γράφει η Καλλιόπη Λιαδή
Συμφωνήσαμε να ξεκινήσουμε το Μάρτιο. Με τον ερχομό της Άνοιξης. Ιδανικός για ξεκινήματα ο μήνας Μάρτης, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Ανοιξιάτης, με τις δρίμες και τα χελιδονίσματα του, με τις μπαμπεσιές του, με τα ασπροκόκκινα βραχιολάκια του. Με τις άπειρες παγκόσμιες ημέρες και τις γιορτές του. Με τη φετινή του παρέλαση, χωρίς κιγκλιδώματα, με τους μπάλους και τις μπαϊντούσκες, στο Σύνταγμα.
Η συμφωνία έγινε μεταξύ εμού και του ανεξάρτητου ηλεκτρονικού περιοδικού Απλωταριά, με το γεμάτο ανοιχτοσύνη όνομα, με τα τρία άλφα και το ω το μέγα να το στηρίζουν. Άρχισα να καταγράφω γεγονότα και ημερομηνίες που θα μου έδιναν το έναυσμα για μια έναρξη κειμένου:
8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, 15 Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αστυνομικής Βαρβαρότητας, 20 Μαρτίου Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας, Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης, Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου για τα Παιδιά και τους Νέους, Παγκόσμια Ημέρα Γης. 21 Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού, Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, Κουκλοθεάτρου, Νερού, Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Down. 24 Μαρτίου Διεθνής Ημέρα για το Δικαίωμα στην Αλήθεια που Αφορά τις Καταφανείς Παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την Αξιοπρέπεια των Θυμάτων.
Μέτρησα τουλάχιστον 49 παγκόσμιες ημέρες τον μήνα τούτο. Μέρες που οι πολίτες του -με δυτικά πρότυπα – οργανωμένου κόσμου, βρίσκουν αφορμή να θυμηθούν και να τιμήσουν μια ιδέα, ένα σκοπό, κάποια έννοια ή ένα γεγονός κυρίως, απέναντι στο οποίο, σε αρκετές περιπτώσεις, φαίνεται ότι υπάρχει μια συλλογική εκκρεμότητα, μια ανάγκη επιβεβαίωσης ότι συναισθανόμαστε τη σπουδαιότητα που φέρει. Κατ εξαίρεση, μερικές από αυτές τις ημέρες είναι αφιερωμένες σε κάποιο είδος τέχνης, σε μορφές έκφρασης που, συνήθως, τα ανθρώπινα όντα μπορούν να μοιραστούν ειρηνικά.
Άφθονο το υλικό και οι ιδέες, αλλά μου ήταν δύσκολο να αρχίσω.
15 Μαρτίου
Έφτασε η είδηση που απευχόμουν για τον εικοσάχρονο Βαγγέλη, που μέχρι πρόσφατα μου ήταν άγνωστος, μα μου θύμιζε πολλούς γνωστούς ή φίλους από τα μαθητικά και ενήλικα μου χρόνια. Αυτούς που είχαν μια ιδιαιτερότητα, μια διαφορετικότητα, που τους διέκρινε ενδεχομένως μια ευαισθησία ή μια τρυφηλότητα που δύσκολα ήταν αποδεκτή, που τις περισσότερες φορές είχαν αναγκαστεί να προσαρμοστούν για να βρουν τρόπους άμυνας απέναντι στις πλακίτσες ή το νταηλίκι και να μαθαίνουν καλά τον ρόλο που τους έχει μοιραστεί, έτσι ώστε να επιβιώσουν, να ανήκουν. Γνωστούς που έμεναν ή μένουν στο περιθώριο. Ή υποδύονται κάποιον άλλο ρόλο, όχι επαρκώς πάντα, αλλά αρκετά καλά ώστε το κοινό τους να είναι επιεικές και οι κριτικές ενθαρρυντικές για να συνεχίσουν.
Στις σημειώσεις μου βλέπω: Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού και ότι, κατά τα στοιχεία του 2014, το 10% του συνόλου των μαθητών της Ελλάδας πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας.
Γράφοντας αυτή τη στιγμή, σκέφτομαι πως ο Βαγγέλης είναι που κράτησε την Ευριδίκη μακριά από τη μητέρα της αυτήν την άνοιξη, για να γιορτάσουν μαζί τον Ευαγγελισμό.
