Αριστερή πολιτική για το νησιωτικό ΦΠΑ

Αύξηση στις πολυτέλειες των λίγων, μείωση στις ανάγκες των πολλών
 
του Τέλη Τύμπα

Ως έμμεσος φόρος, ο ΦΠΑ είναι γενικά ταξικός. Πόσο; Εξαρτάται από το αν υπάρχει διαφοροποίηση των συντελεστών ΦΠΑ ανά κατηγορίες αγαθών καθώς και από μια ολόκληρη σειρά από άλλες μεταβλητές, όπως αυτές καθορίζουν από κοινού τον τρόπο με τον οποία ο ΦΠΑ εγγράφεται στο συνολικό άθροισμα έμμεσων και άμεσων φόρων. Μια μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στα αναγκαία αγαθά που καταναλώνουν οι μισθωτοί και οι άνεργοι (π.χ. απαραίτητα τρόφιμα και ενέργεια) μαζί με μια παράλληλη αύξηση στα αγαθά που είναι απλησίαστα σε αυτούς (διάφορα είδη και υπηρεσίες πολυτελείας) μπορεί να αμβλύνει την ταξικότητα του φόρου. Η θέση της αριστεράς για το ύψος του ΦΠΑ σε κάποια περιοχή, π.χ. στα νησιά, δεν μπορεί να υποθέτει ότι υπάρχει μια αταξική κοινωνία. Στα νησιά, όπως παντού στην Ελλάδα, υπάρχουν κοινωνικές τάξεις με αντιδιαμετρικά συμφέροντα. Γι αυτό και η αριστερά πρέπει να απεγκλωβιστεί από το δίλημμα ‘εξομοίωση του νησιωτικού ΦΠΑ με τον πανελλαδικό ή όχι’.

Η αριστερά πρέπει να παρεμβληθεί ζητώντας, πρώτον, ενίσχυση της άμεσης έναντι της έμμεσης φορολόγησης, δεύτερον, μείωση τόσο της άμεσης όσο και της έμμεσης φορολόγησης στη βάση της πυραμίδας και αύξηση στην κορυφή και, τρίτον, δραστικό περιορισμό της φοροδιαφυγής που δεν θα αφήνει έξω την κορυφή της πυραμίδας (διαφορετικά δεν θα έχει νομιμοποίηση σε κανένα σημείο της πυραμίδας). Έτσι και μόνο έτσι θα προκύψουν οι δημόσιοι πόροι για την υιοθέτηση πολιτικών ενίσχυσης της νησιωτικότητας και της ανάπτυξης με βάση το δημόσιο συμφέρον, όπως η πολιτική της υιοθέτησης του ‘μεταφορικού ισοδύναμου’. Δεν μπορεί η κρίση χρέους να γίνεται μια τεχνική για να πληρώνει ολοένα και μεγαλύτερο φόρο ο θαλασσοδαρμένος ενεργός και συνταξιούχος ναυτικός που είναι γειωμένος στην οικονομία του τόπου του ώστε να καλύπτει το κενό από την ολοένα και μεγαλύτερη αποφυγή φορολόγησης του εφοπλιστή αλλά και κάθε άλλου που μπορεί να επωφεληθεί από υπερτοπικές-ατοπικές off shore και διάφορα συναφή.

Στο πλαίσιο αυτό η αριστερά θα πρέπει να αντιπαραθέσει τις δικές της μελετημένες προτάσεις ως προς το ΦΠΑ και τη φορολόγηση γενικότερα, σχεδιασμένες ώστε να υποστηρίζεται ο μισθωτός αλλά και ο μικρός και ευρηματικός επιχειρηματίας, αυτός που θα επενδύει καινοτόμα σε ποιοτική (π.χ. βιολογική) παραγωγή και αειφόρο τουρισμό, καθώς και σε εμπόριο και υπηρεσίες που θα υποστηρίζουν παραγωγή-τουρισμό μιας τέτοιας οικονομικής φιλοσοφίας. Δεν είναι το ίδιο μια προκλητικά πολυτελής σουίτα σε μια μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα στην καρδιά της κοσμοπολίτικης Μυκόνου και της Σαντορίνης και κάποια σεμνά δωμάτια σε ένα πετρόκτιστο μεσαιωνικό χωριό που παλεύει για να αποφύγει την απερήμωση στην Αμανή της Χίου και στις άλλες εσχατιές του Αιγαίου. Όπως δεν είναι το ίδιο μια πολυεθνική καλλυντικών ή ρούχων που κερδοφορεί απρόσκοπτα στο κέντρο της Χιακής αγοράς της Απλωταριάς έχοντας παράγει τα προϊόντα της στην Κίνα και ένα μικρό μαγαζί με τοπικά εδέσματα ή κεντήματα που ματώνει για να τα βγάλει πέρα στους παράδρομούς της. Αν η αριστερά δεν το αναγνωρίσει αυτό θα παίζει στο γήπεδο της δεξιάς, όπως έπαιξε στην πλατεία Βουνακίου της Χίου την εβδομάδα που πέρασε.

