Η οικογένεια Ροδοκανάκη

Το 23ο μέρος του αφιερώματος του Βασίλη Αγιαννίδη στον Κάμπο της Χίου με τα σπίτια της οικογένειας Ροδοκανάκη

Διαβάστε εδώ το εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος

Σύμφωνα με οικογενειακές παραδόσεις οι Ροδοκανάκη έλκουν την καταγωγή τους από τους ευγενείς του Βυζαντίου Ραβδοκανάκη, άποψη την οποία ενστερνίζεται και ο ιστορικός Γεώργιος Ζολώτας. Στη Χίο έφτασαν από το βυζαντινό Θέμα των Θρακησίων τον 14ο αιώνα.

Χωρίστηκαν στους κλάδους των Βλάχων, των Μερελλέ, των Σακολέβα, των Σέψη και των Ντεράτων.

Μετανάστευσαν εξαιτίας των εμπορικών δραστηριοτήτων τους από τα τέλη του 18ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και στο Λιβόρνο, ενώ τον 19ο αιώνα βρίσκονται και στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Βιέννη, στην Τεργέστη, στην Μασσαλία, στην Αλεξάνδρεια, στην Σύρο και στην Ρουμανία. Απόγονοι τους ζουν σήμερα στην Αγγλία, στην Γαλλία, στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη.

Λόγιοι, επιστήμονες, διπλωμάτες, τραπεζίτες, εφοπλιστές και έμποροι, οι Ροδοκανάκη παρέθεσαν μία σειρά προσωπικοτήτων στο χώρο των Γραμμάτων, των Τεχνών και των επιχειρήσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι:

• Κωνσταντίνος Δ. Ροδοκανάκης (1635-1687 ), ιατρός του Βασιλέως Καρόλου Β’ της Αγγλίας,
• Θεόδωρος Π. Ροδοκανάκης (1797-1882), διπλωμάτης και δραστήριος επιχειρηματίας,
• Michael E. Rodocanachi (1821-1901), γάλλο-βρετανός τραπεζίτης, ένας από τους ιδρυτές της Imperial Bank και της Τράπεζας Αθηνών,
• Πλωτίνος Κ. Ροδοκανάκης (1828- πέθανε μετά το 1886), ιατρός, φιλόσοφος και πολιτικός ακτιβιστής,
• Emmanuel P. Rodocanachi (1859-1934), ιστορικός, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών,
• Χριστόφορος Μ. Ροδοκανάκης (1866-1933), ιατρός, βουλευτής Χίου και συνεργάτης του Ελευθέριου Βενιζέλου,
• Paul P. Rodocanachi (1871-1952), αρχιτέκτονας και συνεργάτης του διακοσμητή Jean-Michel Frank,
• Νικόλαος A. Ροδοκανάκης (1872-1945), φιλόλογος, αραβολόγος, μέλος της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας Επιστημών της Βιέννης,
• Georges C. Rodocanachi (1875-1944), γάλλο-βρετανός ιατρός και αντιστασιακός,
• Πλάτων Π. Ροδοκανάκης-(Σουλιώτης), (1883-1920), λογοτέχνης και ένας από τους ιδρυτές της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών,
• Pierre A. Rodocanachi, (1938), αθλητής, μετάλλιο στην ξιφασκία στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Τόκυο το 1964 και ιδρυτής της Fondation du Sport,
• Christophe Α. Rodocanachi-Jacquin de Margerie (1951-2014), βιομήχανος, πρόεδρος-γενικός διευθυντής της Total.

Κατά την διάρκεια επαναστάσεων και πολεμικών συρράξεων τους δύο προηγούμενους αιώνες πέντε μέλη της οικογενείας απαγχονίστηκαν και δύο σφαγιάστηκαν το 1822, ένας σκοτώθηκε στην Μικρασιατική Εκστρατεία, ένας το 1923 στην Θεσσαλονίκη, ένας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ένας πέθανε στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Buchenwald.

