παραπάνω κάποιοι έφτασαν στο σημείο να τον θεωρήσουν ως υπεύθυνο και για κάποιες κλοπές εικόνων που είχαν συμβεί παλαιότερα στη περιοχή.
Κάτω Κεταμπέδες δεσποτικών εικόνων Χριστού – Αγ Ιωάννη Θεολόγου
Σήμερα το τέμπλο του Αγίου Ιωάννη (όσα τμήματά του σώθηκαν) αφού συντηρήθηκε από τους συντηρητές της Εφορείας αρχαιοτήτων Χίου θα επανατοποθετηθεί στο ναό. Αργότερα, οι κάτοικοι του Αγίου Γάλακτος θα τελέσουν τα θυρανοίξια του ναού “με πάσα εκκλησιαστική μεγαλοπρέπεια”. Μεταξύ των παρισταμένων στην ιεροτελεστία, ίσως να είναι και εκείνοι που ξήλωσαν, πέταξαν και αντικατέστησαν με άλλο το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ίσως να περηφανεύονται κιόλας για την αποκατάσταση του τέμπλου, αλλά να ψέγουν την αρμόδια υπηρεσία πως άργησε να ολοκληρώσει τη συντήρηση και επανατοποθέτηση, ξεχνώντας τις δικές τους ευθύνες.
Μακάρι οι κάτοικοι του Αγίου Γάλακτος να έχουν αντιληφθεί πραγματικά την αξία των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους. Η επανατοποθέτηση του τέμπλου είναι ένα αισιόδοξο δείγμα, που μακάρι να συνεχιστεί με την επαναφορά στην αρχική του μορφή του ναού της Αγίας Βαρβάρας “της μικρής” που βρίσκεται στην αρχή του ίδιου μονοπατιού.
Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο προέρχονται από το αρχείο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χίου. Από τη θέση αυτή ευχαριστούμε το προσωπικό και τη διευθύντρια της Υπηρεσίας κυρία Όλγα Βάσση για την ευγενή παραχώρηση.
