Το μνημείο του Μητροπολίτη Ιωακείμ Στρουμπή

του Βαγγέλη Χαρίτου

Το κείμενο του Γιώργου Χατζελένη για το Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή στάθηκε αφορμή για να ξαναθυμηθούμε ένα χρονίζον θέμα: Την αναστήλωση του ταφικού μνημείου του, που βρίσκεται στη γενέτειρά του τα Θυμιανά.

Στη βορειοδυτική γωνιά του περιβόλου του ναού του Αγίου Ευστρατίου, υπάρχει ένα λιθόκτιστο κτίριο με μορφή μικρού ναού. Οι μη Θυμιανούσοι βλέποντάς το εικάζουν πως πρόκειται για κάποιο παρεκκλήσι του κεντρικού ναού. Όμως το κτίσμα αυτό, κατασκευασμένο από ιώδη (μοβ) Θυμιανούσικη πέτρα, είναι το ταφικό μνημείο του ιεράρχη, όπου ετάφη το 1950. Κατασκευάστηκε κατ’ εντολή του ίδιου του Ιωακείμ, από τους πρωτομάστορες Μιχάλη Λ. Ανδρεάδη, Σταμάτη Φρατζέσκο και Δημητρη Α. Ανδρεάδη. Δυστυχώς δεν υπάρχει επιγραφή που να δηλώνεται ο ακριβής χρόνος κατασκευής, όμως η κατασκευή του μπορεί να τοποθετηθεί στο διάστημα 1934-1938.

Το κτίσμα με διαστάσεις 2,44 Χ 3,76 μ και ύψος περί τα 3,5 μ είναι εκλεκτικιστικό, αφού συνδυάζει στοιχεία βυζαντινά και κλασικά. Στην δυτική πλευρά ανοίγεται η θύρα που τονίζεται με πλαίσιο από λευκό μάρμαρο. Στις άλλες πλευρές ανοίγονται δίλοβα παράθυρα, ενώ ψηλότερα οι στέγες διαμορφώνονται με αετώματα. Στις γωνίες κλασικιστικές παραστάδες. Το σύνολο επιστέφει οκτάπλευρος ψηλός τρούλος. Ο διάκοσμος του περιλαμβάνει μαίανδρο που περιτρέχει το κτίριο ως ζωφόρος κάτω από τα αετώματα, αγγεία με φυτά στα μέτωπα των τόξων των παραθύρων, ρόδακες στο κέντρο των αετωμάτων, σταυρούς και φλογόμορφα ακρωτήρια στις γωνίες των τελευταίων. Τέλος στο τρούλο ανοίγονται ρομβοειδείς φεγγίτες και κοσμείται με ανατέλλοντες ήλιους (;).

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτή η επιρροή στη φιλοτέχνηση του μνημείου της εργασίας των τεχνιτών του Αγίου Ευστρατίου. Αλλά και ότι το κομψό μνημείο συμπληρώνει αρμονικά τον επιβλητικό ναό. Στο εσωτερικό υπάρχει μια φωτογραφία του Ιωακείμ και ένα ξύλινο οστεοφυλάκιο, ενώ στο δάπεδο υπάρχει μαρμάρινη πλάκα μεγάλων διαστάσεων που καλύπτει τη σκάλα προς το υπόγειο ταφικό χώρο. Το υπόλοιπο δάπεδο καλύπτεται με τετράγωνα πλακίδια.

Το μνημείο εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται σε κακή κατάσταση, με κίνδυνο κατάρρευσης ανά πάσα στιγμή: Οι αρμοί έχουν διευρυνθεί, υπάρχουν αρκετές ρωγμές και απώλειες τεμαχίων λίθου που οφείλονται κυρίως στην οξείδωση των σιδερένιων συνδέσμων. Στις επιφάνειες των λίθων παρουσιάζεται απώλεια υλικού λόγω της μέτριας σκληρότητάς τους, με αποτέλεσμα να χάνονται οι διακοσμητικές λεπτομέρειες, όπως το μαιανδρικό κόσμημα που έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Πραγματικά η κατάστασή στην οποία βρίσκεται το μνημείο δεν μας τιμά, ιδίως τους κατοίκους των Θυμιανών. Την κατάσταση δυσχεραίνουν τα φυτά και δέντρα που περιβάλλουν το μνημείο και σίγουρα έχουν προκαλέσει προβλήματα στη θεμελίωσή του. Όταν πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια της προτομής το 2009 υπήρξε η προφορική υπόσχεση από τον τότε νομάρχη Χίου, πως θα εξευρεθεί χρηματοδότηση για τη αποκατάσταση του μνημείου, που ως τώρα δεν έχει τηρηθεί. Η όποια επέμβαση βέβαια πρέπει να γίνει έπειτα από τη σύνταξη μελέτης, ώστε αφενός να αντιμετωπιστούν με ορθό τρόπο τα προβλήματα και αφετέρου να είναι δυνατή η ένταξή του σε κάποιο πρόγραμμα.

Φορείς όπως ο δήμος και η Μητρόπολη οφείλουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη διάσωση του μνημείου, αφενός ως σημαντικού όψιμου έργου της λιθογλυπτυκής παράδοσης των Θυμιανών του Μεσοπολέμου, συνδεδεμένο με την ιστορία του τόπου και αφετέρου ως μια έμπρακτη απόδοση τιμής στο μακαριστό Μητροπολίτη και δείγμα σεβασμού στο έργο του. Ίσως για τους ανωτέρω λόγους να είναι δυνατή η κήρυξή του ως διατηρητέου μνημείου. Εάν γίνει η αρχή για την αποκατάσταση, οι κάτοικοι των Θυμιανών είναι βέβαιο πως θα συμβάλλουν με όλες τους τις δυνάμεις.

Βοηθήματα

 

• Μιχαηλίδη Ανδρέα, Ο Μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ Στρουμπής Χίος 2009 Εκδόσεις “Άλφα-Πι
• Πρωάκη Κυριάκου, Ο Αϊ Στράτης Θυμιανών Χίος 2007