Δήμαρχος, Καλλικράτης, Σκοπιμότητες & Αποξένωση

του Γιάννη Ζαφείρη

Παρά την απόλυτη προχειρότητα με την οποία ψηφίστηκε το «πρόγραμμα Καλλικράτη» χωρίς να ληφθούν υπόψη λοιπά κριτήρια για τη διαμόρφωση των νέων δήμων, δεν εκλείπουν έως και σήμερα εκείνοι που εκφράζουν τον ενθουσιασμό τους περί της ταύτισης με τις «αρχές και τη φιλοσοφία του Ευρωπαϊκού χάρτη τοπικής Αυτονομίας».

Ωστόσο, το θεσμικό και χωροταξικό πλαίσιο που σχηματίστηκε με τον «Καλλικράτη», δεν κατάφερε τίποτε περισσότερο από το να οδηγήσει στην απαξίωση, ειδικότερα τους νησιωτικούς δήμους, όπου εφαρμόστηκε η εκτρωματική αρχή: «ένα νησί, ένας Δήμος», δηλαδή του απόλυτου συγκεντρωτισμού και της ανέντιμης και καταστροφικής περιθωριοποίησης των μικρών κοινοτήτων. Ζήσαμε συγχωνεύσεις και καταργήσεις φορέων, αποστελεχώσεις υπηρεσιών, δραστικές μειώσεις πόρων που υποβάθμισαν κι αποδυνάμωσαν τους παλαιότερους Δήμους, αποδυνάμωση ή κατάργηση τοπικών συμβουλίων. Σίγασε η φωνή του Δημότη της κοινότητας, του χωριού, του πρώην μικρού Δήμου και μαζί της σίγασε και η φωνή του ενδιαφέροντος, της ανάπτυξης και της αξίας του.

Τέσσερα χρόνια ήταν αρκετά για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η λειτουργία του δήμου ως δομή εξουσίας δε βρίσκεται πλέον στο πλάι του πολίτη. Οι πραγματικές ανάγκες των πολιτών κρύφτηκαν πίσω από την έλλειψη της χωροταξικής συνοχής και της εγγύτητας. Τα τέσσερα αυτά χρόνια ο πολίτης βίωσε μια ζημιογόνα και κακόγουστη φάρσα. Η σχεδιαστική προχειρότητα του «Καλλικράτη» καθιστά απαραίτητη όχι απλώς την επανεξέτασή του, αλλά τη ριζική ανατροπή του. Η άμεση διαμόρφωση νέου θεσμικού και χωροταξικού πλαισίου για τη δημιουργία ενός Δήμου αλληλέγγυου με διακριτή ταυτότητα και πολιτιστική συνοχή, είναι απαραίτητη για να καταστεί πραγματικός συνδιαμορφωτής ο δημότης, σε κάθε απόφαση που αφορά τον ίδιο και τις τοπικές κοινωνίες. Μόνο Δήμοι εύληπτων αναγνωρίσιμων ενοτήτων, άμεσα προσβάσιμων και ελέγξιμων από τις τοπικές τους κοινωνίες μπορούν να εξαλείψουν τον Καλλικρατικό συγκεντρωτισμό, με λειτουργία πραγματικών τοπικών συμβουλίων και με συμμετοχική δομή για την ανάληψη αυτοδιεύθυνσης των τοπικών τους υποθέσεων. Είναι σχεδόν αστείος λοιπόν ο ισχυρισμός όσων καμώνονται ότι κατάφεραν να «συγκεντρώσουν» μεγάλο αριθμό υποψηφίων από πολλές ενότητες της Χίου, την ίδια ώρα που -όπως έπραξαν και στο παρελθόν-, αμέσως μετά τις εκλογές θα τους αφήσουν στη μοίρα τους, μαζί με τους τόπους τους.

Με τον «Καλλικράτη» αρκετοί δήμαρχοι είχαν την «ευκαιρία» να μεταβάλλουν τους δήμους τους σε μια μικρογραφία του κεντρικού κράτους, δίχως τύψεις. Έτσι λίγοι αποφασίζουν για τους πολλούς, αγνοώντας και απαξιώνοντάς τους. Και εδώ ακριβώς είναι το ζητούμενο. Πόσοι δήμαρχοι αντέδρασαν; Τι έπραξε ο Δήμος Χίου; Εν τέλει, τι ακριβώς πρεσβεύουν οι δήμαρχοι των προβληματικών από τον «Καλλικράτη» Δήμων, με την επιμονή τους να στηρίζουν με χείριστο τρόπο ένα αποτυχημένο πρόγραμμα; Ενσκήπτουν άραγε στις πραγματικές ανάγκες και προβλήματα των δημοτών τους, ή μήπως ο συγκεντρωτισμός του «Καλλικράτη» εξυπηρετεί απλώς την προσφερόμενη σε αυτούς υπεραυξημένη διαχείριση πόρων και μαζών;

Ο συγκεντρωτισμός του «Καλλικράτη» στα χέρια εκείνων που υπό το πρίσμα των μικροπολιτικών τους σκοπιμοτήτων είναι «ανάλογα εκμεταλλεύσιμος», αποτελεί το κύριο συστατικό της αποξένωσης κυρίως των πιο απομακρυσμένων τοπικών κοινωνιών του τόπου, ενώ εξυπηρετεί και ενδυναμώνει απολιθωμένες πολιτικές τακτικές που αποτελούν βασικά στοιχεία της παθογένειας που δε λέει να πάψει, δημιουργώντας απεχθείς απολυταρχίες (φαινόμενο που συναντάμε και στη Χίο).

Αν λοιπόν παρά τις σοβαρές ενστάσεις πολλών, για την ώρα δεν είναι δυνατή η ανατροπή του αποτυχημένου «Καλλικράτη», ας επιλέξουμε έναν μη αποτυχημένο άνθρωπο. Έναν μη επαγγελματία πολιτικό, άφθαρτο, με πραγματικό όραμα για τον τόπο του, μακριά από ατομικά συμφέροντα. Είναι χρέος μας να σταματήσουμε τη «μοναρχία» που γνωρίσαμε και που τσάκισε τον τόπο, επιλέγοντας εκείνον που θα λειτουργήσει με γνώμονα το καλό όχι του εαυτού του, αλλά ημών των υπολοίπων. Και εδώ έχουμε την ευθύνη να ξεκαθαρίσουμε με τους εαυτούς μας, ότι τα συμφέροντά μας είναι πάντοτε κοινά.