20160604
Έφτασα στην όμορφη πλατεία με τα πλατάνια· δεν μπορούσα να καταλάβω πώς είναι οριοθετημένο το χωριό, μια κυρία που γέμιζε μπετόνια με νερό μου είπε πώς να ανέβω στα Σπήλια –στο παλιό χωριό. Διέσχισα τα στενά και ξαναρωτώντας έφτασα πάνω· ανάμεσα στα ερείπια τούφες τούφες ρίγανη, ανθισμένη αυτή την εποχή. Κάποιες από τις παλιές κατοικίες έχουν γίνει ξενώνες. Από κάτω είναι απλωμένο το χωριό προς όλες τις κατευθύνσεις και τις γύρω πλαγιές. Αν δεν ξέρεις την περιοχή δύσκολα καταλαβαίνεις την τοπογραφία· διάσπαρτοι οικισμοί, κόλποι και εσοχές της θάλασσας, απότομες κορφές.
Καθόταν έξω από την πόρτα της, κρατούσε ένα φλιτζάνι μάλλον με γάλα και σε ένα πιάτο είχε παξιμάδια και τυρί. Τη ρώτησα για τη ρίγανη· «την ξέρεις τη ρίγανη; εδώ έχουμε πολύ αλλά αλλού δεν έχουνε. Στην Πάρο που είναι η κόρη μου δεν έχει όχι μόνο ρίγανη αλλά ούτε δέντρο· τίποτα δεν έχει. Παλιά είχαμε δυο δημοτικά σχολεία ένα εδώ και ένα κάτω στο Μάρμαρο. Τώρα ο πιο πολύς κόσμος είναι κάτω και το κλείσανε εδώ, κατεβαίνουν τα παιδιά με λεωφορείο.» Τη ρώτησα αν θέλει να τη βγάλω φωτογραφία. «Όχι παιδάκι μου να χαρείς μεγάλη γυναίκα είμαι δε θέλω, να είσαι καλά.»
Κατέβηκα στην πλατεία, ησυχία· κάτω από τα πλατάνια άδειες οι καρέκλες μόνο ένας άντρας με ρυτίδες στο πρόσωπο, τσιγάρο στο χέρι και αυτοπεποίθηση στο βλέμμα καθόταν σε ένα τραπέζι. «Αν έχεις χρόνο κάτσε να σου πω την ιστορία του χωριού». Κάθησα, αφηγήθηκε σα να έχει ζήσει τα γεγονότα· δεν ξέρω τι από αυτά είναι ιστορικά τεκμηριωμένο και τι μυθοπλασία αλλά μάλλον δεν έχει σημασία. «Την εποχή των Γενοβέζων οι άθρωποι ζούσαν πάνω στα Κοίλα· χωρίστηκαν στα τρία, κάποιοι πήγαν στο Βροντάδο, κάποιοι στη Λαγκάδα και οι υπόλοιποι εδώ στο Σπήλιο. Μείνανε ψηλά γιατί φοβόταν τον χείμαρο, εκεί πρωτοκατοίκησαν. Τώρα πώς βγήκε το όνομα· δεν έχουμε καμιά σχέση με την Καρδαμύλη της Μάνης που λένε πολλοί. Τρεις σοφοί ανέβηκαν πάνω στους μύλους –ήταν γεμάτο μύλους το βουνό– για να βρουν το όνομα. Κοίταξαν κάτω· »τι είναι αυτό που πρασινίζει» ρώτησε ένας. »Κάρδαμο» είπε ο άλλος. »Ε από αυτό θα φτιάξουμε το όνομα: από το Κάρδαμο και τους μύλους: Καρδάμυλα!». Αργότερα ήρθε εδώ ένας αλιέας και έφτιαξε στο Μάρμαρο –Μάρμαρο το βγάλανε γιατί απέναντι το βουνό έχει μάρμαρο– μια παράγκα και ψάρευε. Έπιανε πολύ ψάρι· ε, κατέβηκαν πολλοί από το χωριό και γίνανε ψαράδες, φτιάξαν τις πρώτες ξυλόβαρκες, μετά καΐκια, μετά σιδερένια, και σιγά σιγά γίνανε εφοπλιστές. Το πρώτο σιδερένιο βαπόρι το ‘φερε ένας θείος της θείας μου·τρεισήμισι χιλιάδες τόνοι και έδεσε εκεί που είναι το ξενοδοχείο, εκεί ήταν το αγκυροβόλιο.» Δεν πρόλαβα να τον ρωτήσω αν θέλει να τον φωτογραφίσω, μου είπε μόνος του να τον βγάλω.
Στο Μάρμαρο έφτασα με το τελευταίο φως, μετά τη δωρικότητα και την όμορφη αγριάδα του χωριού, ξαφνιάστηκα από τις καφετέριες με τις πολυθρόνες πάνω στην προκυμαία και τον κόσμο. Διέσχισα την παραλία, πέρασα από το μνημείο της Καρδαμυλίτισσας μάνας, φαντάστηκα το πρώτο Καρδαμυλίτικο βαπόρι να μπαίνει στον κόλπο και μετά πήγα στον πίσω δρόμο· εδώ έχουν διατηρηθεί αρκετά σπίτια με νεοκλασικά και αστικά στοιχεία, χαρακτηριστικά υποθέτω της περιοχής και των περασμένων δεκαετιών, εξάλλου οι σύγχρονες κατοικίες και οι βίλες είναι ακροβολισμένες στις πλαγιές.