Ταξίδι Βορειοανατολικά, πολύ Βόρεια
Ακολούθησε το ταξίδι στην Ορεστιάδα, στον Έβρο. Για επαγγελματικές υποχρεώσεις, για να συναντήσουμε μια θεατρική ομάδα εφήβων που ετοιμάζει παράσταση της Αντιγόνης. Το πρώτο μου ταξίδι στη Θράκη. Ευγενικά πρόσωπα, συγκρατημένα. Εξυπηρετικοί άνθρωποι. Μυρωδιά φρεσκοκαβουρδισμένου καφέ. Μπουγάτσες με χόρτα, κιμά, κρέμα, τυρί που ως τις 10 το πρωί έχουν εξαφανιστεί από τις βιτρίνες. Γεύσεις με σαφράν. Μελίγευστα σουτζούκ λουκούμ με σουσάμι και καρύδια. Ακούμε Τούρκικα στο δεξί μας τραπέζι, Βουλγάρικα στο αριστερό αλλά και κοάσματα βατράχων το βράδυ δίπλα από τις ράγες του τραίνου.
Μας έκανε μεγάλη εντύπωση η πικρία που εκφράστηκε από τους νεαρούς ηθοποιούς και άλλους νέους ότι έχουν ξεχαστεί, ότι πιστεύουν ότι τους θεωρούμε ξένους και παρείσακτους – εμείς, των μεγάλων αστικών περιοχών- . Και η επιθυμία τους να φύγουν…
Μας έκανε ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση όμως η δήλωση μιας δεκαεξάχρονης μαθήτριας ότι δεν συμφωνεί με τον μοντερνισμό στις παραστάσεις αρχαίου δράματος. Η έτοιμη «σχηματισμένη» άποψη για το πώς οφείλει να είναι μια τέτοια παράσταση, από ένα παιδί που δεν έχει δει παρά δυο αντίστοιχες παραστάσεις στη ζωή του και αυτές στο διαδίκτυο. Που χρησιμοποιεί μια ευρεία έννοια για να χαρακτηρίσει ότι δεν είναι «αρχαιοπρεπές». Ότι δεν περιλαμβάνει χρυσές χλαμύδες και μαιάνδρους. Σκέφτομαι ότι ευτυχώς είχε τον αυθορμητισμό να εκφράσει τη δυσαρέσκεια της και έτσι δόθηκε η αφορμή για συζήτηση και ανταλλαγή σκέψεων, παρά ταύτα με τρομάζει το γεγονός πώς υπάρχει τόσο κατασταλαγμένη και προσχηματισμένη άποψη για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα, παρά την άγνοια και την έλλειψη επαφής με το συγκεκριμένο είδος τέχνης. Πόσο λίγο αλήθεια απέχει αυτού του είδους η προκατάληψη από αυτήν που αφορά ομάδες ανθρώπων και ανθρώπους που δεν μας είναι οικείοι…
Πράσινο φωτεινό, πράσινο σκούρο, καταπράσινο, ένα μυστηριακό ημίφως που δημιουργεί η διαρκής πάχνη. Αυτό το σκηνικό πλαισίωνε τις μικρές, εξορμίσεις μας. Νερό, νερό, νερό. Άρδας, Έβρος κι Ερυθροπόταμος υπερχειλισμένοι. Εγκαταλειμμένα εργοστάσια επεξεργασίας βαμβακιού και ζάχαρης! Πολύ συχνά πινακίδες «προς τελωνείο», « προς Τουρκία», «προς Βουλγαρία». Δρόμος που σταματάει μπρος σε ένα χειμαρρώδες ποτάμι. Θαυμάζεις τη θέα κι αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό που διακρίνεις πέρα, μισό χιλιόμετρο μακριά, είναι ή άλλη ασφαλτωμένη άκρη του.
Με την επιστροφή στο γραφείο, μαθαίνω ότι παιδιά θεατρικής ομάδας γυμνασίου ενός από τα νησιά του Ιονίου δέχτηκαν σχολικό εκφοβισμό από συμμαθητές τους, γιατί επέλεξαν να γεμίσουν με αυτόν τον τρόπο τον εξωσχολικό χρόνο τους.
