γράφει ο Κώστας Ζαφείρης
«Οι Άγγλοι ήρθαν χθες! Σήμερα είναι κιόλας πολλοί στους δρόμους. Αλεξιπτωτιστές με χρωματιστούς μπερέδες, πράσινους και κόκκινους. Ψηλοί, ξανθοί, παστρικοί, γελαστοί, τα έχουν τελείως χαμένα με το πάθος του κόσμου. Από την Πέμπτη η Αθήνα δεν κοιμάται, δεν τρώει, δεν εργάζεται. Έχει βγει στους δρόμους και ξελαρυγγίζεται! Καρφίτσα δεν χωράει στην οδό Σταδίου, στο Σύνταγμα, στο παλιό Παλάτι μπροστά, Βουκουρεστίου, Πανεπιστημίου.
Το ΕΑΜ έχει κινητοποιήσει όλους τους συνοικισμούς και έχει στείλει μια απίστευτη τσουλολετσαρία με τη γροθιά σηκωμένη. Τερατάκια έξαλλα με αγριεμένες «περμανάντ», παιδιά οπλισμένα, μωρά ξυπόλητα… Και πολλοί άνδρες και γυναίκες από Υπουργεία και Τράπεζες με τις αιώνιες «ταξικές» επιγραφές.»
Μ’ αυτά τα λόγια περιγράφει μια αστή αθηναία στις 15 Οκτωβρίου 1944, την Απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς. Οι Άγγλοι «σωτήρες» αποθεώνονται («Ψηλοί, ξανθοί, παστρικοί, γελαστοί»). Το ΕΑΜ κι ο λαϊκός κόσμος αυτός που μάτωσε και υπέφερε στην Κατοχή περιγράφονται με απέχθεια και μίσος, ίσως και φόβο («τσουλολετσαρία με τη γροθιά σηκωμένη. Τερατάκια έξαλλα με αγριεμένες «περμανάντ», παιδιά οπλισμένα, μωρά ξυπόλητα»). Επίσης κατακρίνεται ο κόσμος ότι δεν εργάζεται παρά μόνο «ξελαρυγγίζεται» (sic), αυτό κάτι μας θυμίζει βεβαίως. Επίσης πρέπει να σχολιαστεί αυτό το «το ΕΑΜ […] έχει στείλει», έχει στείλει που; Από πού; [από τους επάρατους «συνοικισμούς», όρος που απαντάται παντού, για να δηλώσει πρόσφυγες, απόκληρους, πληβείους]. Όμως ο κόσμος, με την οργανωτική υποστήριξη του ΕΑΜ βεβαίως, αλλά κατά βάση από τη φλόγα της καρδιάς του πλημμύρισε τους δρόμους. Που;
Μα προφανώς στο κέντρο των Αθηνών, στις πλατείες και στους κεντρικούς δρόμους, εκεί που δεν δικαιούται να διαδηλώνει ο λαός, κι αν διαδηλώνει καταστέλλεται, με σφαίρες, ξύλο ανελέητο ή δακρυγόνα. Εκεί σ’ αυτές τις κεντρικές αθηναϊκές συνοικίες ένα μήνα και κάτι μετά στήθηκε η «Σκομπία» (από το όνομα του Βρετανού Στρατιωτικού Διοικητή της Ελληνικής Πρωτεύουσας, στρατηγού Σκόμπι).
Είναι σαφές το ταξικό ένστικτο της αθηναϊκής μεγαλοαστικής τάξης, την ίδια στιγμή που το ΕΑΜ προπαγάνδιζε την «εθνική ενότητα», προσπαθούσε βασανιστικά να κρατήσει ισορροπίες, έκανε συμφωνίες με τους αστούς παλαιούς πολιτικούς. Δεχόταν τα χτυπήματα και δίσταζε να πάρει σαφή θέση μέχρι την τελευταία στιγμή. Άφηνε τους μαχητές και τις μαχήτριες του, στην πιο φριχτή θολούρα και αβεβαιότητα. Το τι επακολούθησε είναι γνωστό.
Για την ιστορία, η αθηναία κυρία με το ένστικτο της τάξης της, είναι η Ελένη Βλάχου, κόρη του Γεωργίου Βλάχου της Καθημερινής, τότε ετών 33. Της Καθημερινής με τα ωραία πρωτοσέλιδα για τον Φύρερ και τον Ντούτσε. Δεν είχε φαίνεται και πολλούς λόγους να γιορτάζει με τον λαουτζίκο το τέλος της Κατοχής…
[Το απόσπασμα από το βιβλίο της Ελένης Βλάχου «Δημοσιογραφικά Χρόνια» τ.1]
