της Έφης Λατσούδη
Λιμάνι Μυτιλήνης 2015, Μάρτιος
Σαν ένα video που παίζει κολλημένο ξανά και ξανά το ίδιο έργο, οι ίδιες εικόνες, τα ίδια λόγια. Άνθρωποι πεταμένοι στο τσιμέντο, άνθρωποι κάτω από την βροχή, άνθρωποι χωρίς τα απολύτως απαραίτητα, άνθρωποι στο σκοτάδι, χωρίς να γνωρίζουν πότε θα τελειώσει και αυτό το μαρτύριο. Άνθρωποι που κοιμούνται στο δρόμο.
Το ίδιο έργο σε παραλλαγές και από την μεριά των αρχών. Όλοι αν τους ρωτήσεις θα παραδεχτούν ότι «άνθρωποι είναι και οι πρόσφυγες». Στην πράξη όμως ο ένας πετάει το μπαλάκι στον άλλο με την πρώτη ευκαιρία. Και το μπαλάκι είναι ο πρόσφυγας οι βασικές, ανθρώπινες ανάγκες του και η ανθρώπινη αξιοπρέπειά του.
Ο Λιμενάρχης της Λέσβου που κρατάει ανθρώπους στο λιμάνι μέσα στο κρύο και την βροχή και επιτρέπει να διανυκτερεύσουν εκεί καταγγέλλει την “κυβερνητική αδράνεια”. Γιατί όμως την καταγγέλλει τώρα; Συνέβαινε κάτι άλλο πριν που δεν συμβαίνει τώρα; Και το 2012 και το 2013 και το 2014 δεν είχαμε πρόσφυγες μέσα στο λιμάνι; Το καλοκαίρι δε του 2014, τότε που δήλωνε στα ΜΜΕ ο Λιμενάρχης ότι οι πολίτες της Λέσβου έκαναν κατάληψη στο ΠΙΚΠΑ, φιλοξενούσαμε στον ανοιχτό χώρο του ΠΙΚΠΑ μερικές χιλιάδες νεοαφιχθέντες, γλυτώνοντας τους από το μαρτύριο του λιμανιού που εκείνος τους επιφύλασσέ. Κυβερνητική αδράνεια υπάρχει βέβαια, αλλά δεν εμφανίστηκε τώρα. Δεν εμφανίστηκε αυτή τη στιγμή που για πρώτη φορά έχουμε ένα θετικό βήμα μπροστά. Τώρα μειώθηκαν οι παράνομες επαναπροωθήσεις μέσα στην θάλασσα (τα περίφημα push backs). Τώρα που αυτή η φονική παρανομία δεν καλύπτεται πια από την καινούργια ηγεσία του υπουργείου και όπως είναι αναμενόμενο αυξήθηκαν πολύ οι ροές των προσφύγων πολέμου και συρράξεων στα νησιά.
Οι ροές αυξήθηκαν κατακόρυφα αλλά όλα τα άλλα είναι τα ίδια
Το ότι έχουμε φτάσει σε τόσο μεγάλους αριθμούς αφίξεων (πάνω από 2.600 άτομα τον Μάρτιο του 2015) στην πράξη δεν φαίνεται να ανησυχεί το Δήμο Λέσβου. Οι εκατοντάδες πρόσφυγες που ταλαιπωρούνται στο λιμάνι, οι άλλοι που τα βράδια κοιμούνται στο δρόμο για να αποσυμφορηθεί η Μόρια αποτελούν υπόθεση αποκλειστικά της κυβέρνησης για τον τωρινό Δήμαρχο. Η δημοτική Αρχή έχει βρει την λύση για όλα τα «μικροπροβλήματα» τον προσφύγων στην Λέσβο. Θα τους στριμώξει στο κέντρο κράτησης να μην τους βλέπει άνθρωπος Θα μαζέψει και κανένα κρεβάτι δεξιά και αριστερά. Άλλωστε πήραν κρεβάτια από το ΠΙΚΠΑ πήραν και από την Αγιάσσο. Τώρα λένε ότι θα φέρουν και από την Βόρεια Ελλάδα μπας και λύσουν το θέμα. Διότι η παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία περιλαμβάνει κατά τον Δήμαρχο, ένα κρεβάτι (έστω μισό αν ζορίσουν τα πράγματα) και ένα πιάτο φαί άντε μισό.
Τι και αν κρατούνται πρόσφυγες σε άθλια φυλακή; Τι και αν, συχνά ούτε το νερό δεν φτάνει σε αυτά τα κτίρια; Τι και αν είναι βρώμικα; Τι και αν συχνά δεν λειτουργούν τα ηλεκτρικά και η θέρμανση; Το σημαντικό είναι να μην τους έχουμε μες τα πόδια μας.
