της Έφης Λατσούδη
19 χρονος Αφγανός νεκρός στα Τσώνια
Ξημερώματα Τρίτης 3/6/2014 ένας νεαρός Αφγανός πέφτει στην θάλασσα μαζί με τους υπόλοιπους 14 επιβάτες της πλαστικής βάρκας που τους έφερνε στην Μυτιλήνη.
Τρόμαξαν από ένα σκάφος που είδαν να πλησιάζει. Βρίσκονταν γύρω στα 150 μ. από την στεριά και φοβήθηκαν να μην τους γυρίσει πίσω το λιμενικό.
Ο δεκαεννιάχρονος Αφγανός δεν βγήκε ζωντανός, το σώμα του το βρήκε λίγο αργότερα το λιμενικό στην ακτή Τσώνια. Κάποιος δημοσιογράφος μάλιστα βιαστικά τον χαρακτήρισε οικονομικό μετανάστη λες και οι νεκροί έχουν ταμπέλες. Λες και οι νεκροί δίνουν συνέντευξη για άσυλο και απορρίπτονται κιόλας.
Ακολούθησε η τυπική διαδικασία ανάκρισης στους επιζώντες, ταυτοποίησης, ιατροδικαστικής έκθεσης, δείγματος DNA και το σώμα μπήκε στο ψυγείο του Νοσοκομείου. Περίμενε εκεί. Να ειδοποιηθούν οι συγγενείς; Από ποιον; Ποιες ενέργειες έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση;
Ο μοναχικός του θάνατος δεν προκάλεσε το ενδιαφέρον κανενός. Ούτε τα ΜΜΕ συγκινήθηκαν για να παρακολουθήσουν την τύχη του, ούτε οι αρχές πιέζονταν να κινητοποιηθούν. Μετά από 9 μέρες στο Νοσοκομείο άρχισαν οι γκρίνιες, το ψυγείο έπρεπε να αδειάσει. Όλοι όμως αρνήθηκαν την ευθύνη της κηδείας.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που θάβαμε πρόσφυγες που πέθαναν στο νησί μας. Πριν από λίγους μήνες μάλιστα είχαμε την ταφή πέντε Σύρων με την παρουσία όλων των εκπροσώπων των Αρχών του τόπου συνοδευόμενων από κάμερες και δημοσιογράφους.
Ο δεκαεννιάχρονος όμως ήταν άτυχος, οι δεκάδες νεκροί στην Μυτιλήνη και στην Σάμο, οι 100, 200, 350 νεκροί στην Λαμπεντούζα και την Μάλτα επισκίασαν την τραγικότητα της δικής του μοίρας.
Έτσι μαζί με την ασημαντότητα της υπόθεσης ξέχασαν οι Αρχές τις υποχρεώσεις τους και ξεκίνησε πάλι το γνωστό πινγκ πονγκ με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, με την ύστατη υποχρέωση.
Δεν είναι δική μας ευθύνη κραύγαζαν όλοι.
Η τοπική κοινωνία, εμείς, πολίτες της πόλης ενδιαφερθήκαμε να μάθουμε τι θα γίνει με το άταφο σώμα. Το αποτέλεσμα ήταν για μια ακόμη φορά να μας φορτώσουν ότι όλοι ήθελαν να αποφύγουν και να ξεχάσουν. Το περιττό «φορτίο». Η υποχρέωση ενός ολόκληρου κρατικού μηχανισμού και μιας Ευρώπης που η πολιτική της σκορπίζει το θάνατο στα σύνορα εξανεμίστηκαν αφήνοντας τους πολίτες να αντιμετωπίζουν αβοήθητοι την απίστευτη αυτή φρίκη.
Επειδή ασχοληθήκαμε, η κηδεία έγινε δική μας υπόθεση. Και ήταν πολλά τα εμπόδια, πολλά τα προβλήματα της γραφειοκρατικής διαδικασίας. Μέχρι στον Εισαγγελέα έπρεπε να φθάσει η υπόθεση για να εκδοθεί το πιστοποιητικό θανάτου, δεδομένου του μεγάλου χρονικού διαστήματος που είχε μεσολαβήσει από τον θάνατο.
Τελικά όλα ήταν έτοιμα το πρωί στις 12/6, λιγοστός κόσμος μαζεύτηκε στο νεκροταφείο της πόλης. Λίγοι πολίτες και λίγοι πρόσφυγες ομόθρησκοι με το νεκρό. Με βαριά καρδιά περάσαμε πάλι την πύλη του νεκροταφείου. Με την βαθιά απορία πόσο ακόμα θα αντέξουμε αβοήθητοι όλο αυτό το βαρύ φορτίο; Πόση ακόμα φρίκη;
Την σιωπή μας έσπασε με παράδοξο και αταίριαστο για την στιγμή τρόπο, η θυμωμένη φωνή του υπεύθυνου του νεκροταφείου για να μας προσγειώσει σε μια ακόμη πιο σκληρή πραγματικότητα. Διαμαρτύρεται ο υπεύθυνος του κοιμητηρίου, μαίνεται ενάντια σε εμάς τους αλληλέγγυους, τους εθελοντές, εμάς που ήρθαμε να θάψουμε το νεκρό χωρίς κανένας να τον ειδοποιήσει.
«Γιατί φωνάζεις σε εμάς;» τον ρώτησα «Γιατί εσείς ασχολείστε» μου απάντησε και συνέχισε να διαμαρτύρεται γιατί κανένας από τους αρμόδιους αναρμόδιους, από όλους αυτούς που εμείς επικοινωνήσαμε την προηγούμενη μέρα σε ένα μαραθώνιο από υπηρεσία σε υπηρεσία ώστε να μπορέσει να γίνει η ταφή, δεν σπατάλησε ούτε ένα λεπτό από τον πολύτιμο χρόνο του για να τον ειδοποιήσει, ούτε ένα λεπτό για ασήμαντο αφορμή.
Ο υπεύθυνος λοιπόν του νεκροταφείου ξέσπασε την αγανάκτησή του σε αυτούς «που ασχολήθηκαν». Φώναζε πως αυτός δεν σκάβει τον λάκκο μέσα στον ήλιο και να περιμένουμε μερικές ώρες!!! και……. «ποιος θα πληρώσει τον εργάτη;» Αφού εμείς ζητάμε δωρεάν κηδεία.
Άφωνοι τον παρακολουθήσαμε τρομαγμένοι και από όσα έλεγε και από την ώρα που βρήκε να τα πει.
Έκπληξη, θυμός και αηδία σταμάτησαν τις αντιδράσεις μας, σταμάτησαν τα επιχειρήματα και την προσπάθεια να τα αρθρώσουμε.
Και συνέχισε «σας έχω πει δεν υπάρχει χώρος!!! δεν έχει τόπο εδώ. Ξεθάψτε τους, ξεθάψτε τους παλιότερους, βγάλτε τους να βάλουμε και άλλους. Τι θα γίνει όταν έχουμε άλλους; ε;»
Η ώρα περνούσε, ο νεκρός έμενε στην νεκροφόρα, εμείς στεκόμασταν μέσα στον ήλιο σε απόγνωση. Οι πρόσφυγες που ήταν μαζί μας για την τελετή ζήτησαν εργαλεία, φτυάρι και κασμά. Μαζί με τον εργάτη του νεκροταφείου άρχισαν να σκάβουν τον λάκκο. «Εμείς θα το κάνουμε» μου είπαν. Και το έκαναν. Μόνοι, με τα χέρια και με εργαλεία έσκαψαν. Αυτοί και οι λιγοστοί εμείς κάναμε την τελετή. Το αδύνατο ταλαιπωρημένο σώμα του νεαρού άντρα βρήκε την θέση του στο χώμα της Μυτιλήνης.
Με μαύρη μπογιά γράψαμε το όνομα και την ηλικία του στον τάφο. «19 χρονών» επαναλάμβανε ο Ατζμαλ συγκλονισμένος καθώς φεύγαμε. “Πολύ πρόβλημα στο Αφγανιστάν, μας σκοτώνουν εκεί, και εδώ στην θάλασσα πεθαίνουμε πάλι” . “Πολύ πρόβλημα”.
Πολύ πρόβλημα, αφήνουμε πίσω μας το νεκροταφείο. Μακάρι να είναι η τελευταία φορά.
Στα αυτιά μου αντηχούν απειλητικές οι φωνές του υπεύθυνου του νεκροταφείου. Να κάνουμε τόπο, να τους ξεθάψουμε να βάλουμε τους άλλους που θα έρθουν.
Θυμάμαι πριν χρόνια ένας άλλος υπάλληλος του νεκροταφείου μου έδειχνε τους λάκκους που είχε ανοίξει και έχασκαν ανοιχτοί. Τον ρώτησα έκπληκτη «τι είναι αυτό;» «Για τους επόμενους» μου απάντησε. «Κοίτα όλοι ευχόμαστε να μην έχει άλλους αλλά κακά τα ψέματα πρέπει να είμαστε έτοιμοι».
Δεν θα ξεχάσω εκείνους τους ανοιχτούς τάφους. Είναι αλήθεια πως γέμισαν τραγικά λίγο αργότερα! Δεν θα ξεχάσω την μοναξιά μας σε αυτές στις κηδείες.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Μέχρι τώρα δεν απαντούσα στα επιφωνήματα επιδοκιμασίας για την επιμονή μας να είμαστε εκεί δίπλα σε όσους χάθηκαν μακρυά από τον τόπο τους. Δεν μπορώ άλλο να ακούω τα «μπράβο!» και τα «ωχ!». Δεν έχουν κανένα νόημα για εμένα, είναι σαν να βλέπουμε πτώματα στην τηλεόραση τρώγοντας πατατάκια στον καναπέ μας. Αν θέλουμε να σταματήσει αυτή η ντροπή ας κάνουμε κάτι ! Ας κατέβουμε στους δρόμους, ας πιάσουμε τις ακτές! Αν δεν γίνουμε πολλοί απλά ο θάνατος θα συνεχίσει να κυριεύει τα σύνορα, θα κάνει απόβαση ο θάνατος, αυτός, και όχι οι μετανάστες όπως αρέσκονται τα ΜΜΕ να λένε. Ας αντιδράσουμε γιατί αλλιώς θα ομοιάζουμε με τους γραφειοκράτες της Ευρώπης που συγκλονισμένοι παρακολουθούν από ασφαλή απόσταση το θανατικό τις ακτές μας. Ας αντιδράσουμε όσο είναι καιρός αλλιώς ας πάρουμε τα φτυάρια να σκάψουμε λάκκους, πολλούς λάκκους, να τους έχουμε εκεί έτοιμους να περιμένουν να ταφούν αυτοί που δεν θα τα καταφέρουν.
