1 πλαστική σακούλα ανά ημέρα κατανάλωσε το 2015 ο μέσος Έλληνας. Συνολικά καταναλώσαμε 4,3 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες, δηλαδή 33 χιλιάδες τόνους πλαστικού!
Στην πρώτη θέση της ΕΕ, σε κατανάλωση πλαστικής σακούλας, κατατάσσεται η Ελλάδα με βάση τα στοιχεία του 2015, όπως αυτά αποτυπώνονται σε έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Η σχετική έρευνα του ΙΕΛΚΑ βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και θα καταλήξει με την κατάθεση συγκεκριμένων εναλλακτικών προτάσεων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2015/720. Tα μέχρι τώρα δημοσιεύσιμα ευρήματα της μελέτης είναι αποκαλυπτικά για το μέγεθος του προβλήματος. Συγκεκριμένα:
- Οι μέχρι τώρα μετρήσεις και εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το 2015 στην Ελλάδα αντιστοιχούν 363 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος. Η μέτρηση αυτή είναι κατά 50% μεγαλύτερη από την δημοσιευμένη εκτίμηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2010 (σχήμα 1), στις 242 σακούλες ανά κάτοικο, η οποία τότε κατέτασσε την Ελλάδα στην 4η θέση ανάμεσα στις 19 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία. Σημειώνεται ότι η εκτίμηση για 363 σακούλες φέρνει την Ελλάδα στην 1η θέση σε κατανάλωση, διπλάσια σχεδόν από τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο των 175 τεμαχίων.
- Σήμερα στην Ελλάδα συνολικά χρησιμοποιούνται συνολικά 4,3 δισεκατομμύρια σακούλες με σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος, περίπου δηλαδή 33.000 τόνοι πλαστικές σακούλες με πολύ σημαντικό κόστος.
- Αντίθετα, οι επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες (π.χ. υφασμάτινες) είναι ελάχιστες. Υπολογίζονται με βάση την έρευνα του ΙΕΛΚΑ σε 400.000-500.000 ανά έτος, δηλαδή περίπου 0.05 σακούλες ανά κάτοικο, όταν π.χ. η Δανία η οποία είναι από τις πιο προχωρημένες χώρες στη μείωση της πλαστικής σακούλας έχει 75 επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες ανά κάτοικο, ενώ ο μέσος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 23. (Σημειώνεται ότι η έρευνα της Eunomia αναφέρει υψηλότερους αριθμούς για την Ελλάδα, οι οποίοι όμως δεν επιβεβαιώνονται με βάση τα ευρήματα της έρευνας του ΙΕΛΚΑ).
Υπερκατανάλωση πλαστικών σακούλων
Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται περισσότερο εμφανές όταν συγκρίνεται η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα με την υποχρέωση της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Οδηγία αναφέρει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα «που εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019 και τις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2025». Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, θα πρέπει η κατανάλωση στην Ελλάδα να μειωθεί κατά 80% ως το 2019 και 90% ως το 2025.
Πρόκειται για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς πάχους μικρότερου από 50 μικρά («λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς»), που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειονότητα του συνολικού αριθμού πλαστικών σακουλών μεταφοράς που καταναλώνονται σήμερα. Οι πλαστικές σακούλες μίας χρήσης για ψώνια, συνήθως κατασκευασμένες από υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο (HDPE) πλαστικό, δίνονταν παραδοσιακά δωρεάν στους πελάτες από τα καταστήματα λιανικής κατά την αγορά αγαθών. Η μέθοδος έγινε δημοφιλής γιατί θεωρήθηκε από τον καταναλωτή ως ένας αποτελεσματικός, φθηνός και υγιεινός τρόπος για τη μεταφορά αντικειμένων. Όμως η υπερβολική έκταση της χρήσης τους έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην προαναφερθείσα Ευρωπαϊκή Οδηγία «Τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης πλαστικών σακουλών μεταφοράς δημιουργούν υψηλή συσσώρευση απορριμμάτων και οδηγούν σε αναποτελεσματική χρήση των πόρων, κατάσταση που αναμένεται να επιδεινωθεί, εάν δεν ληφθούν μέτρα. Η απόρριψη πλαστικών σακουλών μεταφοράς προκαλεί περιβαλλοντική ρύπανση και επιδεινώνει το εκτεταμένο πρόβλημα των απορριμμάτων στα συστήματα υδάτων, με αποτέλεσμα να απειλούνται τα υδάτινα οικοσυστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, η συσσώρευση πλαστικών σακουλών μεταφοράς στο περιβάλλον έχει σαφώς αρνητικές επιπτώσεις σε ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες».