του Βασίλη Αγιαννίδη
Οι εύποροι Χιώτες που κληροδότησαν δεκάδες ακίνητα στο Σκυλίτσειο Νοσοκομείο Χίου προκειμένου να συνεχίζεται απρόσκοπτα το κοινωφελές έργο του, προέρχονται από τις πλέον επιφανείς οικογένειες της χώρας. Ανάμεσα τους βρίσκεται η γενοβέζικη οικογένεια Boggiani, η οποία εγκαταστάθηκε στη Χίο επί Γενουατοκρατίας. Η οικία Βοτσάνη, στην οδό Σταύρου Λιβανού 8, οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και δωρίθηκε στο Νοσοκομείο το 1928 από τον απόγονο της οικογένειας, δικηγόρο Αλέξανδρο Βοτσάνη.
Η οικογένεια Βούρου εγκαταστάθηκε στη Χίο στα τέλη του 15ου αιώνα. Στα μέλη της αναφέρονται ήρωες της Επανάστασης, ένας ιατρός των Βασιλέων Όθωνος και Γεωργίου Α’, ο δωρητής των Βουρείων Σχολείων και του Αγίου Λουκά στα Λιβάδια, ενώ το σπίτι τους στην Αθήνα στεγάζει το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών. Ένα περιβόλι στον Κάμπο που ανήκε αρχικά στην οικογένεια Βούρου, πέρασε κατόπιν στη βυζαντινή οικογένεια Ζίφου, η οποία κατάγεται από τη Ρόδο και μετοίκησε στη Χίο το 14ο αιώνα. Οι Ζίφοι δώρισαν το περιβόλι στο Νοσοκομείο καθώς και ένα ακόμη κτήμα τους, ενώ ένα τρίτο περιήλθε στα Σχολεία της Χίου.
Η βυζαντινή οικογένεια Δρομοκαΐτη βρίσκεται στη Χίο το 15ο αιώνα, στα μέλη της συγκαταλέγεται ένας Άγιος της Ορθόδοξης εκκλησίας, και διακρίνεται χάρη στο κοινωφελές έργο του Εθνικού Ευεργέτη Ζωρζή Δρομοκαΐτη, ο οποίος δώρισε στο Νοσοκομείο το κτίσμα που οικοδόμησε το 1879, στην οδό Πολυτεχνείου 17.
Η Ζηνοβία Μιχαληνού–Κοκκάλη, ανέγειρε τα κτήρια του Εργαστηρίου Απόρων Κορασίδων της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Χίου και της Χριστιανικής Ενώσεως Κυριών και Νεανίδων Χίου, και δώρισε το σπίτι της, καθώς και την παρακείμενη νεοκλασική οικία Μηλιάδη, ώστε να στεγαστεί το Μαιευτήριο Χίου. Κατάγεται από διακεκριμένη ναυτική οικογένεια του Βροντάδου. Τα αδέλφια της Ζηνοβίας έζησαν σε εξίσου εντυπωσιακές κατοικίες: η αδελφή της, Μαριέττα Ζυγομαλά, στη μετέπειτα έπαυλη Μιχαήλ Λιβανού, ο αδελφός της Ζωρζής Μιχαληνός στην έπαυλη που θα στεγάσει αργότερα τον ομώνυμο οίκο ευγηρίας και ο άλλος της αδελφός, Αλέξανδρος, στο κατοπινό Μέγαρο Μαξίμου.
Το περιβόλι που είναι γνωστό σαν «Βιτιάδικο» υπήρξε αρχικά ιδιοκτησία της οικογένειας Σγούτα, κλάδο της γενοβέζικης οικογένειας εμπόρων και τραπεζιτών Mentoni. Ανακηρύχτηκαν Ευεργέτες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, υπήρξαν συναγωνιστές του Φαβιέρου για την απελευθέρωση της Χίου, είναι διακεκριμένοι αρχιτέκτονες σήμερα. Το κτήμα περιήλθε στην οικογένεια Βουρνού μετά το 1822 και από εκείνους στην οικογένεια Βιτιάδη ως προικώο, από την οποία δωρίθηκε στο Νοσοκομείο το 1942. Η οικογένεια Βιτιάδη είναι μάλλον ιταλικής καταγωγής και διακρίνεται στη ναυτιλία και στο εμπόριο από το 19ο αιώνα.
Στο Νοσοκομείο δωρίθηκε από την οικογένεια Σκυλίτση ένα περιβόλι στον Άγιο Γιάννη το Βουδομάτη. Σώζεται το ισόγειο παλαιού διώροφου κτίσματος του 15ου αιώνα, σύμφωνα με χρονολόγηση της αρχιτέκτονος Κυρίας Μαρίας Ξύδα. Η βυζαντινή αριστοκρατική οικογένεια Σκυλίτση εγκαταστάθηκε στη Χίο το 14ο αιώνα. Τα μέλη της υπήρξαν λόγιοι, επιστήμονες, στρατιωτικοί, εφοπλιστές, τραπεζίτες και έμποροι. Ίδρυσαν το Σκυλίτσειο Νοσοκομείο το 1773 και το χρηματοδοτούσαν για τουλάχιστον 150 χρόνια. Δέκα μέλη της οικογένειας θυσιάστηκαν με την έκρηξη της Επανάστασης στην Πόλη και στη Χίο. Ανακηρύχτηκαν Μεγάλοι Ευεργέτες του Γένους από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και πήραν τον τίτλο του Κόμη από τον Βασιλέα Umberto Ier της Ιταλίας.
Το περιβόλι των γενοβέζων αριστοκρατών d’ Andria, μιας από τις πλέον εξέχουσες οικογένειες λεβαντίνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αγοράστηκε από την οικογένεια Σουρέ το 1822, εμπόρους πειρατικής καταγωγής, όπως υποστηρίζει μια ρομαντική οικογενειακή παράδοση. Στο δεύτερο μισό του 20ούαιώνα περιήλθε σε κάποια τράπεζα και το 1972 στο Νοσοκομείο.
Ένα από τα σημαντικότερα, από ιστορικής και αρχιτεκτονικής άποψης, κτήρια του Κάμπου, το οποίο οικοδομήθηκε το 18ο αιώνα, διασώθηκε από τις καταστροφές της Σφαγής του 1822, από τον Σεισμό του 1881 και κατοικείτο έως το 2006, ανήκει σήμερα στο Νοσοκομείο. Υπήρξε ιδιοκτησία της οικογενείας Σκυλίτση και αγοράστηκε κατόπιν από την οικογένεια Καλουτά. Οι Καλουτάδες ήταν απόγονοι βυζαντινών αρχόντων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Χίο πριν από το 16ο αιώνα, και διακρίθηκαν σαν έμποροι, εφοπλιστές και βυρσοδέψες στη Χίο και στην Αίγυπτο. Το περιβόλι δωρίθηκε στο Νοσοκομείο από το John Δ. Καλουτά.
Κάποια από αυτά τα ακίνητα, τα περισσότερα εκ των οποίων προστατεύονται από τις διατάξεις του Νόμου 3028/2002 «για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς», συμπεριλήφθηκαν στο υπόμνημα με στόχο τη διατήρηση και επανάχρησή τους που παρέδωσε σε κάθε αρμόδιο φορέα η Τοπική Επιτροπή της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
Η Ελληνική Εταιρεία πρότεινε την τουριστική αξιοποίηση τους μέσω ενός δικτύου ξενώνων, ενώ θεωρεί εφικτή τη χρήση τους ως αγροτικών μονάδων, κατοικιών, καταστημάτων, γραφείων και άλλων αστικών χρήσεων. Επιθυμητή είναι η διατήρηση ενός από τα αρχοντικά ως επισκέψιμο μνημείο, εφόσον μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο τέτοιο, παρά το γεγονός πως υπάρχει σημαντική ζήτηση από Χιώτες και επισκέπτες.
Οι πληροφορίες προέρχονται από τα τεύχη 24, 25, 30, 34, 46, 47, 48 και 56 του περιοδικού «Πελινναίο», οι φωτογραφίες και τα σχέδια είναι του Βασίλη Αγιαννίδη, και οι φωτογραφίες Καλουτά και Μιχαληνού προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές.
Συζήτηση10 Σχόλια
Εξαιρετική έρευνα κύριε Αγιαννίδη, θερμά συγχαρητήρια, όπως κάθε φορά μας εκπλήσσετε με υπερθετικό τρόπο.
Μ΄εκτίμηση
Ε.Παπαζή
Bravo Vassili!
Όπως πάντα, εξαίρετη δουλειά,Βασίλη!Χάρις σε σένα αναβιώνουν-και «μνημονεύονται»-άνθρωποι αξιόλογοι του παρελθόντος.Τα θερμά μου συγχαρητήρια!Συνέχισε,περιμένουμε κι άλλα!
Η εταιρία πότε έκανε αυτές τις προτάσεις?
Ελπίζω να απαντήσουν σε αυτές τις προτάσεις γιατί είναι δημόσια η περιουσία αυτή και από το ελληνικο δημόσιο πληρώνονται οι άνθρωποι που διοικούν.
Συγχαρητήρια Βασίλη για τον κόπο σου και καλή συνέχεια στις καταγραφές σου.
Σιδερής Λοϊζος
Αγαπητέ Βασίλη , πολλά χρόνια πριν , νεαρός στη Θεσσαλονίκη με παθιασμένη εμμονή σε γενεαλογίες , σχέδια και φωτογραφίες !! 20 και κάτι χρόνια μετά , διαβάζουμε το ίδιο πάθος και την ίδια συνέπεια στην πολιτιστική έρευνα……..Εύγε!!!
Φιλικοί χαιρετισμοί
Πάνος Κουρτίδης-Φιλόλογος /Ελένη Ζάρα , Θεσσαλονίκη
Μένω εκτός Χίου από το 1986. Μέσα από τα κείμενα και τις φωτογραφίες σας γνωρίζω ξανά την ιδιαίτερη πατρίδα μου. Σας ευχαριστώ.
Για μία ακόμα φορά μπράβο Βασίλη
Είναι σίγουρο ότι δικαιούσαι μιας ευρύτερης αναγνώρισης για την, σε βάθος και με πάθος, επιστημονική ερευνητική δουλειά σου όλα αυτά τα χρόνια.
Οι φίλοι σου πρέπει να σκεφτούμε με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό. Αλλά να γίνει πρέπει.
Φιλικά
Βασίλης Σγούτας
Μπράβο Βασίλη είσαι σοβαρός και σπουδαίος.
Πολλά συγχαρητήρια Βασίλη ,οποιοδήποτε στοιχείο που αφορά τις οικογένειες των προγόνων μας πραγματικά συγκινητικό και ιδιαίτερο για την ιστορία του τόπου μας.
Αγαπητέ κ.Αγίαν νίκη, έχω τη γνώμη πως υπάρχουν πολλά περισότητα ακίνητα, όπως και οι ευεργέτες ιδιοκτήτες τους που τα δώρισαν στο Σκυλίτσειου Νοσοκομείο Χιούστον.
Μια τέτοια οικία είναι και η οικία Μενιάδη στον Κάμπο της Χίου.
Με εκτίμηση.
Δρ.Δ.Δ. Δημήτριος Μενιάδης.