Τα όσα θλιβερά και ευτράπελα διαδραματίστηκαν στην πλατεία Βουνακίου δεν ήταν πάντως παρά η φυσιολογική κατάληξη καλεσμάτων από πάνελ που ξεκινούσαν με συνδικαλιστές της μη κυβερνητικής αριστεράς και κατέληγαν σε περιφερειάρχη αιρετό με τη ΝΔ. Πολύ φυσιολογικά, κάποιοι της ΝΔ άδραξαν την ευκαιρία για να διεκδικήσουν τον ηγετικό ρόλο σε μια αταξική-υπερκομματική, υποτίθεται, κινητοποίηση. Ενώ σε μια πλατεία που θα διεκδικούσε αποφασιστικές μειώσεις του ΦΠΑ υπέρ μιας μικρής επιχειρηματικότητας προσαρμοσμένης στη νησιωτική φύση και πολιτισμό, μια πλατεία που θα πρότεινε αντίστοιχη αύξηση φόρων στα προνομιακώς υποφορολογούμενα (και για την ακρίβεια συνήθως φοροεπιδοτούμενα) κεφάλαια τύπου fast-track, δεν θα μπορούσε να προσκολληθεί κανένας βουλευτής της ΝΔ που εδράζει την πολιτική του στην προώθηση τέτοιων και παρόμοιων κεφαλαίων.

Η αριστερά δεν απεγκλωβίστηκε στην περίπτωση αυτή από τον εμπειρισμό, κι έτσι δεν αποδόμησε το ιδεολόγημα περί κοινού-καθολικού αιτήματος αριστεράς και δεξιάς ως προς το νησιωτικό ΦΠΑ. Δεν έχει μελετήσει κι έτσι δεν μπορεί να προσδιορίσει με ποια μείωση του ΦΠΑ είναι υπέρ και με ποια αύξηση επίσης υπέρ, καταλήγοντας να συμφωνεί αυθόρμητα με τη δεξιά στο ότι το δίλημμα είναι ένα καταληκτικό κοινοβουλευτικό ναι ή όχι στην εξομοίωση του ΦΠΑ. Ενώ έπρεπε να αναδείξει τεκμηριωμένα το αφετηριακό κινηματικό δίλημμα: ναι ή όχι στην κατά το δυνατόν μεγαλύτερη διαφοροποίηση μεταξύ ενός ΦΠΑ που θα μειώνεται ως προς αυτά που είναι οι ανάγκες των πολλών ενώ θα αυξάνεται ως προς αυτά που είναι οι πολυτέλειες των λίγων.

Απαντώντας ναι σε αυτό το δίλημμα, θα μπορούσε να ενωθεί ο κόσμος της αριστεράς και να συναντηθεί με την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία και τη δημιουργικότητά της. Ενώ με τον εγκλωβισμό στα περί καθολικού-κοινού ΦΠΑ διασπάται και απο-εμπνέεται ο κόσμος της αριστεράς, με κάποιους να συμπιέζονται στην ίδια πλατεία με μια δεξιά που αντιπολιτεύεται ότι αριστερό θα μπορούσε να επιχειρήσει η κυβέρνηση και τους υπόλοιπους να πιέζονται προς τον κυβερνητισμό, στην υποστήριξη δηλαδή της κυβέρνησης του κόμματός τους χωρίς κινηματική πίεση προς συγκεκριμένα αριστερές θέσεις.