Σάββατο 27 Μαΐου| 6.30 μ.μ. | Περιφέρεια Β. Αιγαίου
«Εργοστάσια Τρυπάνης Πατήρ & Υιοί. Από τη Χίο στα Άδανα της Μ. Ασίας. Η αυλή που χώρεσε 10.000 Αρμενίους» είναι ο τίτλος της εκδήλωσης που συνδιοργανώνουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους -Αρχεία Ν. Χίου με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου-Περιφερειακή Ενότητα Χίου το Σάββατο, 27 Μαΐου 2017 (6.30 μ.μ., αίθουσα « Μιχ Βουρνούς» της Περιφέρειας).
Στην ημερίδα θα μιλήσουν η Ροδούλα Θέου, Αν. Προϊσταμένη των Γ.Α.Κ.-Αρχείων Ν. Χίου, για το Αρχείο των Εργοστασίων Τρυπάνης Πατήρ & Υιοί στα Άδανα της Κιλικίας, ο Γκάρο Αγαμπατιάν, ερευνητής, με θέμα τους Αρμενίους των Αδάνων και τις σφαγές, ο Θοδωρής Κοντάρας, φιλόλογος, με θέμα τον Ελληνισμό των Αδάνων και ο Μιχάλης Βαρλάς, ιστορικός, με θέμα τον γυναικείο ακτιβισμό στις σφαγές των Αδάνων.
Τι συνέβη όμως στο Εργοστάσιο Τρυπάνη, τις μαύρες μέρες της σφαγής των Αδάνων το 1909; Εκεί βρήκαν καταφύγιο χιλιάδες Αρμένιοι που προσπαθούσαν να σωθούν από τους Τούρκους διώκτες τους.
Μια μαρτυρία, απογόνου ενός επιζώντος της σφαγής, ο οποίος ήταν παιδί 5 χρονών τότε, αναφέρει:
«Ο τουρκικός όχλος με την καθοδήγηση των μουλάδων μπήκε στις αρμένικες γειτονιές και άρχισε να σφάζει, να λεηλατεί και να πυρπολεί ό,τι δεν κατάφερνε να αρπάξει. Κοντά στην γειτονιά που έμενε η οικογένεια του παππού μου υπήρχε και το νηματουργείο των αδελφών Τρυπάνη οι οποίοι εκτελούσαν και χρέη προξένου και υπήρχε η ελληνική σημαία πάνω στο εργοστάσιο. Πριν φτάσει ο όχλος στη συγκεκριμένη γειτονιά, ο Τρυπάνης έδωσε εντολή και άνοιξαν οι πόρτες του εργοστασίου και ο κόσμος, που έτρεχε αλαλάζοντας να σωθεί, βρήκε καταφύγιο στην αυλή και στους χώρους του εργοστασίου. Ο όχλος δε μπορούσε να παραβιάσει το χώρο του εργοστασίου με την ελληνική σημαία. Μετά την απομάκρυνση του όχλου, σε διάστημα μιας εβδομάδας η οικογένεια του παππού μου φορτώθηκαν ό,τι κατάφεραν να σώσουν από τα αποκαΐδια του σπιτιού και πήραν το τρένο για την Κωνσταντινούπολη όπου τα πράγματα ήταν πιο ήρεμα λόγω των ξένων αποστολών. Ο παππούς μου ήταν τότε 5 ετών».
