γράφει ο Κώστας Ζαφείρης
Στα, όχι και λίγα, σπίτια που έζησα μέχρι σήμερα η κεντρική θέρμανση, το καλοριφέρ, ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Με άλλα λόγια πάντα αναζητούσαμε άλλες πηγές θέρμανσης υποχρεωμένοι από τις συνθήκες: τζάκι, ξυλόσομπα, σόμπες υγραερίου, πετρελαίου, μια παλιά Kresky με μπουριά, ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα. Κάνω αυτή την εισαγωγή, για να πω απλά ότι δεν είμαστε καλομαθημένοι στην ομοιόμορφη ζεστασιά του διαμερίσματος όταν ανάβει το καλοριφέρ. Αντίθετα, είμαστε συνηθισμένοι στην ώρα που περιμένεις για να ζεσταθεί ο χώρος, στα κλεισμένα και παγωμένα δωμάτια , στην ανάγκη να ζεσταθεί το μπάνιο, στο να ξυπνάς το πρωί κι άμα έχει καεί και το τελευταίο κούτσουρο να βλέπεις την ανάσα σου να κάνει συννεφάκια. Κι ας μην πει κάποιος ότι ο χειμώνας εδώ στα νησιά είναι πιο μαλακός. Από άποψη θερμοκρασιών ίσως, αλλά από την άποψη της αίσθησης της παγωνιάς εξαιτίας του ανέμου είναι δύσκολος πολύ.
Σ’ όλα αυτά τα χρόνια λοιπόν, το σπίτι που μπορείς, με τον όποιο τρόπο να το θερμάνεις, πέρα από το πρακτικό του νόημα, είχε κι ένα βαθύτερο συμβολικό, νομίζω, που γραφόταν στην σκέψη όλων. Αφήνοντας έξω από την πόρτα την παγωνιά, και κουρνιάζοντας στο ζεστό ενδιαίτημά σου, έβαζες την αδιαπέραστη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε σένα και στους δικούς σου και στον έξω κόσμο. Με απλά λόγια, ό,τι καιρό, όσο διαβολόκρυο κι αν έκανε στους στενούς δρόμους της μικρής μας πόλης, το δικό σου το κονάκι μπορούσε να παραμείνει οικείο, φιλικό, ανθρώπινο, ζεστό. Μεταφορικά μιλώντας, ήταν αυτή μια αίσθηση διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα σε ό,τι συμβάινει «εκεί έξω» και σε ότι αφορά εμάς, ανάμεσα στην κοινωνία και στην οικογένεια, τελικά, ανάμεσα, στο δημόσιο και στο ιδιωτικό. Ισχυρή αίσθηση. Αυταπάτη; Ίσως, αλλά μη μου πείτε ότι όλοι σε κάποια εποχή δεν τη ζήσαμε.
Αυτό που ζήσαμε τους τελευταίους χειμώνες της κρίσης, κι ακόμα περισσότερο, με πιο δραματικό και τραγικό τρόπο, θα ζήσουμε το φετινό, είναι η απότομη και βίαιη παραβίαση αυτής της διαχωριστικής γραμμής. Η συρρίκνωση των εισοδημάτων, η ανεργία, η φτώχεια, τα κομμένα ηλεκτρικά σε τόσα σπίτια, η παράλογη και άστοχη αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης (όχι μόνο εξαιτίας των τιμών του καυσίμου αλλά κυρίως λόγω της υπέρογκης φορολόγησης), οδηγεί όλο και περισσότερους συμπολίτες στο κρύο και στο σκοτάδι. Και οδηγεί ακόμα και ανθρώπους στο δρόμο. Η κλειστή πόρτα του διαμερίσματος ή του σπιτιού δεν σημαίνει πια αφήνω τον κόσμο απέξω. Στις πολυκατοικίες η κεντρική θέρμανση δεν είναι πια θέμα τσιγκούνηδων ή μη και στραβόξυλων διαχειριστών, είναι θέμα εχόντων και μη εχόντων, πλούσιων και φτωχών, ταξικό θέμα δηλαδή. Η κοινωνία, οι γενικότερες εξελίξεις, τα μέτρα που διαρκώς αναφέρουν οι τηλεοράσεις, έχουν εισβάλλει στον προστατευμένο χώρο, που κάποτε νομίζαμε. Στην ουσία αυτός ο προστατευμένος, ιδιωτικός κι απαραβίαστος χώρος δεν υπάρχει πλέον. Το «έξω» καθορίζει το «μέσα». Κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει όσο παραμένουμε έγκλειστοι σε μια αλλοτινή αίσθηση σιγουριάς.
Ο φετινός χειμώνας σημαδεύεται από μια απώλεια. Την απώλεια της εστίας.
