Η Ανατολή Βροχαρίδου παρουσιάζει γυναικείες προσωπικότητες με μεγάλη συμβολή στον Πολιτισμό και τις Τέχνες. Σειρά έχει η ζωγράφος Μπερτ Μοριζό
Ο ήλιος τρύπωσε από τα ανοιχτά παραθυρόφυλλα αναγκάζοντας τη Μπερτ να εγκαταλείψει τη ζεστό της κρεββάτι και να αναζητήσει παρηγοριά στην αγκαλιά της διπλανής πολυθρόνας. Ανοιγοκλείνοντας βαριεστημένα τα μάτια της είδε την αλληλογραφία που ήταν στοιβαγμένη στο τραπεζάκι δίπλα της. Άπλωσε το χέρι της και έπιασε το περιοδικό που βρισκόταν πάνω από τις επιστολές και άρχισε να ξεφυλλίζει αδιάφορα. Κάποια στιγμή καθώς γυρνούσε τις σελίδες, η τεμπέλικη ακόμη ματιά της εντόπισε το κείμενο γνωστού κριτικού της τέχνης που ανέφερε:
Η οδός Λε Πελτιέ είναι πραγματικά οδός ολέθρου. Μετά την πυρκαγιά στην Όπερα, μας περιμένει εκεί ακόμη μια συμφορά. Μόλις άνοιξε μια έκθεση στην γκαλερί Ντυράν-Ρυέλ, που υποτίθεται ότι περιέχει έργα τέχνης. Μπαίνω μέσα, και τα έκπληκτα μάτια μου αντικρίζουν κάτι φρικιαστικό. Πέντε ή έξι τρελοί, ανάμεσά τους και μια γυναίκα, εκθέτουν από κοινού τα έργα τους. Είδα ανθρώπους να σκάνε στα γέλια μπροστά σε αυτές τις εικόνες, η δική μου όμως η καρδιά μάτωσε. Αυτοί οι λεγόμενοι καλλιτέχνες θεωρούν πως είναι επαναστάτες και ονομάζονται “Ιμπρεσιονιστές”. Παίρνουν ένα κομμάτι μουσαμά, μπογιές και πινέλο, τον πασαλείβουν στην τύχη με μερικές κηλίδες χρώμα και υπογράφουν τον δήθεν πίνακα. Είναι μια παραίσθηση, ακριβώς όπως των τροφίμων ενός φρενοκομείου που μαζεύουν πέτρες από το δρόμο πιστεύοντας πως έχουν βρει διαμάντια.
Η Μπερτ είχε ξυπνήσει για τα καλά διαβάζοντας την πικρόχολη κριτική και προσπαθούσε να ξεκολλήσει το βλέμμα της από τις λέξεις που την θέριζαν σαν λεπίδες… ένιωσε το αίμα της να παγώνει από το δηλητήριο που εκτόξευε αυτή η διχαλωτή γλώσσα. Για πρώτη φορά στη ζωή της μπορούσε να νιώσει όλους εκείνους τους παρίες που ξέβραζε από τα σπλάχνα της η “ευπρεπής” κοινωνία, παρόλο που η ίδια, μέχρι τώρα, υπήρξε αγαπημένο παιδί αυτής της κοινωνίας.
Ποιός θα μπορούσε να φανταστεί ποτέ πως το παιχνίδι τους με τα χρώματα, με το φως και τη σκιά πάνω στο μουσαμά τους, η αγάπη τους για τη ζωγραφική στη φύση θα μπορούσε να ξεκινήσει μια τέτοια επανάσταση… Ποτέ δε πίστεψε πως η ίδια και οι καλοί της φίλοι και συνταξιδιώτες στην πορεία της τέχνης θα δημιουργούσαν τέτοιο σάλο στα μεγάλα και ακριβοθώρητα σαλόνια. Ξαφνικά σα να ξύπνησε η αξιοπρεπής αστική τάξη, που τόσα χρόνια θαύμαζε το είδωλό της αυτάρεσκα στον καθρέφτη και της έπεσε το μονόκλ της την ώρα που αινιγματικά κομμάτια από χρώμα έπαιζαν και γελούσαν ελεύθερα με το διάχυτο φως. Παράξενη εποχή για το καινούργιο που ήδη είχε γεννηθεί και για το παλιό που αρνιόταν πεισματικά να ξεψυχήσει.
Παράξενη εποχή ψιθύρισε η Μπερτ… άφησε το περιοδικό στην άκρη και τράβηξε μια επιστολή που είχε έρθει την προηγούμενη μέρα και παρέμενε ακόμη σφραγισμένη. Άνοιξε με περιέργεια το χοντροκομμένο φάκελο και διάβασε με απορία την πρόσκληση που της έστελνε η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι για ένα δείπνο μόνο για γυναίκες καλλιτέχνες. Επιτέλους… ένα δείπνο, όπου γυναίκες θα αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες, όπου κάθε μια θα μπορούσε να καταθέσει το δικό της τρόπο θέασης του κόσμου… χαμογέλασε και το πρόσωπό της φωτίστηκε από χαρά και αναμονή. Γύρισε το πρόσωπό της στο παράθυρο και το βλέμμα της έπεσε με στοργή στον Ευγένιο και την κόρη της, που καθόταν στο παγκάκι του κήπου. Η φύση γύρω τους δυσκολευόταν να χωρέσει σε κορσέδες και το πρωινό φως έπαιζε κρυφτό με τις φυλλωσιές των δέντρων.
