20160102
Mια από τις πιο κρύες μέρες του χειμώνα σήμερα και δεν κυκλοφορεί άνθρωπος· ούτε ντόπιοι ούτε τουρίστες. Τα Μεστά ίσως είναι το μοναδικό μέρος του νησιού που όποτε και να έρθεις θα δεις ξένους. Περπατώ στην όμορφη ερημιά του χωριού, στην πλατεία ο στολισμός καλαίσθητος, ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο και κάτι σαν το σπίτι του άη Βασίλη· διασχίζω την οδό Μεστούσων Αμερικής μάλλον ο μακρύτερος δρόμος που χωρίζει το χωριό στα δύο.
Τα Μεστά είναι από τα πρώτα χωριά στη χώρα που προστατεύτηκαν από την αρχαιολογική υπηρεσία και τη γενική γραμματεία τουρισμού. Έτσι η καστρική τους μορφολογία έχει διασωθεί και προστατευθεί από τη χρήση ξένων υλικών. Μόνο πέτρα και ξύλο στα κουφώματα. Από την άλλη όμως έχει δημιουργηθεί ένα χωριό μνημείο που προφανώς θυμίζει την αφετηρία του, αλλά έχει αποκοπεί από την ιστορική του συνέχεια, δηλαδή δεν μπορείς να διακρίνεις τα βήματα των κατοίκων, ίχνη από τις γενιές των ανθρώπων που κατοίκησαν όλους αυτούς τους αιώνες.
Τα Μεστά ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από τα γειτονικά χωριά, διατηρούν κάτι από την ενέργεια και το ιστορικό φορτίο τόσων αιώνων, μια αίσθηση δηλαδή αθανασίας· αυτός νομίζω είναι και ο βασικός λόγος που το επισκέπτεται τόσος κόσμος, συνειδητά ή ασυνείδητα. Κάπου εδώ μπερδεύεται το πράγμα, οι ντόπιοι επιχειρηματίες λοξοκοιτάζουν προς τη μόδα, θέλουν τα καταστήματά τους να είναι σύγχρονα αλλά και να προβάλλουν την παράδοση του τόπου· έτσι τα καφενεία γίνονται καφετέριες·και γιατί όχι; φυσικά να υπάρχουν, αλλά κάτι έχει χαθεί, κάπου ανάμεσα στις ιπποτικές ασπίδες και τα δόρατα, -ποιών προγόνων;- και στα ποτηράκια του εσπρέσσο χάνεται η ταυτότητα του τόπου και οποιοδήποτε στοιχείο αυθεντικότητας·αυτό δηλαδή που κάνει κάθε τόπο μοναδικό και ιδιαίτερο. Τα περισσότερα καταστήματα σε όλα τα μαστιχοχώρια, στο εσωτερικό τους δεν έχουν διατηρήσει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία των παλιών καταστημάτων, δεν αρκούν οι ταμπέλες με τα παλιά ονόματα.
Από την άλλη τα Μεστά είναι από τα πιο δυναμικά χωριά του νησιού με νέους ανθρώπους που ενεργοποιούνται σε εναλλακτικές δραστηριότητες. Επίσης στο χωριό αρκετά από τα παλιά σπίτια έχουν γίνει ξενώνες και έχουν επισκέπτες το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου.
Διέσχισα σχεδόν όλους τους δρόμους του οικισμού, εσωτερικά και περιμετρικά, καθαροί και φροντισμένοι, στολισμένοι όμορφα για τις γιορτές. Από ένα αδιέξοδο άκουσα τραγούδια, πλησίασα, ο ήχος έβγαινε από ένα παλιό σπίτι· ένας ηλικιωμένος άντρας τραγουδούσε αργά, μάλλον αλβανικά τραγούδια, λίγο και σταματούσε και ξάνα πάλι, σαν σε κάποιον να τα μάθαινε, φαντάστηκα στον εγγονό του. Ανέβηκα τη σκάλα της εκκλησίας, στις ταράτσες των σπιτιών είναι όλα αυτά που δεν πρέπει να φαίνονται, δεξαμενές, αιρκοντίσιον, κεραίες. Έξω από τον ιστορικό οικισμό, σε μια παλιά γειτονιά ήταν μια αυλή-σταύλος για ζώα, ήταν ανοικτή η πόρτα, κάτω άχυρο και κοπριά -τα περισσότερα σπίτια που έχουν ανακατασκευαστεί στα μαστιχοχώρια ήταν σταύλοι για τα ζώα- άλλαξαν όμως οι εποχές, λιγόστεψαν οι κάτοικοι, οι εναπομείναντες σταμάτησαν να έχουν ζώα, έτσι τα προηγούμενα χρόνια έγιναν νέες κατοικίες. Τα περισσότερα από αυτά τα σπίτια κατοικούνται το καλοκαίρι, τώρα είναι κλειστά, ξεχασμένα αντικείμενα, συνήθως διακοσμητικά θυμίζουν το γούστο των κατοίκων του.
Πέρασα από το εργαστήριο του Νίκου, το παλιό ελαιοτριβείο, είναι κλειστό αυτή την εποχή, όπως και τα περισσότερα καταστήματα που έχουν σχέση με τον τουρισμό. Ο Νίκος δεν είναι από το νησί, ήρθε πριν χρόνια και δημιούργησε ένα δικό του αυθεντικό σύμπαν όπου κατασκευάζει και εκθέτει γλυπτά κεραμικά· δεν λοξοκοιτάζει σε τίποτα άλλο, το έργο του είναι καθαρό, ιδιαίτερο και προσωπικό.
Τριγυρίζω· μετά από μια ώρα περίπου, νιώθω δυσφορία από την κλειστότητα του χώρου και την ομοιομορφία της πέτρας. Εύκολα λες σωστή η προστασία και η αυστηρότητα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, αλλά ο χώρος αποστειρώνεται, γίνεται άχρονος, οι τωρινοί κάτοικοι δεν αφήνονται να αφηγηθούν τη δική τους αληθινή ιστορία, να καταγράψουν το δικό τους βιωμένο χώρο και χρόνο. Μπορεί οι τεχνικές και διακοσμητικές τους επιλογές να μην είναι πάντα οι καλύτερες όπως συμβαίνει και στους άλλους οικισμούς, αλλά αποπνέουν ζωή και τους εκφράζουν.
Το επόμενο Σάββατο, το Θολοποτάμι
