Παιδεία Μέρος Α: “Ας γκρεμίσουμε ό,τι απέμεινε όρθιο!”

του Μιχάλη Ανεζίρη

Αφορμή του σημειώματος τούτου, όπως κι ενός ή δύο ακόμα που πιθανώς θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή σύντομα, είναι η διαφαινόμενη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης (μάλλον από του χρόνου) για το “πονεμένο” ζήτημα της Παιδείας, καθώς φρονώ ότι κάθε ευσυνείδητος επαγγελματίας οφείλει να παίρνει θέση και να συμβάλλει σε έναν γόνιμο διάλογο γύρω από τα ζητήματα που κατέχει καλύτερα – μπας και δούμε κάποτε μια λίγο πιο “άσπρη μέρα”. Περνώντας στο προκείμενο, θα αρκεστώ σήμερα σε κάποια σχόλια γύρω απ’ όσα ακούγονται ως πυρήνας της περιβόητης αυτής μεταρρύθμισης για την Μέση Εκπαίδευση, ενώ προσεχώς θ’ ασχοληθώ και με το τι μπορούμε – κι επιβάλλεται – ν’ αλλάξουμε.

Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα έχουν επανειλημμένως ειπωθεί κι εννοηθεί από την αρμόδια πολιτική ηγεσία, οδεύουμε προς διετές Λύκειο, με κριτήριο εισόδου στα Πανεπιστήμια επίδοση για κάθε μαθητή που θα προκύπτει ως συνδυασμός:

α. των επιδόσεών του σε εξετάσεις που θα διεξάγονται στο τέλος του καθενός από τα δύο έτη του Λυκείου (αυτό δεν διαφέρει ριζικά από τις σημερινές Πανελλαδικές, με μόνο μικρό θετικό σημείο το γεγονός ότι, σε εξεταστικές δοκιμασίες που διασπείρονται σε βάθος χρόνου, ο μαθητής έχει κάποιο περιθώριο μεγαλύτερο να “επανορθώσει” για μια κακή στιγμή, μια αδύναμη επίδοση σε μέρα που “δεν βρέθηκε σε φόρμα”).
β. της συνολικής βαθμολογίας του στις δυο τάξεις του Λυκείου – προφανώς με διαφορετικό συντελεστή ανά τάξη, κάτι που μάλλον θα ισχύει και για τις εξεταστικές δοκιμασίες του πρώτου σημείου. Η πρόβλεψη για τον βαρύνοντα ρόλο των βαθμών στο Λύκειο είναι τραγική, και θα εξηγηθώ αμέσως παρακάτω.

Διά των μεταβολών αυτών, που στόχο έχουν την κατάργηση των σημερινών Πανελλαδικών (θεωρητικά, ευκταίο ζητούμενο), το Υπουργείο διατείνεται ότι:

α. αναβαθμίζει το Λύκειο και το αυτονομεί από τις εισαγωγικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο.
β. θα καταφέρει γερό χτύπημα στην παραπαιδεία και την πληθώρα των φροντιστηριακών μαθημάτων, που συνιστούν αναπόσπαστο (κι επαχθέστατο, ψυχολογικά και οικονομικά) μέρος της πραγματικότητας των σημερινών μαθητών Λυκείου και των οικογενειών τους.

Ειλικρινά οφείλει κανείς ν’ αναρωτηθεί – χωρίς ίχνος υπερβολής και ειρωνείας – ποιοι φαεινοί εγκέφαλοι συμβουλεύουν τον κύριο Υπουργό ότι είναι δυνατό να επιτευχθούν οι προβαλλόμενοι στόχοι με μια τέτοια φόρμουλα. Ειδικά με την εισαγωγή της δεύτερης πρόβλεψης, είναι μαθηματικώς βέβαιο πως έρχονται μπροστά μας τα εξής…καταπληκτικά:

• Αντί οι μαθητές να προετοιμάζονται φροντιστηριακά για μια στιγμή που σήμερα συμπίπτει με το τέλος της Γ’ Λυκείου – κάτι που τώρα συνεπάγεται κατά μέσο όρο δύο έτη πιο σκληρής προετοιμασίας (χοντρικά, από την αρχή της Β’ Λυκείου) – θα εφορμήσουν σαν τρελοί στα εξωσχολικά μαθήματα από ακόμα πιο νωρίς, αφού πλέον η εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο θα συγκαθορίζεται απ’ όσα θα καταφέρουν ήδη από την Β’ Λυκείου του σχολικού συστήματος. Όλο το Λύκειο – και λόγω των εξετάσεων στο τέλος κάθε έτους και λόγω της σπουδαιότητας του γενικού βαθμού – θα μετατραπεί σε απέραντο φροντιστήριο, σε κλίμακα απείρως χειρότερη της σημερινής. Μπροστά μας βρίσκονται απείρου κάλλους καταστάσεις, όπου παιδιά και γονείς θα εμπλέκονται στην φρενίτιδα της ατέλειωτης παραπαιδείας ήδη από τα μέσα του Γυμνασίου, προκειμένου ν’ ανταποκριθούν στα κρίσιμα για το μέλλον τους ζητούμενα της Β Λυκείου.
• Η έμπνευση για τον καθοριστικό ρόλο του βαθμού απολυτηρίου στην εισαγωγή στα Πανεπιστήμια θα γιγαντώσει, με μαθηματική ακρίβεια θλιβερές, εκβιαστικές και άκρως ανήθικες συναλλαγές μεταξύ των καθηγητών των σχολείων και της πλευράς μαθητών – γονέων – συναλλαγές που κάθε σοβαρό εκπαιδευτικό σύστημα επιδιώκει να μηδενίσει. Όταν ο καθηγητής του σχολείου αποκτά θεσμικά τέτοια βαρύνουσα δύναμη για το μέλλον του κάθε μαθητή, ας αναρωτηθούμε: θα μειωθούν ή θ’ αυξηθούν άραγε οι εκπαιδευτικοί εκείνοι που θα βρεθούν στον πειρασμό να κάνουν οι ίδιοι ιδιαίτερα μαθήματα στους μαθητές της τάξης τους, προκειμένου να τους βάλουν τον επιθυμητό βαθμό; Ας φανταστεί ο καθένας μας την απάντηση.
• Τρίτον – κι εξίσου θλιβερό με το προηγούμενο: ούτε ψύλλος στον κόρφο κάποιων “παλαιομοδιτών” εκπαιδευτικών που θα φιλοδοξήσουν να τηρήσουν κάποια…αντικειμενικά κριτήρια στην αξιολόγησή τους και θα εμμείνουν στην παιδαγωγική αντίληψη πως δε νοείται να βάζουμε 19 και 20 στον μαθητή που αξίζει π.χ. ένα 12. Αν οι εκπαιδευτικοί εισπράττουν ήδη μεγάλη γκρίνια και δυσαρεσκεια από αρκετούς γονείς για τους βαθμούς των μαθητών με το σημερινό σύστημα, τι στ’ ανάθεμα πρόκειται να συμβεί με τις προτεινόμενες αλλαγές; Πόσο προωθείται άραγε η παιδαγωγική δικαιοσύνη και η αμεροληψία με τέτοιες λογικές; Αντίθετα, είναι μοιραίο πως θα υποδαυλιστεί ακόμη περισσότερο η νοοτροπία “να βάλουμε σ’ όλους εικοσάρια για να’ χουμε το κεφάλι μας ήσυχο, μην φάμε και κανένα ξύλο”! Έτσι, κάθε έννοια εκπαίδευσης που θέλει να τηρήσει τα προσχήματα και δεν ενδίδει σε πρακτικές ακραίου λαϊκισμού θα πάει περίπατο, καθώς κανένας καθηγητής δεν θα θέλει να τα βάλει με εξαγριωμένους γονείς που θα θεωρήσουν τον ίδιο υπαίτιο για την μη είσοδο του παιδιού τους στο ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Κι άλλες επιμέρους παρατηρήσεις θα μπορούσε να κάνει κάποιος, αλλά νομίζω ότι τα παραπάνω αρκούν για να αντιληφθούμε τις συμφορές που μας έρχονται, έτσι κι υιοθετηθεί μια τέτοια μεταρρύθμιση. Γι’ αυτό, παρακαλούνται πολύ οι “μαθητευόμενοι μάγοι” του Υπουργείου Παιδείας να το ξανασκεφτούν ιδιαιτέρως σοβαρά, προτού προχωρήσουν στον αφανισμό και των όποιων ελαχίστων θετικών έχουν απομείνει στην ελληνική εκπαίδευση. Παράγινε το κακό με τον πιθηκισμό των εκπαιδευτικών συστημάτων της Δύσεως (το προτεινόμενο σχέδιο αντιγράφει περίπου το Γαλλικό απολυτήριο), που μας λανσάρονται εδώ μετ’ επαίνων από διάφορους…σοφούς με καθυστέρηση 15-20 ετών, τις στιγμές που συνήθως αποσύρονται ως παρωχημένα κι αποτυχημένα στις χώρες όπου πρωτοεφαρμόστηκαν.