Αντιφασιστικό ντοκιμαντέρ
Αμέσως μετά λαμβάνω το ευχάριστα νέα για την προβολή του ντοκιμαντέρ «Βurning frοm the inside», στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, σκηνοθεσίας και παραγωγής της Καρδαμυλίτικης καταγωγής Μάρσιας Τζιβάρα. Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται την άνοδο του νεοναζιστικού, εθνικιστικού ρεύματος στην Ελλάδα και τη Γερμανία τα δύο τελευταία χρόνια. Η Μάρσια με μια μικρή ομάδα κινηματογραφιστών-αντιφασιστών από Αθήνα και Βερολίνο, ξεκίνησε τα γυρίσματα τον Γενάρη του 2013, όταν η Χρυσή Αυγή αποπειράθηκε να ανοίξει γραφεία στη Γερμανία και συγκεκριμένα στη Νυρεμβέργη. Σε συνέντευξη της σχολιάζει ότι, σαν νέα μετανάστρια στη Γερμανία, παρακολουθούσε την Ελλάδα να φλέγεται εκ των έσω -εξ ου και ο αγγλικός τίτλος της ταινίας- με αποκορύφωση τη δολοφονία του Παύλου Φύσα. «Πρέπει να υπάρχει μια διαρκής προσπάθεια έτσι ώστε και να ενημερώνουμε και να προστατεύουμε, και μια αλληλεγγύη μεταξύ των λαών έτσι ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο. Δεν αντιμετωπίζεται τοπικά και πρέπει να το «πάμε» από την εκπαίδευση».
Ακολουθούν κι άλλα ευχάριστα νέα: η ύπαρξη μιας παράστασης υψηλής αισθητικής και σκηνογραφικής προσέγγισης που έχουν ανεβάσει μαθήτριες του Γυμνασίου Καλλιμασιάς της Χίου: Η Ελένη του Ευριπίδη. Αναζήτησα σχόλια στο διαδίκτυο αλλά δυστυχώς δεν εντόπισα τίποτα για αυτήν τη δουλειά – πρότυπο και για μαθητικούς αλλά και επαγγελματικούς θιάσους.
Γιατί αναφέρομαι τόσο εκτενώς σε θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα. Απλούστατα γιατί βρίσκω ότι στo θέατρο της καθημερινότητας που πρωταγωνιστούμε ο καθένας ξεχωριστά, ή σαν κοινωνία, σαν ένας θίασος, παίζονται πολλές επιμέρους παραστάσεις που έχουν (συν)πρωταγωνιστές με δυσβάσταχτους ρόλους, που επιμελώς επιλέγουμε να τους κρατάμε στα παρασκήνια.
Επιμύθιο
Ξαναδιαβάζοντας το μήνυμα του Πολωνού σκηνοθέτη Κζίστοφ Βαρλικόφσκι για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου (27 Μαρτίου), αντιγράφω: «Δεν είμαστε πλέον ικανοί να κτίσουμε πύργους και τα τείχη που επιμόνως ορθώνουμε δεν μας προστατεύουν πλέον από τίποτα –αντιθέτως, απαιτούν προστασία και φροντίδα που απομυζούν μεγάλος μέρος της ενέργειας μας. Δεν έχουμε πλέον το σθένος να προσπαθούμε να διακρίνουμε αυτό που βρίσκεται πίσω από τις πύλες και πίσω από τα τείχη.» Συνεχίζει τονίζοντας τη σημασία της διείσδυσης στο εσωτερικό και στο απαγορευμένο και εύχεται στους εργάτες του να υπηρετούν «το είδος θεάτρου που θεμελιωμένο στην αλήθεια βρίσκει την ολοκλήρωσή του στο ανεξήγητο».
Αναρωτιέμαι: άραγε πού να ταξιδεύουν οι ασπροκόκκινες κλωστές που χιλιάδες χρόνια τώρα δένονται σε ένα κλαδάκι για να περάσει να τις πάρει το πρώτο χελιδόνι της άνοιξης;
Αγαπητοί φίλοι,
Καλή συνέχεια!