Πετάχτηκε με ορμή από την πολυθρόνα της και άρχισε να ετοιμάζεται σιγά σιγά για τις καθημερινές της ασχολίες… Ετοίμασε με γρήγορες κινήσεις τα πινέλα της και τους μουσαμάδες της και βιάστηκε να κατέβει στον κήπο να προλάβει να αποτυπώσει την αρμονική αυτή στιγμή. Αργότερα θα έπρεπε να ετοιμάσει τον συνηθισμένο κυριακάτικο καφέ και να υποδεχτεί τους καλούς της φίλους… τον Κλωντ, τη Μαίρη, τον Πιέρ Ωγκύστ…και να θυμηθεί να κόψει φρέσκιες βιολέτες για το πορτρέτο που της ετοίμαζε ο αγαπητός Εντουάρ.
Μπερτ Μοριζό (Berthe Morizot)
Bourges 1841 – Paris 1895
Το 1852 η Μπερτ Μοριζό πήγε με την οικογένειά της στο Παρίσι και έκανε για τρία χρόνια μαθήματα ζωγραφικής με τον Καμίγ Κορό. Μαζί του έβγαινε για να ζωγραφίζει με το καβαλέτο της μέσα στη φύση, όπως αγαπούσαν να κάνουν οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι.
Όταν αποφάσισαν οι ιμπρεσιονιστές να αποτελέσουν ομάδα με στόχο να παρουσιάζουν δικές τους εκθέσεις χωρίς οικονομικό αντίτιμο και χωρίς να υποβάλλουν αιτήσεις σε επιτροπές η Μοριζό βρισκόταν μαζί τους και πήρε μέρος σε όλες τις εκθέσεις των ιμπρεσιονιστών, εκτός από τη χρονιά που γέννησε την κόρη της. Ήταν η μόνη γυναίκα που συμμετείχε, εκτός από το 1879, που πήγε μαζί τους και η Μαίρυ Κασάτ. Η Μοριζό έκανε συχνές επισκέψεις στο Λούβρο για τη μελέτη μεγάλων ζωγράφων και εκεί γνώρισε τον Εντουάρ Μανέ που είχε ξεσηκώσει μια θύελλα με τον πίνακα του “Πρόγευμα στη χλόη” και την “Ολυμπία”.
Ο Εντουάρ Μανέ ζωγράφισε έντεκα πολύ γνωστά πορτρέτα της. Παρόλο που η Μοριζό υπήρξε η γυναίκα που ζωγράφισε τις πιο πολλές φορές, η σχέση τους θεωρείται οτι κρατήθηκε ως απλή φιλία. Η ίδια παντρεύτηκε το αδελφό του Εντουάρ Μανέ, τον Ευγένιο Μανέ και το 1878 γέννησε την κόρη τους Ζυλί, που από τότε έγινε το αγαπημένο της μοντέλο.
Η Μοριζό συναναστρεφόταν και συμπαρατάχτηκε με τους ζωγράφους της εποχής της που έφεραν τα πάνω κάτω στην τέχνη, όπως τον Ντεγκά, Μονέ και Ρενουάρ. Αποφάσισε να εγκαταλείψει τις επίσημες εκθέσεις και να συμμετάσχει στην πρώτη έκθεση των ανεξάρτητων, παρά τη συμβουλή του Μανέ να μη μείνει έξω από τα επίσημα Σαλόν. Η εφημερίδα Φιγκαρό έγραψε χαρακτηριστικά “πέντε ή έξι αλλοτριωμένοι και ανάμεσά τους και μια γυναίκα έχουν καταληφθεί από την τρέλα της φιλοδοξίας και βρέθηκαν μαζί για να εκθέσουν τα έργα τους”.
Η Μοριζό συμμετείχε με θάρρος και έμπνευση στην πρωτοπορία της εποχής της, παρ’όλα αυτά οι κατάλογοι των μουσείων και τα κείμενα των ιστορικών δεν αναδεικνύουν το μέγεθος και την ποιότητα της συμβολής της στο καλλιτεχνικό ρεύμα της εποχής. Η ίδια η Μοριζό σε μια επιστολή της αναφέρει “Πραγματικά αξίζουμε για το συναίσθημα, τη θέληση, το πιο ευαίσθητο βλέμμα από αυτό των ανδρών και αν πετύχουμε να αποφύγουμε την προσποίηση, τη σχολαστικότητα, την επιτήδευση, τότε μπορούμε πολλά.
