Η ΕΜΧ αποτελεί το φορέα αποκλειστικής διαχείρισης της φυσικής Μαστίχας και αποτελεί την συλλογική έκφραση 20 πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών των 24 Μαστιχοχωρίων. Στους Πρωτοβάθμιους Συνεταιρισμούς ανήκουν στην ουσία όλα τα φυσικά πρόσωπα που ασχολούνται με την παραγωγή της μαστίχας, κατά κύριο ή δευτερεύον επάγγελμα, και τα οποία ανέρχονται περίπου στα 4.850 μέλη.
Στον πίνακα φαίνεται η τελευταία παραγωγή μαστίχας ανά Πρωτοβάθμιο Συνεταιρισμό μαζί με τον αριθμό αντιπροσώπων του καθενός στην Γενική Συνέλευση της ΕΜΧ. Στο διπλανό γράφημα παρουσιάζεται διαγραμματικά η συσχέτιση μεταξύ της Παραγωγής του κάθε Συνεταιρισμού και του αριθμού Αντιπροσώπων που αυτός διαθέτει στην Γενική Συνέλευση.
Από το γράφημα παρατηρούμε ότι η αντιπροσώπευση αποδίδεται ομαλά στους μικρούς πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, δεν συμβαίνει το ίδιο όμως στους μεγάλους. Εξισώνει για παράδειγμα με 8 αντιπροσώπους το Πυργί το οποίο όμως έχει σχεδόν τη διπλάσια παραγωγή από τα Νένητα.
Παρατηρούμε επίσης ότι η μεγάλη πλειοψηφία ωφελείται σε αντιπροσώπους, αναλογικά με την παραγωγή τους εις βάρος όμως μόνο δυο εξ αυτών, των Νενήτων σε μικρότερο βαθμό, και του Πυργίου σε μεγάλο βαθμό. Το Πυργί συγκεκριμένα, αν είχε την αναλογικότητα της Κοινής-Παγίδας αντί των 8 αντιπροσώπων που έχει σήμερα, θα είχε 35, δηλαδή πάνω από τέσσερις φορές περισσότερους. Αντίστοιχα, τα Νένητα αντί των 8, θα είχαν 20, δηλαδή πάνω από δύο φορές περισσότερους.
Το αποτέλεσμα της διαφοράς αριθμού αντιπροσώπων έναντι της παραγωγής αποτυπώνεται στο διάγραμμα, όπου κάτω από τον οριζόντιο άξονα φαίνονται οι Συνεταιρισμοί που αδικούνται και πάνω εκείνοι που ευνοούνται. Δηλαδή αδικούνται Βουνό-Φλάτσια με 2 λιγότερους αντιπροσώπους, Νένητα με 4 και Πυργί με 15, πριμοδοτώντας όμως με αυτόν τον τρόπο όλους τους υπόλοιπους Συνεταιρισμούς που φαίνονται πάνω από τον άξονα με τον αντίστοιχο εμφανιζόμενο αριθμό αντιπροσώπων.
Με άλλα λόγια αδικούνται κατάφορα οι μεγάλοι εταίροι-Συνεταιρισμοί. Έτσι ενώ το Πυργί και τα Νένητα συμβάλλουν αθροιστικά με το 37,8% στη συνολική παραγωγή, στη Γενική Συνέλευση αντίθετα εκπροσωπούνται μόνο με 18,6%. Το Πυργί όμως αποτελεί το πλέον ακραίο παράδειγμα αυτής της αδικίας, αφού παρόλο ότι συνεισφέρει στη συνολική παραγωγή με 24,3%, στη Γενική Συνέλευση εκπροσωπείται μόνο με 9,3%.
Η σημασία της ορθής αντιπροσώπευσης
Το ανώτατο όργανο Διοίκησης της ΕΜΧ αποτελεί η Γενική Συνέλευση των αντιπροσώπων, δηλαδή οι 86 αντιπρόσωποι των πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών. Με ψηφοφορία από την Γ.Σ. προκύπτει το 9μελες Διοικητικό Συμβούλιο –Δ.Σ. της ΕΜΧ από το οποίο τελικά προκύπτει και ο Πρόεδρος της, ενώ ένα μέλος της ορίζεται Πρόεδρος της θυγατρικής της, της Ανώνυμης Εταιρείας Mediterra.
Σε κάθε οικονομικό οργανισμό ιδιωτικού συμφέροντος:
- η δύναμη πηγάζει από το μέγεθος της συμμετοχής στο κεφάλαιο αυτού του οργανισμού. Στην περίπτωση της ΕΜΧ το μέγεθος συμμετοχής στο Κεφάλαιο προκύπτει από το Συνεταιριστικό Κεφάλαιο του κάθε Συνεταιρισμού.
