Τις χρήσεις της κεντρικής πύλης του Κάστρου της Χίου, Porta Maggiore παρουσίασε η Εθελοντική Ομάδα Δράσης «Το Κάστρο της Χίου – Ένας κρυμμένος παράδεισος»
«Η Porta Maggiore ανέκαθεν αποτελούσε την μεγαλύτερη και πιο σημαντική Πύλη του Κάστρου της Χίου. Αυτό δεν άλλαξε ούτε και στα νεότερα χρόνια και έτσι, κατά τον 20o αιώνα η πύλη διαδραμάτισε το δικό της ρόλο στο ρου της ιστορίας του Κάστρου και του νησιού», επισημαίνεται από την Εθελοντική Ομάδα του Κάστρου στην εισαγωγή της έρευνας για τις χρήσεις της Porta Maggiore που παρουσιάστηκε στο 3ο Φεστιβάλ Κάστρου Χίου. Η έρευνα, που βασίζεται σε πλούσια φωτογραφική τεκμηρίωση, ολοκληρώθηκε με την βοήθεια των Ν. Μακρίδη, Κ. Φασουλάκη και Γ. Στρίγγο και αναρτήθηκε χθες στην ιστοσελίδα της εθελοντικής ομάδας δράσης. Αναλυτικότερα:
Μετά την απελευθέρωση
Μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς η κεντρική πύλη του Κάστρου εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως η κύρια είσοδος από τους νέους ενοίκους της. Άλλωστε η είσοδος αυτή ήταν που ένωνε το Κάστρο με την αγορά και την υπόλοιπη Χώρα. Στα δεξιά υπήρχε ήδη κτίριο ενσωματωμένο πάνω στο τείχος, ενώ διακρίνονταν τα τόξα του πέτρινου γεφυριού. Η τάφρος είχε ήδη μπαζωθεί στο σημείο εκείνο και ένα υψηλότερο πέτρινο τοιχίο έκλεινε την αριστερή πλευρά του γεφυριού προς την είσοδο.
Ξυλογραφία M.Testevuide, 1877, Συλλογή Αργέντη, Βιβλιοθήκη Κοραή
Αρχείο Ι. Χωρέμη
Αρχείο Ι. Χωρέμη
Μετά τους διωγμούς
Μέχρι το 1920 δεν φαίνεται να έγιναν ριζικές αλλαγές στην όψη της Πύλης και του γεφυριού. Όμως, το κτίσμα στα δεξιά λειτουργούσε πλέον από το 1917 ως το Αρτοποιείο Βογιατζή, όπως βλέπουμε και στην καρτ ποστάλ εποχής. Η οικογένεια ήταν πρόσφυγες από τον πρώτο διωγμό, όπου έφτασαν στη Χίο το 1916 από την Κρήνη, δηλαδή τον Τσεσμέ και εγκαταστάθηκαν στο Κάστρο.
Αρχείο Ν. Μακρίδη
Ο ερχομός των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή έφερε όπως είδαμε και την εγκατάσταση τους εντός και περιμετρικά του Φρουρίου. Το Κάστρο αναπόφευκτα αλλάζει όψη και η κεντρική πύλη δεν αποτελεί εξαίρεση. Μία νέα αγορά αναδύεται στην κεντρική πύλη, η οποία πλέον βαφτίζεται από τους νέους ένοικους ως Τρύπα. Μικρά καταστήματα – παράγκες, καθώς και πρόχειρα προσφυγικά σπίτια ξεφυτρώνουν στα δεξιά και αριστερά της Πόρτα Μαγγιόρε, δίπλα από το γεφύρι. Η νέα αυτή αγορά εκτείνεται μέχρι και τον σημερινό ΟΤΕ, πίσω από το τελωνείο και την Δημαρχία. Οι άνθρωποι εδώ ξαναφτιάχνουν τις ζωές τους με ότι έχουν…
Αρχείο Ι. Χωρέμη
Perilla Francesco, 1928
Μέχρι τη δεκαετία του 60
Τα παραδείγματα πολλά. Αντιπροσωπευτικά μόνο αναφέρουμε κάποια από αυτά μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν και θυμούνται. Δίπλα από το Αρτοποιείο Βογιατζή, το σπίτι τους. Πίσω από το τελωνείο το Πρακτορείο Αναγνώστου, του Κουνέλη τα Ηλεκτρικά είδη, του Παύλου Κιοσκεργιάν τα αλλαντικά, του Αποστόλη Μαρκαντώνη το κουρείο, του Μαγγανάρη τα σουβλάκια, το ούζο Κακίτση… Αριστερά της πύλης το ουζερί Δροσινού, τα ταξί του Μαμουνή, το μανάβικο του Λοΐζου, το σπίτι της οικογένειας Κανάτη, το σπίτι οικογένειας Ζανέτας Βογιατζή και πίσω από τη Δημαρχία παντοφλάδικα και μαγαζάκια με παστουρμά και πολλά άλλα…
Αρχείο ΕΛΙΑ
Αρχείο Ν. Μακρίδη
Όσο αφορά την αρχιτεκτονική όψη της πύλης, πλέον το γεφυράκι της θάφτηκε, χωματοστρώθηκε και αργότερα άσφαλτοστρώθηκε. Τα τοιχία δεξιά και αριστερά της πύλης γκρεμίστηκαν. Οι οικογένειες οι οποίες εγκαταστάθηκαν εκεί, μεγάλωσαν τα παιδιά τους, έζησαν, έκλαψαν, ονειρεύτηκαν, φύτεψαν κήπους και είδαν τα δέντρα τους να μεγαλώνουν, ακούμπησαν τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο αύριο και αντιμετώπισαν την ίδια τη ζωή με χαμόγελο και αισιοδοξία.
Μετά τη δεκαετία του ’90
Αρχές δεκαετίας του 90 αποφασίστηκε η απομάκρυνση και των σπιτιών αυτών από την αρχαιολογική υπηρεσία και το δήμο. Ένα κεφάλαιο έκλεινε και ένας νέος αγώνας ξεκινούσε. Αυτός της αναδιαμόρφωσης του χώρου και της αποκατάστασης του γεφυριού της κεντρικής πύλης.
Αρχείο Ι. Λουκά
Σήμερα
Οι πρόσφατες εργασίες αποκατάστασης του γεφυριού και της τάφρου έδωσαν μία νέα όψη, μία εικόνα που αξίζει να υπάρχει σε όλο το Κάστρο της Χίου.
