Ανοιχτή επιστολή, με αφορμή την έκδοση αποτελεσμάτων της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκπαιδευτές για την πράξη «Προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης για την αναπηρία – ΑΠ 7,8,9» από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία. Η ανοιχτή επιστολή που αφορά την πρόσληψη ατόμου στη θέση μουσικοθεραπευτή σε φορέα στη Χίο και κοινοποιείται στην Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, έχει ως εξής:
«Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις…» Δυστυχώς αυτό, αν και πολύ αληθινό, έχει πάρει πλέον εφιαλτικές διαστάσεις, σε μία Ελλάδα που όλοι πασχίζουν για την καθημερινή τους επιβίωση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις όπου βασιλεύει η αναξιοκρατία, και στην καλύτερη των περιπτώσεων η μετριοκρατία. Αλλά θεωρούσα (μάλλον ηλιθίως) ότι στον χώρο της ειδικής αγωγής και των ατόμων με αναπηρία, ένα τόσο ευαίσθητο και ευάλωτο τμήμα της κοινωνίας μας, θα ενδιαφερόταν το κράτος να προσλαμβάνει άτομα με αναγνωρισμένες σπουδές και όχι σεμιναριακούς ερασιτέχνες.
Βέβαια, έπρεπε να το υποψιαστώ από τον τρόπο που ήταν δομημένη η ίδια η προκήρυξη θέσεων, αφού ως «Πτυχία» για την θέση ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ζητούσαν να είναι : (1) Απόφοιτοι Κρατικού Ωδείου (που μόνο ένα υπάρχει στην Ελλάδα και αυτό είναι το Κρατικό Ωδείο Βορείου Ελλάδας, αφού όλα τα άλλα Ωδεία είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις) που έχουν ολοκληρώσει πρόγραμμα μουσικοθεραπείας (το οποίο τι είναι; σεμινάρια μουσικοθεραπείας… ποιος ελέγχει και πιστοποιεί για το τι έχει διδαχθεί και με ποιον τρόπο;), (2) Απόφοιτοι Ωδείου με διετή εμπειρία στη μουσικοθεραπεία ή την μουσικοκινητική (συνεπώς, έχοντας, ας πούμε, ένα Πτυχίο Ωδικής και δύο χρόνια δουλειάς, χωρίς καμία αναγνωρισμένη εκπαίδευση στον κλάδο της μουσικοθεραπείας, φυσικά και μπορεί κάποιος με άνεση να χειρίζεται ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες μουσικοθεραπείας…), (3) Απόφοιτοι Διεθνών Πανεπιστημίων με εμπειρία στη μουσικοθεραπεία ατόμων με αναπηρία (Ποιών Διεθνών Πανεπιστημίων και με τι βασικές σπουδές;), (4) Απόφοιτοι του τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας με αποδεδειγμένη εμπειρία στο θεατρικό παιχνίδι ή στη μουσικοκινητική (αυτό που είναι υπογραμμισμένο σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να έχει κάποιος βεβαίωση, αλλά στις προηγούμενες περιπτώσεις δεν χρειάζεται η πιστοποίηση της εμπειρίας;), (5) Απόφοιτοι ΑΕΙ Ψυχολογίας με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος με αποδεδειγμένη
εμπειρία στο θεατρικό παιχνίδι ή στη μουσικοκινητική (όπου, ειρωνικά μιλώντας, είναι λογικό ένας απόφοιτος ψυχολογίας με εμπειρία στην μουσικοκινητική να μπορεί να διεξάγει συνεδρίες μουσικοθεραπείας…) και τέλος, (6) επίσης Πτυχιούχοι Πανεπιστημίων της αλλοδαπής με Αναγνώριση ΔΙΚΑΤΣΑ / ΔΟΑΤΑΠ ή ΙΤΕ και αντιστοιχία με τα ως αναφερόμενα της ημεδαπής. Τι λείπει από την προκήρυξη; Το πιο ουσιώδες: Πτυχίο Μουσικοθεραπείας ΑΕΙ, που αν και δεν υπάρχει στην Ελλάδα, υπάρχει στο εξωτερικό και το οποίο έχω, αναγνωρισμένο από το τότε ΔΙΚΑΤΣΑ, νυν ΔΟΑΤΑΠ, μαζί με μεταπτυχιακό στη μουσικοθεραπεία και πρόσφατα αποκτηθέν διδακτορικό, πάλι στη μουσικοθεραπεία. Δηλαδή, σπουδές αμιγώς μουσικοθεραπείας, πέρα από τις μουσικές μου σπουδές.