Τα ευγενικά αισθήματα και η μεγάλη περιουσία των Ροδοκανάκη τους κατέταξαν στους Ευεργέτες των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Χίου, του Εθνικού Στόλου, του Σκυλιτσείου Νοσοκομείου Χίου, της Αγίας Τριάδας Οδησσού, στους Δωρητές του Αγίου Στεφάνου Παρισίων, της Αγίας Σοφίας στο Λονδίνο, της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, της Ιερατικής Σχολής Καισαρείας, του Ιδρύματος των Αδελφών του Ελέους Αθηνών, του Δρομοκαϊτείου Θεραπευτηρίου, του Σανατορίου Χίου, των Σχολείων της Χίου, του Ροδοκανακείου Παρθεναγωγείου Οδησσού, της Εθνικής Πινακοθήκης, του Institute de France.

Ο κλάδος του Λιβόρνο πήρε τον κληρονομικό τίτλο του κόμη από τον Βασιλέα Ουμβέρτο Α’ της Ιταλίας και ο Περικλής Θ. Ρ. εντάχθηκε στους ευγενείς της Ρωσίας από τον Τσάρο Νικόλαο Β’. Οι Ροδοκανάκη τιμήθηκαν με έντεκα μετάλλια διαφόρων τάξεων του Τάγματος του Σωτήρος, με δύο του Τάγματος του Στέμματος της Ιταλίας και με δύο της Λεγεώνας της Τιμής.

Οι πέντε κτητορικές εκκλησίες τους βρίσκονταν στην πόλη και στα περίχωρα της Χίου. Από τα ταφικά μνημεία της οικογενείας ξεχωρίζουν αυτά στην Σύρο, στην Αλεξάνδρεια, στην Κωνσταντινούπολη και στο Λονδίνο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία: Βασίλη Αγιαννίδη, Χιώτικες Οικογένειες στη Θεσσαλονίκη, περιοδικό Θεσσαλονικέων Πόλις, 18, Σεπτέμβριος 2005 και περιοδικό Χιόνη, 165, Νοέμβριος 2005, Philip Argenti, Libro d’Oro de la Noblesse de Chio, 1-2, London 1955, Κώστα Γ. Αυγητίδη, Θεόδωρος Παύλου Ροδοκανάκης, ο μεγαλέμπορος, επιχειρηματίας, πλοιοκτήτης και τραπεζίτης της Οδησσού, Χίος 2004, Γεωργίου Ζολώτα, Η Ιστορία της Χίου, 1 Β, Αθήνα 1923, Τέο Ρόμβου, Πλωτίνος Ροδοκανάκης, Ένας Έλληνας Αναρχικός, Αθήνα 2005, Mihail Dimitri Sturdza, Grandes Familles de Grèce, d’ Albanie et de Constantinople, Paris 1999.

1. Άγιος Ισίδωρος. Το «Βλάχικο». Αναφέρεται στη σελίδα 168 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 47 στο φύλλο Θ΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου των Βλάχων και κατόπιν Μαμούνα. Δίπλα του βρίσκονται τα ερείπια του ναού του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, πιθανόν παλαιότερα ναού αφιερωμένου στον Άγιο Γεώργιο.

Στις σύγχρονες φωτογραφίες εικονίζεται η οικία Μαμούνα και τα ερείπια του ναού. Στην παλαιά φωτογραφία διακρίνονται τα ερείπια του πύργου των Ροδοκανάκη. Προέρχεται από το Ιουστινιάναι-Χίος του Δ. Ροδοκανάκη, Ερμούπολη 1900.

2. Καρδαμάδα. Αναφέρεται στη σελίδα 177 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 43 στο φύλλο Θ΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ και κατόπιν Φλατσούση.

3. Κάμπος. Το «Νυφάκικο». Αναφέρεται στις σελίδες 179 και 204 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 37 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 14 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 26 στο φύλλο Η΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Πετροκοκκίνου, κατόπιν Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ, μετά Πατρινού, έπειτα Βασιλειάδη και ύστερα Φαφαλιού.

4. Κάμπος. Το «Δημητριάδικο». Αναφέρεται στις σελίδες 173 και 205 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 38 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 183 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 25 στο φύλλο Η΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου των Βλάχων, κατόπιν Ψιακή, μετά Πετροκοκκίνου του κλάδου των Κατσαρών, έπειτα Δημητριάδη και ύστερα Ξύδα.

5. Κάμπος. Αναφέρεται στις σελίδες 177, 517 και 518 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 51 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 182 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 24 στο φύλλο Η΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Κοντοσταύλου του κλάδου Καλαρόνη, κατόπιν ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ και έπειτα Ξύδα.

6. Κάμπος. Το περιβόλι του Κατσαμπού. Αναφέρεται στις σελίδες 177, 308 και 319 στον Κάμπο του Περρή, νούμερα 33 και 34 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 28 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 3 στο φύλλο Ι΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Σακολέβα, κατόπιν περιήλθε το ανατολικό τμήμα στους Βούρους και το δυτικό στους Βλαστούς, μετά ενώθηκε ξανά και πέρασε στην οικογένεια Γεωργιάδου, έπειτα στην οικογένεια Κατσαμπού και σήμερα είναι ιδιοκτησία του Σκυλιτσείου Νοσοκομείου Χίου.

7. Κάμπος. Αναφέρεται στη σελίδα 203 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 31 στο τοπογραφικό του Smith. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη η οποία ενσωματώθηκε σε αυτήν των Πετροκοκκίνων με νούμερο 32 στο τοπογραφικό του Smith.

8. Κάμπος. Αναφέρεται στις σελίδα 173 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 21 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 2 στο φύλλο Ε΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ, κατόπιν Καραντινού και μετά Χαλκούση.

9. Κάμπος. Αναφέρεται στη σελίδα 175 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 22 στο τοπογραφικό του Ζολώτα. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Σακολέβα, κατόπιν τούρκικο, μετά Χαψιά και έπειτα Παϊδούση κατά το βόρειο τμήμα.

10. Κάμπος. Αναφέρεται στις σελίδες 178 και 455 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 66 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 34 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 28 στο φύλλο Ε΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου των Βλάχων, κατόπιν Ψύχα, μετά Τζουγά και έπειτα Μυλωνάδη.

11. Κάμπος. Αναφέρεται στις σελίδες 178 και 652 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 65 στο τοπογραφικό του Smith. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη, κατόπιν Ταμβάκου, μετά Κουρπά, έπειτα Καρδασιλάρη και ύστερα Ξυλά.

12. Σιερό. Αναφέρεται στη σελίδα 175 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 166 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 308 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 14 στο φύλλο Γ΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ και κατόπιν Μακκά.

13. Κοντάρι. Το «Κονίδικο». Αναφέρεται στη σελίδα 177 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 177 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 301 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 3 στο φύλλο Δ΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Ροδοκανάκη, κατόπιν Βλαστού και μετά Κονίδου.

14. Χριστός. Αναφέρεται στη σελίδα 178 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 359 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερο 3 στο φύλλο Β΄ στον χάρτη του Μαστοράκη. Αρχικά ιδιοκτησία Τσιμηνά, κατόπιν Μποτσάνη, μετά Μηλιάδη, έπειτα Ροδοκανάκη του κλάδου Μερελλέ και ύστερα Γκίνη.

15. Ένα περιβόλι της οικογενείας Ροδοκανάκη του κλάδου Σακολέβα που περιήλθε στην ιδιοκτησία Ξα δεν εντοπίστηκε. Αναφέρεται στη σελίδα 177 στον Κάμπο του Περρή.

Άλλες οικογένειες

Aγέλαστοι | Αργέντες | Αυγερινοί | Βλαστοί | Βούροι | Γαλάτες | Γριμάλδη | Δαμαλά | Ζυγομαλά | Καζανόβα | Καλβοκορέση | Καλουτά | Καράλη
Καστέλλη | Κοντόσταυλοι | Κορέση | Μάξιμοι | Μαυροκορδάτοι | Πασπάτη | Πετροκόκκινοι | Πρασακάκη | Ράλλη | Ροΐδη
Σαλβάγοι | Σγούτα | Σεβαστόπουλοι | Σεκιάρη | Σκαναβή | Σκαραμαγκά | Σκυλίτση | Τζίφοι | Τσιτσίνια | Φραγγιάδη | Χρυσοβελόνη