Χίος: Η θλιβερή εικόνα μιας αδυναμίας…

του Δήμου Αβδελιώδη

Η δυτική μεριά της Χίου ήταν ένα ξεχωριστό ζωντανό μουσείο φυσικής ομορφιάς και ιστορίας. Απρόσβλητο ακόμα και σε αυτές τις λίγες νεωτερικές και συνήθως αυθαίρετες παρεμβάσεις που έγιναν στην ανατολική της μεριά, όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα του νησιού.

Το γεγονός ότι διατηρήθηκε παρθένο αυτό το μεγάλο της τμήμα δεν είναι το αποτέλεσμα μιας αμελούς ή οπισθοδρομικής στάσης, αλλά μιας επιλογής, όχι απαραίτητα συνειδητής αλλά και ασυνείδητης, και γι’ αυτό ίσως πιο ισχυρής και επίμονης. Έτσι ακριβώς όπως εκφράζεται το συλλογικό ασυνείδητο, σαν μια υπόγεια κουλτούρα, η οποία είτε ματαιώνει είτε ενθαρρύνει σχέδια, οραματισμούς και πράξεις.

Κάθε ανθρώπινο μνημείο που έχει επιζήσει μέχρι τώρα, στην παγκόσμια χαρτογράφηση του πολιτισμού, δεν έχει διασωθεί απλώς χάρη στην αντοχή των υλικών του, ούτε τυχαία, χάρη σε μια ευνοϊκή, φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά γιατί προστατεύθηκε δυναμικά από αυτό το είδος της ανθρώπινης επιθυμίας.

Τα ανθρώπινα κτίσματα – μνημεία γίνονται θαυμαστά επειδή εκπροσωπούν και δίνουν υπόσταση στην πνευματική μας διάσταση, τα φυσικά κτίσματα – τοπία, πολύ περισσότερο, εκπροσωπούν τη μυσταγωγική και ασύλληπτη διάσταση του φυσικού όντος στο οποίο υπαγόμεθα. Γι’ αυτόν τον λόγο το δέος μας μπροστά στη θέα των κτισμάτων της φύσης γίνεται ανεξήγητα σαγηνευτικό και αβυσσαλέα παράδοξο.

Ένα τέτοιο κομμάτι του παγκόσμιου πολιτισμού εκπροσωπούσε η δυτική Χίος συνδυάζοντας αρμονικά τα ανθρώπινα κτίσματα με το φυσικό περιβάλλον, μέσα σε μια διαδρομή αφοπλιστικής απλότητας και ανεπιτήδευτης ομορφιάς.

Προσωπικά το αποκαλούσα “ομηρικό κομμάτι της Χίου”, γιατί χωρίς φωνές και θόρυβο, διαφεύγοντας τον κίνδυνο της αειθαλούς ανάπτυξης, εξακολουθούσε να μας δίνει αυτή τη σπάνια συγκίνηση μιας ζωντανης απόδρασης από τον παρόντα χρόνο, στον χωρόχρονο της γέννησης του ομηρικού πολιτισμού.

Το αίσθημα μιας τέτοιας καταστροφής είναι βαθύ, προσωπικό και αμίλητο. Γιατί η γλώσσα μπορεί μόνο να συμβολίσει, αλλά όχι και να λύσει το πρόβλημα της απώλειας. Γι’ αυτό ο θρήνος είναι ένας τρόπος απόδρασης, παραπλάνησης και αναστολής της λογικής και πρακτικής διαχείρισης των πραγμάτων. Άλλωστε το υπόλοιπο τμήμα της Χίου είναι ακόμα ανέπαφο μέχρι στιγμής.

Τα αίτια των πυρκαϊών είναι λογικώς αποδεκτά, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, τα σκουπίδια, η ασθενείς πυρομανείς, η αμέλεια και η παραμέληση της υπαίθρου. Επίσης είναι απόλυτα λογικό να περιμένει κανείς εμπρηστικές επιθέσεις είτε από εξωτερικούς είτε από εσωτερικούς εχθρούς, οι οποίοι κατ’ αυτόν τον τρόπο υπερασπίζονται και προωθούν τα συμφέροντά τους και, όταν το επιτυγχάνουν, έχουν κάνει καλά τη δουλειά τους.

Απέναντι σε αυτούς τους δεδομένους και σταθερούς κινδύνους δεν υπάρχει αντίστοιχα από την πολιτεία καμιά σταθερή, σοβαρή και μεθοδική πολιτική πρόληψης των καταστροφών στη χώρα. Είναι η θλιβερή εικόνα μιας αδυναμίας και όχι μιας δύναμης.

Τα πραγματικά αίτια πρέπει να τα αναζητήσει κανείς πιο βαθιά, μέσα στον χώρο της πολιτικής, του πολιτισμού και της παιδείας, όπου χτίζονται και αναπαράγονται φαντασιακά όλα τα μοντέλα της κάθε ανθρώπινης πρόθεσης και δράσης. Εκεί όπου επανακαθορίζονται ή παραποιούνται τα ιδανικά και οι αξίες.

Όμως το θέμα που τέθηκε αφορά τη Χίο, τους κατοίκους της και την τοπική της αυτοδιοίκηση, η οποία είναι μια εκλεγμένη, πραγματική κυβέρνηση, που μπορεί να παίρνει ελεύθερα αποφάσεις. Αποφάσεις που αφορούν και προστατεύουν την τοπική οικονομία, την παιδεία, τον πολιτισμό και την ίδια τη ζωή και ευτυχία των κατοίκων της.