γράφει η Ερμιόνη Φρεζούλη
Μια φράση που ακούμε συχνά. Οι παππούδες μας έφτιαξαν σε πολλές περιπτώσεις τα δίκτυα για να φτάσει το νερό σε κάθε σπίτι. Και μέχρι κάποια χρόνια πριν το νερό ήταν δωρεάν ή σε κάθε περίπτωση όχι ακριβό. Σήμερα πλέον, μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη και την υπαγωγή όλων των δικτύων στις ΔΕΥΑ, όλοι πληρώνουμε για το νερό που χρησιμοποιούμε. Πληρώνουμε για τις διεργασίες και τα έργα υποδομής που απαιτούνται για να τρέξει το νερό από τη βρύση μας, για όλα τα έργα που, θεωρητικά τουλάχιστον, εξασφαλίζουν την καλή ποιότητα και ποσότητα. Το πόσο πληρώνει κάθε δημότης καθορίζεται κάθε φορά από τις ιδιαίτερες συνθήκες και την πολιτική τιμολόγησης που επιλέγει κάθε φορέας διαχείρισης διαφέρει. Και συχνά οι τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται ενάντια σε αυξήσεις (λογικές ή μη) στα τιμολόγια του νερού.
Και έχουν δίκιο κι άδικο ταυτόχρονα. Η τιμολόγηση του νερού είναι ένα μόνο από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση του νερού. Από μόνη της δεν διασφαλίζει τη σωστή διαχείριση και, κυρίως, την προστασία του. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» (polluter pays principle) έχει ήδη δείξει τα όρια της, μιας και οι υψηλές τιμές νερού δεν έχουν εξασφαλίσει τη χρηστή διαχείριση και εξοικονόμηση του πόρου, ενώ αντίθετα έχουν οδηγήσει σε διακοπή της πρόσβασης για τους οικονομικά ασθενέστερους, ιδιαίτερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Η όποια τιμολογιακή πολιτική δεν θα πρέπει να περιορίζει το θεμελιώδες δικαίωμα πρόσβασης στο νερό.
Άρα, χρειάζεται να βάλει και το κράτος το χέρι στην τσέπη προκειμένου να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε όλους/ες και έχουν αναπτυχθεί διάφορα εργαλεία για να γίνει αυτό (π.χ. επιδότηση για τις αφαλατώσεις). Αυτό σημειώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση δημόσιων φορέων διαχείρισης νερού, που προσθέτει ότι το σύνολο των εσόδων που προέρχονται από την τιμολόγηση του νερού θα πρέπει να πηγαίνουν σε έργα και επενδύσεις που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας και τη διατήρησή του.
Το θέμα της τιμολόγησης συζητήθηκε στο σεμινάριο που οργάνωσε στις αρχές Δεκέμβρη (2014) η Ευρωπαϊκή Ένωση Δημόσιων Φορέων Διαχείρισης Νερού. Στο σεμινάριο συμμετείχαν πάνω από 80 εκπρόσωποι φορέων διαχείρισης, πολιτικών και θεσμικών φορέων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και επαγγελματικών ενώσεων. Η μεγάλη συμμετοχή και η ποικιλία των φορέων που εκπροσωπήθηκαν αναδεικνύουν τη σημασία του θέματος της τιμολόγησης, αλλά και την ανάγκη για δημόσιο διάλογο πάνω στο θέμα.
Ωστόσο εδώ στην Ελλάδα το τοπίο παραμένει θολό και κανείς θεσμικός φορέας δεν ασχολείται με το ζήτημα – και είναι ελάχιστοι οι κοινωνικοί φορείς που το κάνουν. Δεν γίνεται συνολική συζήτηση για την τιμολογιακή πολιτική που ακολουθούμε, ακόμα και σε επίπεδο Δήμου. Ο υπολογισμός του κόστους του νερού που έγινε πρόσφατα στο πλαίσιο της εφαρμογής της Οδηγίας Πλαίσιο για το νερό είναι βασισμένος σε ελλιπή δεδομένα. Το κυριότερο, δεν υπάρχει καμία συζήτηση σε τοπικό επίπεδο για το πώς τιμολογούμε, τι τιμολογούμε και με ποιο σχεδιασμό. Και φυσικά καμιά συζήτηση με τους κατοίκους. Οι κάτοικοι συχνά το μόνο που βλέπουν είναι μια ΔΕΥΑ που χαρατσώνει. Και που προσφέρει αμφίβολης, αν όχι κακής ποιότητας νερό, αν έρθουμε στην περίπτωση της Χίου.
Σημειώσεις:
- Aqua Publica Europea – Ευρωπαϊκή Ένωση δημόσιων φορέων διαχείρισης νερού (The European Water Association of public water operators)
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημόσιων φορέων διαχείρισης νερού ιδρύθηκε το 2008 με κύριο στόχο την προώθηση της δημόσιας διαχείρισης του νερού στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως. Είναι διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα το Βέλγιο και μέλη του είναι δημόσιες υπηρεσίες ύδρευσης αποχέτευσης και οι εθνικές και περιφερειακές ενώσεις τους.
Πρόκειται για ένα διεθνές δίκτυο που εστιάζει σε διαχειριστικά και πολιτικά ζητήματα αποκλειστικά από την πλευρά της δημόσιας διαχείρισης. Βασικές του αρχές είναι η υπεράσπιση του θεμελιώδους δικαιώματος στην πρόσβαση στο νερό, του νερού ως κοινό αγαθό, με τη βέλτιστη διαχείριση και η διασφάλιση της πρόσβασης σε ασφαλές νερό παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, προωθεί τη διαφάνεια και λογοδοσία στον τομέα του νερού, σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία.
Είναι μια πλατφόρμα που διευκολύνει την ανταλλαγή γνώσης και προωθεί κοινά προγράμματα μεταξύ των μελών της, με στόχο τη βελτίωση των υπηρεσιών τους. Οι δημόσιοι οργανισμοί που συμμετέχουν στο δίκτυο συμβάλουν μέσα από συζητήσεις και συλλογικές διαδικασίες στη διαμόρφωση της διεθνούς πολιτικής για τον τομέα του νερού. Περισσότερες πληροφορίες: http://www.aquapublica.eu/ - Λεπτομέρειες για το σεμινάριο και τη συζήτηση που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του σεμιναρίου δείτε εδώ: http://www.aquapublica.eu/?APE-Seminar-Setting-the-Right&lang=en
