20160403
O Διομήδης Τζιώτης, δραστήριος κάτοικος της Βολισσού περιγράφει στους περιπατητές πώς ερχόταν το νερό στον νερόμυλο, πώς γύριζαν οι μυλόπετρες και άλεθαν το σιτάρι… «Φέρνανε λίγο λίγο το σιτάρι τους, δεν το κάνανε όλο μαζί αλεύρι γιατί θα ψείριαζε». Κοντά στο χωριό είναι δυο πηγάδια, «εδώ στάθμευαν τα οχήματά τους για ανεφοδιασμό, αργά το απόγευμα που γύριζαν από τα χωράφια, σταματούσαν εδώ για να πιούν τα ζώα τους νερό, μπορεί να περίμεναν και εβδομήντα ζώα. Το πιο πάνω πηγάδι το χρησιμοποιούσαν για τις δικές τους ανάγκες, γιατί ήταν πιο καθαρό και πιο κοντά στο χωριό. Το καλοκαίρι οι περισσότεροι έμεναν κάτω, κοντά στη θάλασσα, στον Ροδώνα, όχι για να κάνουν διακοπές αλλά γιατί είχε νερό και μπορούσαν να βάλουν μποστάνια. Όλη η γη ήταν καλλιεργημένη, τώρα βλέπετε πώς είναι· ήρθε η αστυφιλία, και έφυγαν όλοι». Ο Διομήδης ήταν οδηγός μας στην όμορφη περιπατητική εκδρομή που οργάνωσε ο τοπικός σύλλογος και ο Γιώργος Χαλάτσης. Διασχίσαμε μεγάλο μέρος του κάμπου της Βολισσού· περάσαμε από βυζαντινές εκκλησιές, νερόμυλους, πηγάδια, περιβόλια, το ποτάμι.
Το απόγευμα περπάτησα στο χωριό. Η Βολισσός νομίζω ότι είναι σε έκταση από τα μεγαλύτερα χωριά της χώρας, αλλά ο πληθυσμός της είναι δυσανάλογα μικρός. Κυριακή σήμερα όλες οι υπηρεσίες κλειστές και οι δραστηριότητες περιορισμένες, επικρατεί ησυχία, έχουν φύγει οι πρωινοί περιπατητές αλλά και όσοι είχαν έρθει για φαγητό στις ταβέρνες. Ανεβαίνω σιγά σιγά προς το κάστρο. Πολλά σπίτια είναι όμορφα αναπαλαιωμένα, αρκετά από αυτά είναι ξενώνες, κλειστοί αυτή την εποχή, εξάλλου στο νησί η σεζόν είναι πολύ μικρή. Τα περισσότερα όμως είναι ερείπια· έχουν πέσει οι στέγες και βλέπεις ανακατωμένα τα υλικά της εποχής, ξύλα, χώμα, άχυρα, φύκια, πέτρες· μάλλον δε βοηθά και η πέτρα της περιοχής που είναι μαλακιά. Όπως έλεγαν νωρίτερα και στο καφενείο, «φύγανε οι αθρώποι, άλλοι στην κατοχή, άλλοι γιατί ήτανε κουμμουνιστές, αλλά οι πολλοί φύγανε μετά το ’74». Στην απογραφή του ’51, για τα χρόνια δηλαδή που μας μιλούσε το πρωί ο Διομήδης το χωριό είχε 1100 κατοίκους, στην τελευταία απογραφή 313. Έρημα και τα σπίτια του τουριστικού χωριού, της μεγάλης επένδυσης που έγινε πριν χρόνια, στη ρίζα του κάστρου. Φωτογραφίζω μια γάτα που με κοιτάζει επίμονα, ανεβασμένη στα ξύλινα κάγκελα μιας μικρής βεράντας.
Φτάνω στο κάστρο, νοτιάς και η ατμόσφαιρα είναι θολή, φορτωμένη με σκόνη από την έρημο, αυτό δημιουργεί μια παράξενα όμορφη αίσθηση. Περπατώ περιμετρικά του τείχους, ανάμεσα σε θάμνους κι αγριολούλουδα· ελάχιστοι ήχοι έρχονται από κάτω, ο ελαφρύς κυματισμός της σημαίας σπάει που και που την ησυχία. Κοιτάζω τριγύρω, ο κάμπος, μικροί λόφοι, η θάλασσα, η κορυφογραμμή του Πελιναίου, η Αμανή. Ανάβουν τα φώτα της δεη, σαν τα κεριά σε μικρά εικονοστάσια, τρεμοσβήνουν στα γειτονικά χωριά. Τα βουνά χαρακωμένα από τους δρόμους. Άραγε τι θα έβλεπε κάποιος από το ίδιο σημείο πριν εξήντα-εβδομήντα χρόνια που ακόμα τα χωριά ήταν γεμάτα, η γη καλλιεργημένη και οι δρόμοι ελάχιστοι; Κάτω από το τείχος είναι το χωριό, σχεδόν καλύπτει όλες τις πλευρές, εκτός από τη βόρεια. Από κάπου ακούγεται μουσική, λαϊκά τραγούδια της εποχής.
Κατεβαίνω· κατηφορίζω προς την αγορά, ελάχιστα παράθυρα έχουν φως, κρυφοκοιτάζω, μια ηλικιωμένη γυναίκα παρακολουθεί το δελτίο ειδήσεων στην τηλεόραση, στα ράφια μικρά μπιμπελό· ξεχωρίζω μια υδρόγειο· κοντά στο παράθυρο ένα μικρό κάδρο με τον πύργο του Άιφελ.