Το ζήτημα είναι δυστυχώς πολύ μεγάλο, και δεν αφορά μόνο στην συγκεκριμένη προκήρυξη. Τι είναι η μουσικοθεραπεία; Σύμφωνα με τον ορισμό που υπάρχει αναρτημένος στην σελίδα της Αμερικάνικης Ένωσης Μουσικοθεραπείας (American Music Therapy Association – αριθμεί πάνω από 5000 μέλη παγκοσμίως σε πάνω από 30 χώρες): «Είναι η κλινικά και ερευνητικά εφαρμοσμένη χρήση της μουσικής σε θεραπευτικές παρεμβάσεις για την επίτευξη εξατομικευμένων στόχων μέσω της θεραπευτικής σχέσης του θεραπευόμενου με έναν πτυχιούχο επαγγελματία που έχει ολοκληρώσει σπουδές μουσικοθεραπείας σε ένα από τα διεθνώς αναγνωρισμένα πανεπιστήμια στον κόσμο» (ΑΜΤΑ, 2013). Όπως φαίνεται από τον ίδιο τον ορισμό, ένα σημαντικό μέρος αποτελούν οι σπουδές για να μπορεί κάποιος να εργάζεται σωστά, αποτελεσματικά και, πάνω απ’ όλα, υπεύθυνα ως μουσικοθεραπευτής. Σπουδές, που δεν αφορούν απλά σε έναν σεμιναριακό κύκλο, αλλά προπτυχιακές ή/και μεταπτυχιακές σπουδές, από αναγνωρισμένο πανεπιστημιακό τμήμα, φυσικά του εξωτερικού. Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα, μην ξεχνάμε, είμαστε ό,τι δηλώσουμε, και δυστυχώς είναι πολλοί αυτοί που δηλώνουν μουσικοθεραπευτές…
Μπορεί να συγκέντρωσε περισσότερα μόρια αυτός που τελικά προσλήφθηκε για την συγκεκριμένη θέση και τον συγχαίρω, και πραγματικά δεν θα με ενοχλούσε αυτό αν ήξερα ότι είναι απόφοιτος κάποιου Πανεπιστημίου του εξωτερικού με σπουδές στη μουσικοθεραπεία. Δεν πίστευα όμως ότι η σεμιναριακή παρακολούθηση θα ήταν σημαντικότερη από Πανεπιστημιακούς τίτλους.
Στην Ελλάδα η μουσικοθεραπεία δεν αποτελεί αναγνωρισμένο επάγγελμα ακόμα, επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν πανεπιστημιακές σπουδές, ούτε σε προπτυχιακό, ούτε σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Πρέπει κανείς να ταξιδέψει στο εξωτερικό για να
σπουδάσει μουσικοθεραπεία. Μόλις δημιουργηθεί ένα προπτυχιακό τμήμα μουσικοθεραπείας στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, τότε θα υπάρξει θεωρώ και η αναγνώριση του επαγγέλματός μου στην Ελλάδα, ίσως τότε τεθούν κάποια στάνταρ και συσταθεί φορέας που να παρέχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος (όπως γίνεται ήδη σε κάποιες χώρες του εξωτερικού). Μέχρι τότε θα συνεχίσω να μιλώ (γιατί έχω μείνει πολλά χρόνια σιωπηλή) ώστε να ξεδιαλύνω όσο το δυνατόν περισσότερο το ομιχλώδες τοπίο της μουσικοθεραπείας στην Ελλάδα.
προς το παρόν χαιρετώ,
Μίτσυ Ακογιούνογλου-Χρήστου, PhD, RMT
Διδάκτορας Μουσικών Επιστημών Ιονίου Πανεπιστημίου, Διπλωματούχος Πιάνου, -Registered Music Therapist (n. 5732) and formerly Board Certified (n. 3095), Μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Μουσικοθεραπείας (World Federation of Music Therapy) και μέλος του ΕΣΠΕΜ (Ελληνικός Σύλλογος Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών)