«Προβληματική η Έκθεση Τοπίου της Iberdrola – Ρόκας»

Αν και είναι ανεδαφικό να συζητάς πριν καν εγκατασταθεί ένα έργο ότι αυτό μπορεί μετά από 25 – 30 χρόνια να αποτελέσει ένα «βιομηχανικό αρχαιολογικό μνημείο», δημοσιεύουμε περιληπτικά την αναφορά του Δρ. Ευάγγελου Παυλή, ερευνητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου με την οποία αντικρούεται σημείο προς σημείο η επιχειρηματολογία της Ειδικής Τεχνικής Μελέτης για το τοπίο της Iberdrola – Ρόκας, η οποία στηρίζεται σε μαγάλο βαθμό στον παραπάνω αυθαίρετο ισχυρισμό.

Η Ειδική Τεχνική Έκθεση «Τοπίο και Αιολικά Πάρκα στις νήσους Λήμνο, Λέσβο και Χίο: ιστορικές, πολιτιστικές και αναπτυξιακές διαστάσεις» εκπονήθηκε από τη Δρ. Παπαδάκη για λογαριασμό της Ισπανικής πολυεθνικής τον Οκτώβριο του 2013, συμπληρωματικά με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που είχε εκπονηθεί 2 χρόνια νωρίτερα με στόχο να ξεπεραστεί ο σκόπελος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και να ανοίξει ο δρόμος για την πολυπόθητη άδεια.

Μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας;

Στην έκθεση τοπίου της Iberdrola – Ρόκας οι ανεμογεννήτριες χαρακτηρίζονται ως «μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας», σύμφωνα με ορολογία που χρησιμοποιεί ο αρχιτέκτονας – χωροτάκτης Νίκος Μπελαβίλα για κάποια μνημεία υψηλής βιομηχανικής αισθητικής ή κάποια βιομηχανικά μνημεία ιστορικής σημασίας. Ωστόσο όπως αναφέρει ο Δρ. Παυλής η προκειμένη περίπτωση της «Αιγαίας Ζεύξης» δεν εμπίπτει σε κάποιο από τα δυο, γιατί όπως ανέφερε και ο Δρ. Μπελαβίλας σε άρθρο του στην Εφημερίδα Καθημερινή στις 30.05.2009 με τίτλο «Χωροθέτηση με μέτρο και σεβασμός στο περιβάλλον»: «Το τοπίο ευαίσθητων παράκτιων ή ορεινών περιοχών και η μικρο-κλίμακά του διαλύεται καθώς τα μικρά μεγέθη, τόσο συνηθισμένα στον ελλαδικό χώρο, δεν μπορούν να ισορροπήσουν δίπλα σε μία γιγαντιαία φτερωτή ή ακόμη χειρότερα σε μία συστοιχία πολλών δεκάδων».

Ανεμόμυλοι vs Βιομηχανικές Ανεμογεννήτριες

Η εταιρεία στην έκθεση τοπίου υποστηρίζει ότι οι ανεμόμυλοι είναι προπομποί των σύγχρονων ανεμογεννητριών, κάτι που καταρρίπτει ο Δρ. Παυλής λόγω των εξόφθαλμων διαφορών μεταξύ ανεμόμυλων και σύγχρονων βιομηχανικών ανεμογεννητριών. Συγκεκριμένα οι ανεμόμυλοι, ήταν τοπικές διατάξεις ενσωματωμένες στο τοπίο που διασφάλιζαν το ψωμί της κοινότητας, ενώ τα βιομηχανικά αιολικά πάρκα είναι μέρος μιας τεράστιας αλυσίδας που ξεκινάει με τη φτερωτή της ανεμογεννήτριας και περιλαμβάνει ένα μακρύ δίκτυο μεταφοράς για εξαγωγή ενέργειας, εξυπηρετώντας επενδυτικούς στόχους. Το ίδιο ισχύει και με τα περίφημα menhir (μεγάλιθοι) που αποτελούν λατρευτικά αντικείμενα μιας πρότερης μεγαλιθικής κουλτούρας και έχουν πολιτισμική και αρχαιολογική αξία. Όπως επισημαίνει ο Δρ Παυλής, και στις δυο περιπτώσεις, οι μεγάλιθοι και οι ανεμόμυλοι αποτελούσαν σύμβολα της Κοινότητας, κάτι που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ισχύει με τις ανεμογεννήτριες, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ισχύει με τις ανεμογεννήτριες μεγάλου μεγέθους και τις «επενδύσεις» τόσο μεγάλης κλίμακας.

Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ, Σύμβαση για το Τοπίο και ΕΕ

Ο Δρ. Παυλής εντοπίζει κάποια ακόμα τρωτά σημεία στην έκθεση που έρχονται σε αντίθεση με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΦΕΚ 2464/Β/3.12.2008), δίδεται έμφαση στη συμβολή «όλων των ΑΠΕ στην ανάπτυξη της χώρας μέσω της ορθολογικής εκμετάλλευσης όλων των ενεργειακών πόρων σ’ όλη την επικράτεια ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν και με τις δυνατότητες κάθε περιοχής«. Επίσης, σύμφωνα πάντα με τον Δρ. Παυλή στο εν λόγω ΦΕΚ αναγράφεται ότι «στα μη διασυνδεδεμένα με το σύστημα και το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας νησιά και μέχρι τη διασύνδεσή τους η συνολική ισχύς των αιολικών σταθμών ανά νησί δεν πρέπει να ξεπερνά το διπλάσιο του επιπέδου αιχμής της ζήτησης που αυτό εμφανίζει σε μεσο−μακροπρόθεσμο ορίζοντα (δεκαετία)» (αρθρ. 8, παρ. 1). Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση των νησιών του Βορείου Αιγαίου, καθώς το εξαγωγικό σχέδιο παραγωγής ενέργειας της εταιρείας υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια που τίθενται από το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ. Τέλος, όπως σημειώνει ο Δρ. Παυλής, η έκθεση τοπίου της Iberdrola – Ρόκας έρχεται σε σύγκρουση και με τη Σύμβαση για το Τοπίο, η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα με νόμο (Ν. 3827/2010) και ακόμα δεν έχει ενσωματωθεί στο Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ, αλλά και με τις συστάσεις της ΕΕ προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ για τα θέματα ένταξης αιολικών πάρκων στο τοπίο, όπως, π.χ. η αναφορά «Τοπίο και Ανεμογεννήτριες» του Συμβουλίου της Ευρώπης, Στρασβούργο, 3-4 Μαΐου.