- η εξουσία και η αντιπροσώπευση είναι ανάλογη της συμμετοχής στο κεφάλαιο αυτού του οργανισμού. Στην περίπτωση της ΕΜΧ η εξουσία και η αντιπροσώπευση δεν είναι ανάλογη της συμμετοχής σε Συνεταιριστικό Κεφάλαιο.
- η διοίκηση δικαιωματικά και νομικά ασκείται από τους μετόχους που κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο κεφαλαίου στο συνολικό κεφάλαιο, χαράσσοντας οικονομική πολιτική και στρατηγικό σχεδιασμό. Στην περίπτωση της ΕΜΧ η διοίκηση, η οικονομική πολιτική και ο στρατηγικός σχεδιασμός δεν ασκείται αναλογικά από τους μεγαλύτερους Συνεταιρισμούς.
Με άλλα λόγια η αντιπροσώπευση, η δύναμη και η εξουσία ασκείται δυσανάλογα του μεγέθους του καθενός εταίρου. Πρόκειται επομένως για οφθαλμοφανή μεγάλη, αν όχι πολύ μεγάλη, διοικητική στρέβλωση. Η ορθή και αναλογική δύναμης κάθε μετόχου-πρωτοβάθμιου συνεταιρισμού αναμένεται να αντιπροσωπεύεται αναλογικά στη Γ.Σ. ώστε με αυτόν τον τρόπο όλοι οι Συνεταιρισμοί, να μπορούν να ασκούν την δύναμη τους εκλέγοντας το Δ.Σ., τον Πρόεδρο και την διοίκηση που θα εφαρμόζει πολιτικές και στρατηγικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τους.
Στην δική μας περίπτωση ο μεγαλύτερος Συνεταιρισμός της ΕΜΧ, πέραν πάσης αμφιβολίας είναι το Πυργί κατέχοντας το 24,3%, όταν ακόμη και ο δεύτερος σε παραγωγή (τα Νενητα) βρίσκονται πολύ μακριά κατέχοντας μόνο το 13,3% της παραγωγής. Δικαιούται επομένως το Πυργί, όπως γίνεται σε κάθε επιχειρηματικό οργανισμό, να συμμετέχει πρωταγωνιστικά στη διοίκηση της ΕΜΧ. Το όποιο σύστημα εκλογής αντιπροσώπων και αν εφαρμόζεται δεν μπορεί να εναντιώνεται στην αρχή της αναλογικότητας μεταξύ Αντιπροσώπων και Συνεταιριστικού Κεφαλαίου. Το σημερινό σύστημα όμως απέχει πάρα πολύ από το να υιοθετεί και να εφαρμόζει αυτήν την αρχή.
Δίνει 8 αντιπροσώπους σε αυτόν που κατέχει το 24,3% και 5 αντιπροσώπους σε αυτόν που κατέχει μόλις το 3,52%. Με λίγα λόγια αν με το σημερινό σύστημα συνασπιστούν δυο Συνεταιρισμοί που ένας κατέχει 3,52% και 5 αντιπροσώπους, και ο άλλος 3,13% και 4 αντιπροσώπους είναι ισχυρότεροι από το Πυργί που κατέχει 8.
Η πρόταση
Κάποιος θα ισχυριστεί ότι η αναλογικότητα δεν μπορεί να εφαρμοστεί, δεδομένου ότι παραβιάζει τον ανώτατο αριθμό των 5 αντιπροσώπων που θέτει ο νόμος 2810/2000 ανά Πρωτοβάθμιο Συνεταιρισμό. Παρόλα αυτά και το ισχύον καθεστώς των 8 αντιπροσώπων, επίσης παραβιάζει το ανώτατο όριο που θέτει ο νόμος.
Επομένως, δεδομένου ότι ούτε η ισχύουσα αντιπροσώπευση εναρμονίζεται με το νόμο, πολλοί αναρωτιούνται γιατί δεν εφαρμόζεται η αναλογική αντιπροσώπευση η οποία προδήλως υπερισχύει ως δικαιότερη και συνεταιριστικά και επιχειρηματικά φιλικότερη.
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα και το αντίστοιχο Διάγραμμα, μια τέτοια λύση είναι εφικτή, αυξάνοντας απλά τον αριθμό των αντιπροσώπων από 86 στους 100. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η ζητούμενη ομαλή αναλογικότητα σε όλη την κλίμακα μεγέθους Συνεταιρισμών, από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο.
Δεδομένου ότι η επιθυμία της ΕΜΧ δεν μπορεί να είναι το 6,8% να είναι ισχυρότερο του 24,3%, πιστεύουμε ότι η αναλογικότητα και μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί.
Ελευθέριος Καταρέλος
Ερευνητικό Εργαστήριο RESHIP, Πανεπιστήμιο Αιγαίου