Στις περιοχές αυτές απαγορεύεται το κυνήγι, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας και η καταστροφή της φυσικής βλάστησης

Από τη δεκαετία του 60 στην ελληνική νομοθεσία προστέθηκαν διατάξεις για την προστασία φυσικών περιοχών (χερσαίων, υγροτοπικών και θαλάσσιων), που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της άγριας χλωρίδας και πανίδας. Τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) αποτελούν μια σημαντική κατηγορία προστατευόμενων περιοχών που σκοπό έχει την προστασία, ανάπτυξη και εξάπλωση της Άγριας Ζωής εντός του Καταφυγίου, αλλά και στις γειτονικές περιοχές. Σύμφωνα με το Νόμο 4315/2014, μέσα «στα Καταφύγια Άγριας Ζωής απαγορεύονται η θήρα, οι αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας, η καταστροφή ζώνης με φυσική βλάστηση με κάθε τρόπο, η καταστροφή φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση, η επιχωμάτωση και η αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδάτινων συστημάτων, η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων, η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων, η ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα, καθώς και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Επιτρέπεται η εγκατάσταση παρατηρητηρίων της άγριας πανίδας. Η εκτέλεση λατομικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων όπως και δρόμων επιτρέπεται, κατόπιν περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4014/2011 (Α ́ 209)». Παρόμοιο καθεστώς προστασίας χαρακτηρίζει και τα Καταφύγια Θηραμάτων, στα οποία επικρατούν ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες για τη διαβίωση και αναπαραγωγή θηραματικών ειδών και σκοπός έχουν τη δημιουργία πλεονάζοντος αριθμού θηραμάτων, τα οποία στη συνέχεια εμπλουτίζουν τους γειτονικούς βιότοπους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμεύουν και για την εξασφάλιση θέσεων ανάπαυσης κατά τις μεταναστευτικές κινήσεις των πουλιών.

Ανάμεσα στις 585 περιοχές της Ελλάδας που έχουν χαρακτηριστεί ως Καταφύγια Άγριας Ζωής και Καταφύγια Θηραμάτων συγκαταλέγονται 7 στο Δήμο Χίου, 4 στο Δήμο Οινουσσών (Μοναστήρι Οινουσσών και οι νησίδες Άγιος Παντελεήμων, Πατερόνησο και Βάτος) και 2 Δήμο Ψαρών (περιοχή Ξερόκαμπος – Φτελιό στα Ψαρά και τα Αντίψαρα). Για να αναπτυχθεί η χλωρίδα και η πανίδα των περιοχών αυτών, το καθεστώς προστασίας τους είναι πολυετές και σε πολλές περιπτώσεις μόνιμο. Ωστόσο δεν λείπουν και οι αλλαγές στα όρια ή ακόμα και η κατάργηση Καταφυγίων Άγριας Ζωής, όπως για παράδειγμα η κατάργηση του ΚΑΖ «Κουρουνίων-Νενητουρίων-Αγίου Γάλακτος», του ΚΑΖ «Αγίας Μαρκέλλας – Εζούσας» και του ΚΑΖ «Ζυγώματα Βολισσού – Ποταμιάς». Συνολικά τα 5 Καταφύγια Άγριας Ζωής και τα 2 Καταφύγια Θηραμάτων (Άγιο Γάλας και Πραστιά) που υπάρχουν στο νησί μας έχουν έκταση κοντά στα 40.000 στρέμματα, αισθητά μικρότερη από ότι στο παρελθόν.

Τα Καταφύγια Άγριας Ζωής και Θηραμάτων του νησιού μας

1. Άγιο Γάλας

Περιοχή

Άγιο Γάλας Δημοτικής Ενότητας Αμανής, βιότοπος λαγού και πέρδικας

Έκταση

1.725 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει από την παραλία Γλυκί Νερό και ακολουθεί το ρέμα του Αγίου Γάλακτος μέχρι να συναντήσει χωματόδρομο στη θέση Εμπολή. Στη συνέχεια ενώνεται με το νοτιότερο άκρο του οικισμού του Αγίου Γάλακτος, ακολουθεί τα όρια του οικισμού μέχρι να συναντήσει τον ασφαλτοστρωμένο επαρχιακό δρόμο Αγίου Γάλακτος−Κουρουνίων. Τον ακολουθεί προς Νενητούρια μέχρι να συναντήσει το χωματόδρομο προς Άγιο Ιωάννη (όπου υπάρχει μια δεξαμενή) στη θέση Βίγλα. Στη συνέχεια ακολουθεί το χωματόδρομο προς Άγιο Ιωάννη − Μακριές Βρουλιές μέχρι τη θέση Λάγκωνας όπου είναι η αρχή του δρόμου Παπόρι−Λιχανή. Στη συνέχεια κατευθύνεται νότια μέσο ανώνυμης ρεματιάς προς το ρέμα του Αγίου Γάλακτος στην θέση Περασιά στο τέλος των γεωργικών καλλιεργειών. Ακολουθεί το ρέμα του Αγίου Γάλακτος μέχρι να συναντήσει το γεφύρι του ασφαλτόδρομο στη θέση Μελαόγρα. Στη συνέχεια ακολουθεί τον επαρχιακό δρόμο μέχρι το φυλάκιο του Μελανιούς όπου βρίσκεται η αρχή του χωματόδρομου που οδηγεί προς την παραλία Γλυκί Νερό τον οποίο ακολουθεί μέχρι την παραλία και με κατεύθυνση δυτικά ενώνεται με την Παραλία Γλυκί Νερό από όπου ξεκίνησε.

2. Κορακιές – Λυτάρι

Περιοχή

Ανάμεσα στις κοινότητες Παρπαριάς – Πυραμάς Δημοτικής Ενότητας Αμανής. Αντιπροσωπευτικό δείγμα του βιοτόπου περιοχής ενταγμένης στο δίκτυο NATURA 2000

Έκταση

8.270 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει στο Βορρά από τετράστρατο στην θέση Σιδηροσταυρος και ακολουθεί τον δασικό δρόμο προ τη Παναγιά Δέσποινα μέχρι να συναντήσει την αφετηρία του τυφλού δρόμου προς το ποιμνιοστάσιο της περιοχής. Στη συνέχεια ακολουθεί με κατεύθυνση νότια το μονοπάτι επί της κορυφογραμμής, διέρχεται από το υψομετρικό σημείο 725 του υψώματος Χορτόβουνο και καταλήγει στον επαρχιακό δρόμο Βολισσού — Παρπαριάς πλησίον της εκκλησίας Αγίου Δημητρίου ακολουθώντας το ανώνυμο ρέμα από την θέση Πόρος. Ακολουθεί τον επαρχιακό δρόμο Βολισσού — Παρπαριάς μέχρι να συναντήσει τον δρόμο Παρπαριάς − Παγούσενας στην κοινότητα Παρπαριάς. Στη συνέχεια ακολουθεί τον χωματόδρομο προς Παναγιά Παγούσενα και αφού διέλθει από την εκκλησία ακολουθώντας τον δασικό δρόμο προς στην θέση Σιδηρόσταυρο φθάνει στο τετράστρατο από όπου άρχισε.

3. Κυμινάς

Περιοχή

Ανάμεσα στις κοινότητες Βολισσού και Πισπιλούντας Δημοτικής Ενότητας Αμανής

Έκταση

6.370 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει στο Βορρά από το ύψωμα όπου υπάρχει χαρακτηριστικό υπόστεγο στην θέση Περδικοσέλαδα και στην συνέχεια ακολουθεί τον αγροτικό δρόμο Πισπιλούντας μέχρι το σταυροδρόμι προς Αγία Ειρήνη Σπαρτούντας και Παναγία Λουτρών Βολισσού στη θέση Τσιγκούνια. Στην συνέχεια ακολουθεί για 50 μέτρα τον δρόμο προς Παναγία Λουτρών Βολισσού και κατόπιν στρέφει αριστερά στο λαγκάδι μέχρι να συναντήσει τον χείμαρρο Κουβαρά. Στη συνέχεια ακολουθεί τον χείμαρρο μέχρι να συναντήσει τον χείμαρρο Μαλαγκιώτη τον οποίο ακολουθεί προς τα κάτω, περνά το εξωκλήσι της Παναγίας Λουτρών μέχρι το λαγκάδι όπου συναντά την μάντρα Βουβουδάκη (την χειμερινή). Από την μάντρα ακολουθεί τον χωματόδρομο Παναγίας Λουτρών – Βολισσού μέχρι να συναντήσει τον χείμαρρο Μαντούκο ή Αχυρώνα. Από εκεί, με κατεύθυνση προς τα πάνω, συναντιέται με μικρό ρέμα (500 μέτρα πριν τον οικισμό Ταμάρκου) οπότε στρέφει δεξιά ακολουθώντας το ανώνυμο ρέμα, περνώντας από τη θέση «Λουκά Γκρεμά» στρέφεται βόρεια ακολουθώντας το λαγκάδι καταλήγει στο ύψωμα όπου υπάρχει το χαρακτηριστικό υπόστεγο στη θέση Περδικοσέλαδα.

4. Πραστιά – Περδικάς

Περιοχή

Κοντά στις κοινότητες Σιδηρούντας Δημοτικής Ενότητας Ομηρούπολης και Βολισσού Δημοτικής Ενότητας Αμανής

Έκταση

6.750 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει από τη θάλασσα στο σημείο εκβολής του χειμάρρου Μάναγρος, τον οποίο ακολουθεί προς τα πάνω  μέχρι τη γέφυρα στο δημόσιο δρόμο Βολισσού – Κατάβασης. Συνεχίζει το δρόμο αυτό μέχρι τη διακλάδωση προς Σιδηρούντα. Στη συνέχεια ακολουθεί τον επαρχιακό δρόμο προς Σιδηρούντα μέχρι το χωριό και συνεχίζει στον αγροτικό δρόμο Σιδηρούντας – Αγίου Γιάννη μέχρι τη θάλασσα. Μετά ακολουθεί το την παραλία μέχρι την εκβολή του Μάναγρου από όπου και άρχισε.

5. Κόφινας – Συρικάρι

Περιοχή

Στη Δημοτική Ενότητα Καρδαμύλων

Έκταση

2.200 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει από τη θάλασσα στα τελευταία σπίτια του Δήμου Καρδαμύλων στη θέση «Συρικάρι», από εκεί κατευθύνεται Νοτιοδυτικά και περνώντας πάνω από τα σπίτια και το νεκροταφείο συναντά το δημόσιο δρόμο Καρδαμύλων – Αμάδων, τον οποίο ακολουθεί μέχρι τη θέση «Βλυχάδα» όπου συναντά τη θάλασσα. Στη συνέχεια ακολουθώντας την παραλία ανατολικά, φθάνει στη θέση «Συρικάρι» από όπου και άρχισε.

6. Αγ. Ιωάννης Τρυπατές – Αγ. Γεώργιος Ρεστών

Περιοχή

Κοντά στις Καρυές. Εκτείνεται σε εκτάσεις της Δημοτικής Ενότητας Χίου και Ομηρούπολης

Έκταση

5.700 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει από την εκκλησία του Αγίου Ματθαίου Κοφινά και ακολουθώντας τον χωματόδρομο ανεβαίνει στον δημόσιο δρόμο Χίου – Καρυών τον οποίο ακολουθεί μέχρι τη διασταύρωση του δρόμου προς Άγιο Ιωάννη Τρυπατέ, συναντά το ρεύμα Χούλη 50 μέτρα έξω από το εξωκκλήσι Αγία Άννα, το οποίο ανεβαίνει προς τα πάνω και συναντά τον δρομίσκο – μονοπάτι Καρυών – Αρβανίτισσας που ακολουθεί μέχρι την κορυφογραμμή στη θέση «Ράχη» κατόπιν ακολουθώντας την κορυφογραμμή προς τα Βορειοανατολικά κατεβαίνει στο χείμαρρο Αρμένη – Ρεύμα Κλειδούς, από εκεί κατευθύνεται στη θέση Μανδράκι, ακολουθεί το μονοπάτι και συναντά τον χωματόδρομο που κατευθύνεται στο στρατιωτικό φυλάκιο στη θέση Κλειδού. Κατόπιν συνεχίζει το ρεύμα Κλειδούς μέχρι το ύψος του Νεκροταφείου, στρέφεται Νότια και ανεβαίνει το δρόμο Βροντάδου – Ρεστών. Στη συνέχεια ακολουθεί πρόχειρο χωματόδρομο που χρησιμοποιείται για αγώνες δικύκλων, συνδέεται με τον δρόμο Λατόμι – Κοφινάς, τον οποίο ακολουθεί μέχρι την εκκλησία Αγίου Ματθαίου Κοφινά από όπου άρχισε.

7. Σχινώνας – Μαγιάτικο

Περιοχή

Ανάμεσα στις κοινότητες Αρμολίων, Πυργίου, Ελάτας και Βέσσας, της Δημοτικής Ενότητας Μαστιχωχωρίων

Έκταση

8.923 στρ.

Όρια καταφυγίου

Αρχίζει από τη θέση Νταμάρι ή Γέφυρα που βρίσκεται πάνω στο δημόσιο δρόμο Αρμολίων – Πυργίου και ακολουθεί το ρέμα που περνά από τις θέσεις Άγιος Νικήτας και Κόκκινα Γκρεμά μέχρι τη θέση Κοντού, όπου συναντά τον αγροτικό δρόμο Πυργίου – Ελάτας, τον οποίο ακολουθεί μέχρι το εξωκκλήσι της Αγίας Αναστασίας. Στη συνέχεια ακολουθεί το μικρό ρέμα που κατευθύνεται στη θέση Ποδαρά μέχρι να συναντηθεί με το τέλος του αγροτικού δρόμου Ποδαρά – Χριστού, τον οποίο ακολουθεί μέχρι τη θέση Χριστός, όπου συναντά το δρόμο Αρμολίων – Πυργίου, τον οποίο και ακολουθεί μέχρι τη θέση Νταμάρι ή Γέφυρα από όπου και άρχισε.

Ζητούμενο παραμένει αν η νομοθεσία σχετικά με τις παραπάνω περιοχές προστασίας ισχύει στην πράξη, ιδιαίτερα μετά τη πυρκαγιά του 2012 όταν το περιβάλλον της Χίου δέχτηκε ισχυρή πίεση, ή αποτελεί γράμμα κενό. Είναι γνωστό πως αν και η χώρα μας έχει ευθυγραμμιστεί πλήρως με τη Κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, πολλές φορές τα συμφωνημένα δεν εφαρμόζονται, συχνά λόγω υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης των δασικών υπηρεσιών.