Η Σφίγγα του δημοτικού κήπου

του Βαγγέλη Χαρίτου

Μερικές φωτογραφίες και μια ερώτηση από τον κ. Σιδερή Λοΐζο, έφερε στην επιφάνεια ένα παλιό και ξεχασμένο θέμα: την τύχη του αγάλματος μιας μικρής Σφίγγας που βρισκόταν στο δημοτικό κήπο. Στο ερώτημα απάντησε ο κ. Ανδρέας Μιχαηλίδης, πως το άγαλμα ευτυχώς υπάρχει και μάλιστα βρίσκεται στο γραφείο του δημάρχου!

Το άγαλμα της Σφίγγας που στόλιζε το δυτικό τμήμα του δημοτικού κήπου, βρισκόταν στο κέντρο μιας κυκλικής λιμνούλας-σιντριβάνι. Πατούσε σε τετράγωνη κολώνα (πεσσό) που στηριζόταν με τη σειρά της σε τσιμεντένια αναπαράσταση του σχήματος της Χίου, τονίζοντας με τον τρόπο αυτό, τη διαχρονική σχέση της Σφίγγας με το νησί. Το άγαλμα απομακρύνθηκε από την αρχική(;) του θέση, επί δημαρχίας Μάρκου Μεννή, όταν το σιντριβάνι αντικαταστάθηκε με το τσιμεντένιο σημερινό, που θυμίζει πισίνα λόγω των κεραμικών πλακδίων σε αποχρώσεις του μπλε με τα οποία είναι επενδεδυμένο εσωτερικά, και μοιάζει με κλειδαρότρυπα αν το δει κανείς από ψηλά, αποτελώντας την αποθέωση της κακογουστιάς και του επαρχιωτισμού στο νησί μας.

Η μικρή αυτή αιγυπτιάζουσα Σφίγγα έχει μακρά ιστορία. Αποτέλεσε δωρεά του ιατρού Χριστοφόρου Ροδοκανάκη προς το δήμο Χίου, σταλθείσα από τον Φιλίππο Αργέντη μαζί με τους δύο γρύπες, που φέρουν στο στήθος τους το θυρεό των Αργέντη, και βρίσκονται μέχρι σήμερα στην αρχική τους θέση, δηλαδή την είσοδο του κήπου. Η δωρεά πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στα έτη 1922-1927, για να στολίσουν το δημοτικό κήπο της πόλης μας, που δημιουργήθηκε την ίδια περίπου εποχή. Τα τρια αυτά γλυπτά ίσως να προέρχονταν από το εργαστήριο του γλύπτη Γ. Δημητριάδη (1880-1941) ενός από τους παραγωγικότερους Έλληνες γλύπτες, που εργάστηκε στο κτήμα Αργέντη. Η αιγυπτιάζουσα μορφή της Σφίγγας του δημοτικού κήπου, γίνεται εύκολα αντιληπτή από την καλύπτρα της κεφαλής που πέφτει μέχρι τους ώμους, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από την ασκεπή αρχαιοελληνικής εμπνεύσεως σφίγγα έμβλημα του δήμου Χίου. Η αιγυπτιάζουσα Σφίγγα χρησιμοποιήθηκε ως έμβλημα της οικογένειας Αργέντη, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την ευρεία χρήση της στην ιδιοκτησία του Φιλίππου Αργέντη στον Κάμπο (Αργέντικο) τόσο σε αγάλματα και ανάγλυφο, όσο και σε βοτσαλωτό. Η Σφίγγα του δημοτικού κήπου κλάπηκε το Μάρτιο του 1993 και τον Ιούνιο του 1995 παραδόθηκε στο δήμο. Το μικρό άγαλμα τοποθετήθηκε στην αρχική του θέση και απομακρύνθηκε οριστικά, όπως αναφέραμε παραπάνω, όταν κατασκευάστηκε το σημερινό ακαλαίσθητο σιντριβάνι.

Τέτοιου είδους υποθέσεις δημιουργούν πολλά ερωτήματα σχετικά με τις πράξεις των αιρετών: Άραγε με ποιό δικαίωμα δημοτικές αρχές αποφασίζουν για την απομάκρυνση ή μετακίνηση έργων τέχνης που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους και ουσιαστικά ανήκουν σ’ όλους τους δημότες, συμπεριφερόμενες ως μοναδικοί ιδιοκτήτες; Άραγε υπάρχουν και άλλα γλυπτά που έχουν απομακρυθεί από την αρχική τους θέση και αγνοείται η τύχη τους; Υπάρχει κατάλογος με πλήρη καταγραφή κάθε έργου τέχνης ώστε να προστατεύονται από κίνδυνο κλοπής; Αναμένουμε τις απαντήσεις εκ μέρους του δήμου. Όσον αφορά τη Σφίγγα πρέπει να επιστρέψει στο φυσικό της χώρο, αφού αποτελεί ενιαίο σύνολο με τους δύο γρύπες, δηλαδή το δημοτικό κήπο της πόλης μας.

                                                 

Βιβλιογραφία
Αθηνά Ζαχαρού-Λουτράρη «Χιακή Σφίγγα Η πορεία ενός τοπικού συμβόλου» Χίος 1998, έκδοση Ομηρείου Πνευματικού κέντρου δήμου Χίου