της Ευαγγελίας Παπαζή
Το τσέρκι στην κατηφόρα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θέλει επιδέξιες μανούβρες, στρατηγική, δύναμη να το ελέγχεις, αλλά και καλό θυμητικό, πλούσιες αναμνήσεις, καλή πένα για να διαχειρισθείς σωστά το «χθες» και να το παρουσιάσεις στο παγκοσμιοποιημένο «σήμερα».
Τα προσόντα τούτα όλα, τα έχει η κ. Μέλη Βυζανιάρη Τσακού, απλά και φυσικά μας τα παραθέτει, στις αναμνήσεις ψυχής που μόλις εξέδωσε με τον τίτλο: «Το τσέρκι στην κατηφόρα».
Ένα δώρο εξ Αμερικής, το μαγνητόφωνο, προσφέρει το ερέθισμα, κι ο αφηγητής αγαπημένος, ο αδελφός της, είναι γνώστης όλων: ανθρώπων, ηθών, εθίμων, δρώμενων. Ήρεμα κι όμορφα ένα – ένα όλα, απομαγνητοφωνούνται και παρουσιάζονται στον αναγνώστη, που γίνεται συμμέτοχος κι ανοίγει το δικό του μπαούλο των αναμνήσεων.
Σε πολλά σημεία, γνώριμα στοιχεία για όλους, όσους ανήκουν στην γενιά του Πέτρου και της «Μαρκελλίτσας», ξεδιπλώνονται κι η φωνή η δική τους γίνεται και φωνή του αναγνώστη, γιατί κι εκείνος έτρωγε στο τραπέζι με μια όμορφη, μεγάλη οικογένεια. Κι εκείνος είχε φίλους, κοινά γλέντια, βεγγέρες, ονομαστικές γιορτές, εφηβικά πάρτι, παππούδες και γιαγιάδες που προσέφεραν απλόχερα αγάπη και φροντίδα.
Κι ύστερα η κοινωνία η Χιώτικη, με τους επαγγελματίες της, τους χαρακτηριστικούς τύπους της, το γειτόνεμα και την καθημερινότητα, η μετακόμιση στα Καρδάμυλα με ανάλυση των χαρακτηριστικών και μιας μικρότερης κοινωνίας. Ακολουθεί το «άπλωμα» και στις χαρακτηριστικές συνήθειες άλλων χωριών, όμορφη ξενάγηση σε όλες τις ομορφιές του νησιού, στα αξιοθέατα και την πλούσια ιστορία του. Όλα δοσμένα μέσα από το παρατηρητικό βλέμμα του παιδιού που δεν του ξεφεύγει τίποτα, που τολμά και τα λέει όλα, με τις κάποιες επαναλήψεις που παρατίθενται φυσικά, έτσι «χάριν λόγου».
Ένα θαυμάσιο λογοτεχνικό, λαογραφικό μυθιστόρημα 317 σελίδων που διαβάζεται κεφάλαιο κεφάλαιο, που θυμίζει και προβληματίζει. Μια ολάκερη κοινωνία, μια μεγάλη οικογένεια σφικτοδεμένη, μας κτυπά το κουδούνι της ψυχής και ζητά να της ανοίξομε και να απολαύσομε ένα γοητευτικό χθες, δικό μας κατάδικό μας, χωρίς επιρροές και μαιμουδισμούς.
Το κείμενο κοσμούν όμορφες φωτογραφίες ανθρώπων, τόπων, γεγονότων που επιβεβαιώνουν του «λόγου το αληθές». Αλλά δεν είναι μόνο το λογοτεχνικό μέρος άψογο, το ίδιο μεστός και ευφυής, ο τίτλος με ένα εξώφυλλο που σε προκαταλαμβάνει, σε σπρώχνει να κυλίσεις και σύ, « το τσέρκι στην κατηφόρα».
Αν πεις για την έκδοση, εξαιρετική, «καλλιτέχνης» στον χώρο ο κος Ι. Παληός και οι συνεργάτες του. Οι εκδόσεις Αλφαπι μας προσφέρουν για μια ακόμη φορά μια εξαιρετική δουλειά, καλοτυπωμένη και φροντισμένη από την αρχή ως το τέλος της.
Σε εμάς δεν μένει παρά να αγκαλιάσομε σφικτά και τούτη τη νέα έκδοση, που είμαι βεβαία ότι θα το κάνομε, όχι μόνο γιατί σε πολλές της σελίδες ζωγραφίζεται κι η δική μας ζωή, αλλά γιατί δίκαια της αξίζει.