Άλλωστε για την Δημοτική αρχή από την στιγμή που η κυβέρνηση εξήγγειλε τα ανοιχτά κέντρα ε, είναι σαν να έγιναν κιόλας. Λύθηκε το ζήτημα των 1.500 θέσεων φιλοξενίας για το 2014 που η προηγούμενη κυβέρνηση υποσχέθηκε στους Ευρωπαίους αλλά δεν έκανε ούτε μία. Λύθηκε και το πρόβλημα της έλλειψης κατάλληλου και εκπαιδευμένου προσωπικού και διερμηνέων για να λειτουργήσουν πραγματικά κέντρα υποδοχής. Λύθηκε και η έλλειψη σε γιατρούς, σε ψυχοκοινωνική στήριξη αλλά και σε είδη προσωπικής υγιεινής και ρούχα; Ποιος ασχολείται τώρα με την κράτηση ανηλίκων, τις απόπειρες αυτοκτονίας και τα περιστατικά κακομεταχείρισης; Ποιος βλέπει τα συρματοπλέγματα και τα κάγκελα;
Ψιλά γράμματα είναι όλα αυτά. Εκείνο που έχει μπροστά του ο Δήμαρχος ως πρόβλημα και για το οποίο δεσμεύτηκε και προεκλογικά, είναι το να κλείσει το ΠΙΚΠΑ και να μετατρέψει τον ανοιχτό αυτοδιαχειριζόμενο χώρο φιλοξενίας προσφύγων σε χώρο φιλοξενίας αθλητών.
Την ίδια στιγμή που οι αφίξεις αυξάνονται κατακόρυφα. Την ίδια στιγμή που μπαίνει στο τραπέζι το κλείσιμο των Κέντρων κράτησης και η επακόλουθη επιτακτική ανάγκη δημιουργίας ανοιχτών δομών φιλοξενίας από το μηδέν, η Δημοτική αρχή στην Λέσβο κλείνει τον μόνο ανοιχτό χώρο που έχουμε στο νησί, χωρίς να προτείνει κάποιον άλλο. Οι άστεγοι πρόσφυγες οι αιτούντες άσυλο, οι οικογένειες που ζουν εκεί μπορούν κατά τον Δήμαρχο να τοποθετηθούν σε κάποιο «ανοιχτό χώρο» μέσα στο Κέντρο κράτησης της Μόριας.
Η ύπαρξη στρατοπέδου κράτησης στην Λέσβο αποτελεί για τις τοπικές αρχές την μοναδική λύση. Το λιμεναρχείο πιέζει να τους στριμώξει, εκεί. Ο δήμαρχος το ίδιο. Μοναδική λύση η απομόνωση, οι φρουροί και τα κάγκελα.
Τι και αν τους θυμίζουμε ότι στο ΠΙΚΠΑ δεν υπήρχε φρουρός και δεν υπήρχαν κάγκελα. Ύπήρχαν μόνο αλληλέγγυοι πολίτες που ανέλαβαν μια δυσανάλογη για τις δυνάμεις τους ευθύνη και τα έβγαλαν πέρα.
Και ανέλαβαν την ευθύνη γιατί πιστεύουν ότι η κράτηση των προσφύγων δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αντίθετα δημιουργεί πολλά προβλήματα, καθώς καταπατά στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα και προσβάλει την αξιοπρέπεια των ίδιων και της κοινωνίας μας.
Αυτή την στιγμή κανείς δεν παίρνει την ευθύνη να βελτιώσει τις συνθήκες για αυτούς τους ανθρώπους, να ξηλώσει τα κάγκελα και να σταματήσει το απαράδεκτο καθεστώς της κράτησης. Όλοι προσπαθούν να λύσουν προβλήματα που αφορούν οτιδήποτε άλλο εκτός από τον ίδιο τον πρόσφυγα. Κανείς δεν ακούει τις φωνές τους μέσα από τα συρματοπλέγματα.
«Δώστε μας μόνο την ελευθερία μας. Γιατί κρατούμαστε εδώ;»
Στο λογικό αυτό ερώτημα μόνο μια λογική απάντηση ταιριάζει.
Και αυτή η απάντηση θα είναι στην πράξη να συνεχίσουμε την προσπάθεια της κατάργησης της κράτησης, να οργανώσουμε επιτέλους ένα παράλογο και αναποτελεσματικό σύστημα σε ένα ανθρώπινο σύστημα Υποδοχής και να σημάνει συναγερμός στην Ευρώπη για να βοηθήσουν όλοι να αντιμετωπίσουμε την τεράστια αυτή ανθρωπιστική κρίση που θα εξελιχθεί δραματικά τους επόμενους μήνες και που σε τοπικό και εθνικό επίπεδο μόνο, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε.
